جامعهٔ مدنی چیست؟ چه الزاماتی و توانمندی‌هایی دارد؟ چطور می‌توان از طریق آن در مسیر توسعه گام برداشت؟ چه سناریوهایی در برابر آیندهٔ جامعهٔ مدنی است؟ اینها سؤالاتی بود که «ابوالفضل دلاوری»، استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، در نشستی که در مؤسسهٔ رحمان با عنوان «جامعهٔ مدنی، ایضاح مفهومی و دلالت‌های نظری» برگزار شد، پاسخ داد. به گفتهٔ این استاد دانشگاه، مبهم بودن مفهوم جامعهٔ مدنی و نبود تعریفی بین‌الاذهانی بین کنشگران جامعه سبب شده است تصورات غریبی از کارکرد جامعهٔ مدنی ایجاد شود و این گمان رود که راه‌حل همهٔ مشکلات ما از مجرای جامعهٔ مدنی می‌گذرد.

در حالی که تنفس در هوای آلوده به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان عادت شهروندان کلانشهرهایی مثل تهران شده است، کشمکش بین دستگاه‌های‌ دولتی برای استقرار و احداث کارخانه‌های زباله‌سوزی ادامه دارد. از طرفی روز گذشته کارگروه هماهنگی مواقع اضطرار آلودگی هوا از تصویب تشدید نظارت بر فعالیت واحدهای آلاینده از سوی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان تهران و جلوگیری از پسماندسوزی و سوزاندن شاخ‌وبرگ درختان توسط شهرداران استان می‌گوید. از طرف دیگر پنج روز پیش، شهرداری تهران از امضای تفاهم‌نامهٔ احداث پسماندسوز شش‌هزارتُنی با یک شرکت چینی پس از سفر به این کشور خبر داده و ادعا کرده که «مشکل دفع زباله و تولید شیرابه در آرادکوه با ساخت کارخانهٔ زباله‌سوز اخیر به‌طور کامل رفع خواهد شد و مشکلات زبالهٔ زنده در شهر نخواهیم داشت.» همچنین، استاندار البرز از امضای قرارداد انتقال تکنولوژی زباله‌سوز از چین به این استان گفته است. این‌همه درحالی‌است که «عبدالمطهر محمدخانی»، سخنگوی شهرداری تهران، این «تکنولوژی» جدید را امحای پسماند با روش «مخلوط‌سازی» اعلام کرده است. «ابوعلی گلزاری»، کارشناس محیط‌ زیست در اظهارنظری دربارهٔ اینکه آیا احداث این کارخانه برای شهری مثل تهران مناسب است، می‌گوید:‌ «این کار بسیار خطرناک است؛ چراکه آلودگی را تشدید می‌کند و تیشه به ریشهٔ تفکیک زباله از مبدأ می‌زند.»

حالا دیگر روزی نیست که تغییر اقلیم با پیامدهای مخربش گوشه‌ای از جهان را درگیر نکرده باشد. یک روز سیل و یک روز موج گرما، روز دیگر اخبار خشکسالی‌های طاقت‌فرسا و کمبود دسترسی به آب سالم و بعد هم مهاجرت‌ها و آوارگی دسته‌جمعی و ... همه و همه از پیامدهای منفی این پدیده‌ی هولناک به شمار می‌روند. با وجود اینکه هر کدام از این حوادث به خودی خود گروه‌های بسیاری را متحمل رنج می‌کنند اما پژوهش‌ها همواره نشان داده‌اند که زنان و کودکان از این وضعیت بیشترین آسیب‌ها را می‌بینند. آخرین گزارش صندوق جمعیت سازمان ملل با همکاری یونیسف و سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که با وجود همه این هشدار‌ها و پژوهش‌ها، سیاستگذاران هنوز آثار تغییر اقلیم را دست کم گرفته‌اند و نسبت به سلامت مادران و نوزادانشان بی‌توجه‌اند.

۳۰ سال از پذیرش پیمان‌نامهٔ کنوانسیون حقوق کودک از سوی ایران می‌گذرد، اما کنشگران حوزهٔ حقوق کودک و روانشناسان معتقدند که مفاد این پیمان‌نامه آنچنان که باید در کشور گسترش پیدا نکرده است و درنتیجه حقوق کودکان همچنان پایمال می‌شود. در همین راستا روز دوشنبه همزمان با روز جهانی حقوق کودک در چهارمین دورهٔ «جایزهٔ سالانهٔ الفبای فردا» که با عنوان «پیوستگی حق تحصیل و سلامت روان» در مؤسسهٔ «دارالاکرام» برگزار شد، جمعی از استادان دانشگاه و فعالان اجتماعی بر اهمیت به رسمیت شناختن حقوق کودکان در پیوند با سلامت روان و حق تحصیل آنها تأکید کردند. در پایان این مراسم از فعالیت‌های ترویجی نهادهای مدنی در زمینهٔ سلامت روان کودکان و حمایت از آموزش کودکان و نوجوانان در معرض خطر ترک تحصیل در یک سال اخیر، تقدیر شد.

