|پیام ما| در سند بالادستی نظام جمهوری اسلامی، فصل ۱۷ قانون توسعۀ پنج‌سالۀ هفتم به موضوع موزه‌ها توجه شده است و در برنامۀ توسعۀ هفتم کشور که پایه‌واساس برنامۀ پنج‌سالۀ آینده است، تدوین «سند ملی میراث‌فرهنگی» و نیز «سند ملی موزه‌داری» در دستور کار شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی قرار گرفت. حالا نسخۀ نهایی «سند ملی موزه‌داری در جمهوری اسلامی ایران» که براساس نظرات بیش‌از ۱۸۰ کارشناس تهیه شده است، به شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی ارسال شد و خبرها حاکی است که «سند ملی میراث‌فرهنگی» هم تدوین شده و به‌زودی برای تصویب، تقدیم شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی می‌شود.

|پیام ما| خزانۀ جواهرات ملی پس از حدود چهار سال تعطیلی از امروز (دوشنبه 21 خرداد) بازگشایی می‌شود؛ روابط‌عمومی بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای که ۱۶ خرداد منتشر شد، اعلام کرد که «پیرو درخواست بازدید علاقه‌مندان و باتوجه‌به پایان عملیات عمرانی، خزانۀ جواهرات ملی از روز دوشنبه ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ طبق روال گذشته برای بازدید عموم بازگشایی می‌شود. بازدید از خزانۀ جواهرات ملی در روزهای شنبه تا سه‌شنبه از ساعت ۱۳:۰۰ تا ۱۵:۳۰ امکان‌پذیر است.» خزانۀ جواهرات ملی از اسفند ۱۳۹۸ با همه‌گیری ویروس کرونا تعطیل شد، اما بعد از پایان همه‌گیری هم درهای این خزانه به‌روی علاقه‌مندان باز نشده بود که همین موضوع گلایه‌های زیادی را به همراه داشت.

یک قرن پیش که نخستین موزهٔ رسمی ایران در یکی از اتاق‌های بزرگ وزارت معارف در قسمت شمالی مدرسهٔ دارالفنون تأسیس شد، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد موزه‌ها روزی بتوانند روایتگر داستان‌هایی از سراسر جهان باشند. این در‌حالی‌است که امروزه، بسیاری از موزه‌های ایران راوی میراث تاریخی و فرهنگی غرب تا شرق شده‌اند. «پردیس فرهنگی دفینه» در شمال تهران از جمله موزه‌های ایرانی است که آثار مهمی از هنر جهان، هنر اسلامی، گوهر و آرایه‌‌های تاریخی و پول ایران را در خود جای‌ داده است. مجموعه‌ای چهارطبقه که در آن، از تکهٔ عصای پادشاه هخامنشی تا کیف لویی ویتون ناصرالدین‌شاه، از اولین اسکناس جعلی ایران تا سنجاق‌های نذری هزارهٔ اول پیش‌ازمیلاد و حتی نقاشی‌های سالوادور دالی و پیکاسو را می‌توانید ببینید. البته جذابیت تماشای آثار هر موزه‌ای وقتی بیشتر خواهد شد که یکی از راهنمایان باذوق موزه در کنار شما باشد. امین زاده‌درویش، راهنمای بخش گوهر و آرایه‌های تاریخی در پردیس فرهنگی موزه‌ای دفینه از جمله راهنمایان موزه است که داستان‌های مربوط به هر بخش را باذوق و حوصله برای بازدیدکنندگان تعریف می‌کند. او که در رشتهٔ باستان‌شناسی تحصیل‌ کرده است و مطالعات زیادی در حوزهٔ تاریخ ایران و جهان دارد، معتقد است روایت اشیای موزه می‌تواند به جذب مخاطبان بیشتر کمک کند. خواندن تجربه‌ها و چالش‌های کار راهنمایان موزه از زبان او می‌تواند جالب باشد.

روزی که موزه‌ها شروع به‌کار کردند، یک کارکرد داشتند؛ نمایش هنر و تاریخ. اما حالا کارکرد آنها بسیار متفاوت از چیزی است که موزه‌های اولیه برای آن شکل گرفتند. شورای بین المللی موزه (ایکوم) تأکید می‌کند مهمترین هدف موزه‌های مدرن آموزش و پژوهش است و ایجاد تغییر در تفکر بازدیدکنندگان. اهمیت آن هم آنقدر زیاد بود که در ۱۹۷۷میلادی ایکوم جهانی ۱۸ ماه می میلادی (۲۹اردیبهشت) را روز جهانی موزه نامگذاری کرد. هرچند کشورهای معدودی در جهان هستند که به چنین سیاستگذاری دست پیدا کرده‌اند و ایران اما جزو کشورهایی است که موزه‌هایش به‌نوعی دچار روزمرگی شده‌اند و در بازگشت به شرایط اولیه، وظیفهٔ نمایشی خود را انجام می‌دهند.

وجود حدود شش میلیون شیء تاریخی در کشور، موزه‌های ایرانی را به یکی از قدرتمندترین مراکز فرهنگی در دنیا بدل کرده است؛ اشیایی که در سطح ملی و بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردارند و آنقدر ارزشمند هستند که برپایی نمایشگاهی برای نمایششان در «شهر ممنوعه» چین با هزینهٔ سه میلیون دلاری هم محقق می‌شود و بودجه‌ای فراتر از کل اعتبار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در کشور دارد. این نکته را «جبرئیل نوکنده»، رئیس موزهٔ ملی ایران و عضو شورای تحقیقات مرکز تحقیقات باستان‌شناسی ایران (ICAR) مطرح می‌کند و می‌گوید موزه‌های ایران نقش مهمی در حفظ و نمایش این آثار ارزشمند برای نسل‌های آینده دارند تا از آنها بیاموزند و مورد تحسین و قدردانی قرار دهند. او البته معتقد است آمار بازدیدکنندگان از موزه‌ها متناسب با این ارزش تاریخی نیست و باید مسیرهایی برای افزایش این آمار طی شود.

|پیام ما| «بایدها و نبایدهای موزه‌داری ایران» عنوان سلسله‌نشست‌های علمی است که توسط گروه موزه‌های دفینه برگزار می‌شود. «جبرئیل نوکنده» رئیس موزهٔ ملی ایران روز دوشنبه (۴ دی) در این قالب دربارهٔ موزه‌های دولتی و نقش و کارکرد آنها صحبت کرد. از نگاه او، موزه‌داری و نقش‌آفرینی موزه‌ها در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌های ایران جایی ندارند و دیده نشده‌اند. این در‌حالی‌ است که موزه‌ها می‌توانند در حوزهٔ مسئولیت‌های اجتماعی و آگاهی‌بخشی به جامعه نقش پررنگی ایفا کنند. دانش و مؤسسه‌های بومی در حوزهٔ موزه در ایران وجود دارد و فقط باید به گفتمان و توجه به این حوزه نیاز است.