بایگانی مطالب : حیات وحش
«قلادهگذاری» برای حفاظت از یوز ضروری است
یوزها باید حفظ شوند، اما چطور؟ گروهی از کارشناسان میگویند آنقدر سازمان حفاظت محیط زیست و برخی کارشناسان درگیر سایت تکثیر در اسارت هستند که یادشان رفته، بدون زیستگاه هر اندازه یوز اسیر هم که داشته باشید، فایدهای ندارد. گروه دوم از کارشناسان دستهٔ اول میپرسند با یوزهای در اسارت چه باید کرد؟ آیا باید سوژهٔ عکاسی شوند تا هرازگاهی و به مناسبتی سایتهای خبری و شبکههای اجتماعی از تصاویرشان پر شود یا اینکه باید از این پتانسیل برای شکل دادن به یک جمعیت پشتیبان بهره گرفت. گروه سومی هم این روزها هست، آنها که معتقدند علاوهبر حفاظت از زیستگاه و البته تکثیر در اسارت اصولی و فراجمعیت، باید رویکرد سومی را هم توأمان در پیش گرفت؛ قلادهگذاری یوزهای آسیایی! «علی شمس»، کارشناس حیاتوحش که بهتازگی پس از سه سال کار روی زیرگونهٔ شمالغرب آفریقا به ایران بازگشته، در دستهٔ سوم جای دارد. او معتقد است بدون این گزینه چرخهٔ حفاظت از یوزهای رها در طبیعت تکمیل نخواهد شد.
![«قلادهگذاری» برای حفاظت از یوز ضروری است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/3-1-jpg.webp)
حراکاری پرندگان را بیآشیان می کند
خانهٔ «تلیلهٔ بزرگ» را نهالهای حرا گرفتهاند. بخشی از ساحل شرقی بندرعباس، آنجا که هنوز ساحل به رونق سابق وجود دارد و گِلهای درون آن محل زمستانگذرانی تلیله است، حالا پر شده از نهالهای حرا و قرار است این بخش از ساحل هم جنگل حرا شود. فعالان محیط زیست و حامیان پرندگان این کار را تغییر در اکوسیستم و عامل از بین رفتن زیستگاه یکی از گونههای در معرض انقراض میدانند. پرندهای که راهش را از سیبری به جنوب ایران کج کرده و حالا فقط در حدود ۲۰۰ فرد از آن باقی مانده است. مخالفتها تاکنون راه به جایی نبرده و این درحالیاست که مدیرکل ادارهٔ منابعطبیعی هرمزگان نیز به «پیامما» میگوید «فقط ۲۰۰ نهال و در محدودهٔ اندکی کاشته شده است و این میزان اکوسیستم منطقه را تحتتأثیر قرار نمیدهد.» گفتهای که مخالفان این اتفاق را راضی نکرده و اثری در کاهش نگرانیشان نداشته است.
![حراکاری پرندگان را بیآشیان می کند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/دیجیتال-1-jpg.webp)
اسطوره به مثابه بال حفاظت؟
نقاشی دیوارهی غاری در لاسکو، فردی با صورتک پرنده را نشان میدهد که گویی در حال شکار گاومیش است. نزدیک آنها بر فراز یک تیرک، پرندهای نشسته! برخی معتقدند که این صحنه در واقع نوعی «خلسهٔ شَمَنی» است. فردی که صورتک بر چهره دارد شمنی است که در سفر خلسهآمیز به دنیای دیگر رفته و بدنش بیهوش افتاده است. پرنده در این سفر معنوی «شمن» را همراهی میکند و گاومیش نیز حیوان قربانی است. این مثال و انواع و اقسام نمونههای دیگر نشان میدهد که رابطهٔ انسان و حیاتوحش تنها مبتنی بر شکار نبوده است. نیاکان ما برای تفسیر محیط خویش برای گونههای مختلف جایگاههای متفاوت قائل بودهاند، همچنان که امروز نیز هستند. همین چند روز قبل، اشتراک گذاشتن وسیع فیلمی از پرندهٔ «هما» در شبکههای اجتماعی توسط ایرانیان، بسیاری از کارشناسان حیاتوحش را متعجب کرد. کاربران شبکههای اجتماعی بارها و بارها از عبارت «همای سعادت» در پستهایشان استفاده کردند و آن را نمادی از خوشیمنی دانستند. اما از آنسو، بحثی بین کارشناسان حیاتوحش درگرفت که آیا میتوان از این انگارهها، باورها و اسطورهها برای حفاظت از حیاتوحش بهره گرفت؟ یا باید از ورود اسطورهها به دنیای مدیریت حیاتوحش بهشکل جدی جلوگیری کرد؟ در این زمینه نظرات سه کارشناس حیاتوحش را جویا شدهایم.
