فاطمه علیاصغر
خبرنگار میراث فرهنگی
فاطمه علیاصغر
۲۸ بهمن ۱۴۰۲
مردی که سرنوشتش الواح شد
فاطمه علیاصغر
۲۲ آذر ۱۴۰۲
آن سوی دیوارهای سعدآباد
فاطمه علیاصغر
۶ آذر ۱۴۰۲
تشخیص چهرهٔ یکی از قدرتمندترین زنان دربار ساسانی
زندگی زنان ایران در هزار سال پیش چگونه بوده است؟ ابهامات بسیاری در این زمینه وجود دارد. هنوز هم نظریات مختلفی از شخصیت این زنان ارائه میشود که ضد و نقیض است. از آزادی تا اسارت، از ضعف تا قدرت این زنان در چنبرهٔ دوران پدرسالاری با فاصلهٔ معناداری مطرح میشود. نوع پوششان هم هربار بهنوعی بر سر زبانها میافتد و رنگ میبازد. مطالعات باستانشناسان اما پرده از راز یکی از زنان قدرتمند دورهٔ ساسانی برداشته است، شاهپور دختک. او را یکی از قدرتمندترین زنان دوران ساسانی میخوانند. آخرین بررسیهای باستانشناسان نشان میدهد که نقشبرجستهٔ زن محوطهٔ نقشرجب مرودشت، از آن اوست و مردی که پشت سر او در این قاب قرار گرفته، پسرش بهرام سوم است، ولیعهد بهرام دوم. این نقشبرجسته کنار نقش اردشیر پاپکان، پادشاه بزرگ و بنیانگذار سلسلهٔ ساسانی جای دارد. به احتمال زیاد خود شاهپور بختک دستور داده این نقش کنده شود. این زن والامقام را بهصورت تمامقد و بهحالت تقریباً نیمرخ درحالیکه انگشت سبابه را به بالا گرفته، نقش زدهاند. او کلاهی بر سر دارد که دنبالهٔ آن گردن و گوش سمت راستش را پوشاندهاند. موهای بلند و گیسهشدهٔ او که قسمتی از آن از زیر کلاه بیرون آمده و صورت صاف و اندام ظریفش بهطور حتم مسلّم میدارد که او زنی قدرتمند و از خاندان سلطنتی است، اما همواره ابهاماتی دربارهٔ هویت این زن وجود داشته و کارشناسان او را به نامهای مختلف خواندهاند. در این میان نگارکندی دیگری هم در «برمدلک» فارس وجود دارد که نقاشی آن را شاید دیده باشید. در این نگارکند شاهزادهای ساسانی در حال اعطای گل انار به بانوی سلطنتی است و اغلب پژوهشگران آن را متعلق به بهرام دوم میدانند. در کتیبهٔ این نگارکند نام ملکه اردشیر-آناهید معرفی شده است. همهٔ این نشانهها و اختلافات باعث شد تا دوباره تحقیقی دربارهٔ نگارکندهای نقشرجب انجام شود. از همین رو با «حسین فیضی»، دانشجوی دکتری باستانشناسی دانشگاه مازندران که همراه با «سید رسول موسوی حاجی»، استاد باستانشناسی دانشگاه مازندران، این فرضیهٔ جدید را مطرح کردهاند، گفتوگویی کردهایم.
فاطمه علیاصغر
۲۳ آبان ۱۴۰۲
وقتی تاریخ میخندد
فاطمه علیاصغر، تحریریه پیام ما
۳ آبان ۱۴۰۲
هر جا را میدیدم خون بود
بیمهری دولت به نخستین میراث جهانی ایران حد ندارد
فاطمه علیاصغر
۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲
جاز خشک شد، بلوچ آتش گرفت
«قلعه گنج» از نمای نزدیک
فاطمه علیاصغر
۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۲
خواب شبهای پرستاره کنتس باستان شناسیِ ایران
او «ژیلا کریمی»ِ باستانشناسیِ ایران بود
فاطمه علیاصغر
۹ اردیبهشت ۱۴۰۲
سههزارسال تاریخ عیلامی زیر چرخ کامیون
چه کسی به عبور از جاده ممنوعه «جوبَجی» چراغ سبز نشان داد؟