پس از آنکه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس عامل کمبود شیرخشک در بازار را بی‌برنامگی سازمان غذا و دارو و عملکرد ضعیف سازمان برنامه‌وبودجه و بانک مرکزی در تأمین منابع ارزی معرفی کرد، دیوان محاسبات کشور پیگیر حل این معضل شد. همچنین، خبرها از تشکیل هیئتی مستقر در سازمان غذا و دارو به‌منظور بررسی نحوهٔ سیاستگذاری، تأمین، توزیع و عرضهٔ شیرخشک و غذاهای ویژه از سوی سازمان بازرسی کل کشور می‌گویند. آنطور که در رسانه‌ها آمده با ورود این دو نهاد به بحران شیرخشک، به‌ناگهان هم روغن پایهٔ تولید شیرخشک نوزاد و هم شیرخشک‌های دپوشده در گمرک ترخیص شد. همچنین، بانک مرکزی از رشد ۷۷ درصدی تأمین ارز ترجیحی برای واردات این ماده غذایی خبر داده است. این درحالی‌است که هنوز مشخص نیست که آیا به تولیدکنندگان شیرخشک ارز لازم اختصاص داده شده است، یا خیر.

بحران کمبود شیرخشک در داروخانه‌های کشور ادامه دارد. بنا به اعلام مسئولان قرار بود این مشکل تا پایان آبان‌ماه رفع شود اما کمتر از دو هفته مانده به پایان فرصت اعلام شده، نشانه‌ای از رفع مشکل دیده نمی‌شود. در همین حال برخی فعالان صنعت دارو مدعی هستند که بخشنامه‌های سازمان غذا و دارو دو شرکت تولیدکننده شیرخشک را به مرز تعطیلی کشانده است. کشمکش‌ها و اظهارات ضد و نقیض مسئولان دولتی و فعالان صنعت دارو در حالی مطرح می‌شود که خانواده‌ها همچنان برای پیدا کردن شیرخشک در داروخانه‌های در رفت و آمدند.

ناهید، جان‌بی‌بی و مرضیه سه نسل از زنان بلوچی هستند که زندگی‌هایشان به‌هم گره خورده است و روزگار بسیاری از زنان مثل خودشان را تغییر داده‌اند. آنها که زمانی فکرش را هم نمی‌کردند که در جایگاه تسهیلگر و کارآفرین، جامعهٔ محلی خود را دگرگون کنند، امروز به درجه‌ای از خودباوری رسیده‌اند که می‌گویند دلشان می‌خواهد نمایندهٔ مجلس شوند. زنان توانمندی که از دل مناطق کم‌برخوردار سیستان‌وبلوچستان آمده‌اند، روز جمعه در پنلی با عنوان «در یک مسیر زنانه: دربارهٔ توان‌افزایی زنان» که به مناسبت ۱۸ سال فعالیت «بنیاد توسعهٔ کارآفرینی زنان و جوانان» برگزار شده بود، قصهٔ زندگی‌شان را روایت کردند تا نور امید به تغییر را در دل زنان بسیاری روشن نگه دارند.

بیش از هفت سال است که بیماران مبتلا به «آتروفی عضلانی نخاعی» یا همان «SMA» به‌نحوهٔ توزیع داروهایشان اعتراض دارند. آنها که به‌دلیل این بیماری پیش‌رونده، کنترل خود را بر حرکات ارادی عضلاتشان از دست می‌دهند، بارها در برابر سازمان غذا و دارو، مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت تجمع کرده‌اند، به این امید که نحوهٔ توزیع داروهایی که از پیشرفت این بیماری جلوگیری می‌کنند، بهبود یابد. اوایل هفته گذشته هم بار دیگر جمعی از این بیماران در برابر وزارت بهداشت تجمع کردند تا به توقف توزیع ۴۰۰ دوز داروی اهدایی این بیماری در کشور، اعتراض کنند. این‌همه در‌حالی‌است که رئیس‌جمهوری دو سال پیش به خانواده‌های این بیماران وعده داده بود دولت برای برطرف کردن مشکلات دارو و درمان کشور به‌ویژه بیماران خاص مانند بیماران SMA تمام توان خود را به‌کار خواهد گرفت. مدیرعامل انجمن SMA دربارهٔ نتیجه‌ٔ دو روز تجمع در برابر وزارت بهداشت می‌گوید:‌ «مسئولان وزارت بهداشت و معاونت تحقیقات و فناوری این وزارتخانه در پاسخ به اعتراض ما می‌گویند که براساس تحقیقاتشان اثربخشی داروهای این بیماری فقط دو درصد است، اما این ادعا با نتایج هیچ مقاله‌ٔ علمی‌ای در دنیا همخوانی ندارد و آنچه ما، خانواده‌ها، پس از مصرف داروها به چشم دیده‌ایم نیز هیچ سنخیتی با ادعای وزارت بهداشت ندارد.» این در‌حالی‌است که «یونس پناهی»، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت این گفته را به‌شدت تکذیب می‌کند و وظیفهٔ بررسی اثرات دارو را به گردن سازمان غذا و دارو می‌داند. در مقابل اما «سجاد اسماعیلی»، سخنگوی سازمان غذا و دارو روز سه‌شنبه دربارهٔ نحوهٔ توزیع و واردات این داروها به رسانه‌ها گفته است: «قرار شد وقتی دارو وارد کشور می‌شود، طبق پروتکل‌های تحقیقاتی دو معاونت درمان و تحقیقات وزارت بهداشت، اثربخشی این داروها ارزیابی شود و این پروتکل‌ها باید پیش از توزیع دارو ابلاغ شده و به سازمان غذا و دارو ارسال شود.»