![اسطوره به مثابه بال حفاظت؟](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/1771737_238-jpg.webp)
فناوری، ابزار همزیستی انسان و حیاتوحش
|پیام ما| کنوانسیون تجارت جهانی گونههای در معرض خطر گیاهی و جانوری (سایتیس) شعار روز جهانی حیاتوحش امسال را «ارتباط مردم و سیاره: کشف نوآوریهای دیجیتال در حفاظت حیاتوحش» تعیین کرد. سوم ماه مارس، مصادف با ۱۳ اسفند، از سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۱) به پیشنهاد سایتیس و توسط برنامهٔ محیط زیست ملل متحد بهعنوان روز جهانی حیاتوحش در تقویم سازمان ملل متحد قرار گرفت. اگرچه امروزه برخی ابزارهای نوین در کسب و تحلیل دادههای حیاتوحش بهکار میروند، اما سایتیس میگوید باید تلاش کنیم تا ابزارهای دیجیتال بتوانند در همهٔ ابعاد، از ارتباطات افراد گرفته تا سازوکارهای مالی و تولید ثروت در خدمت حفاظت قرار بگیرند.
![فناوری، ابزار همزیستی انسان و حیاتوحش](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/AdobeStock-jpg.webp)
تکثیر یوز پشت درهای بسته
در یک سالگی مرگ «پیروز» تولهیوزی که امید بسیاری را برای حفاظت با خود بههمراه آورده بود، صحبت از طرح جدیدی برای حفاظت از یوز به میان آمده که باعث تعجب گروهی از فعالان این حوزه شده است. در پروپوزال این طرح که در روزهای اخیر در فضای مجازی منتشر شده، صحبت از روش تولید آزمایشگاهی جنین و بعد از آن انجماد و انتقال آن به رحم میزبان به تکثیر یوزپلنگ آسیایی در میان است. این درحالیاست که تاکنون به سؤالات و ابهامات مطرحشده از سوی فعالان این عرصه پاسخ داده نشده است. سؤالاتی مانند آنکه چرا نتایج کارهای قبلی، دلایل دقیق مرگ پیروز و دو تولهٔ دیگر اعلام نمیشود؟ منتقدان همچنین عنوان میکنند پروپوزال ارائهشده برای این طرح تنها نام دو پژوهشگر را دارد، حال آنکه این کار نیازمند تیم تحقیقاتی و تکنولوژی نوین است و تنها یکبار در سال ۲۰۲۰ در باغوحش کلمبوس با موفقیت عملیاتی شده و درعینحال چطور قرار است تیمی که در گذشته عملکرد قابلدفاعی نداشته، برای این کار پرجزئیات و پرریسک وارد عمل شود. بر تعداد پرسشهای این پروژه هر روز افزوده میشود، اما هنوز از ارائهٔ جزئیات توسط سازمان محیطزیست خبری نیست و به پرسشها پاسخ داده نشده است.
![تکثیر یوز پشت درهای بسته](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/دیجیتال-7-jpg.webp)
لاشهخواری که نماد سعادتمندی شد
|پیام ما| پرندهٔ «هما» که در فرهنگ ایران نماد سعادت و خوشبختی است، همین چندروز پیش شبکههای مجازی را قرق کرد. تصاویر و فیلمهایی از دیدهشدن هما در منطقهٔ البرز دستبهدست شد که گویی دیدهشدن این پرنده موضوع عجیبی است و برخی هم به اشتباه آن را هما نمیدانستند و معتقد بودند هما شکل دیگری دارد. انتشار اطلاعات اشتباه و تحریفهایی که حتی دربارهٔ اسطورههای پیرامون هما منتشر شده است، موجب شد به این پرنده و باورهای اساطیری دربارهاش نگاهی بیندازیم.
![لاشهخواری که نماد سعادتمندی شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/18dda7e252a_56d8ff-01-jpeg.webp)
زبالهسوز ۶هزار تنی، بلای جان تهران
درحال حاضر بیش از ۱.۳ میلیارد تن پسماند جامد شهری در سراسر جهان تولید و با توجه به توسعهٔ شهرنشینی و روند رشد جمعیت، پیشبینی میشود این مقدار در طی سالهای آینده بهطرز چشمگیری افزایش پیدا کند. این میزان پسماند، تأثیر قابلتوجهی در گرمایش جهانی و پدیدهٔ تغییراقلیم دارد. ازاینرو، در پژوهشی جدید که توسط پژوهشگران ایرانی بههمراه پژوهشگران دانشگاههای تگزاس و پلیتکنیک مادرید انجام گرفته و در ماه اخیر در مجلهٔ energy reports به چاپ رسیده است، برای تخمین میزان انتشار ناشی از مسیرهای متداول مدیریت پسماند جامد شهری از جمله، دفن بهعنوان اولین راهکار و زبالهسوز جامد شهری بهعنوان تکنولوژی قابلتوجه در کشورهای درحالتوسعه، مدل محاسباتی جهت تخمین ردپای کربن نیروگاههای زبالهسوز و دفن پسماند، ارائه شده است. در این تحقیق بهطور خاص به مطالعه و بررسی میزان انتشار دیاکسیدکربن در مرکز دفن پسماند آرادکوه تهران و نیروگاه زبالهسوز سه مگاواتی با ظرفیت پذیرش پسماند ۲۰۰ تن در روز واقع در این مجموعه پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد که راهاندازی زبالهسوز شش هزار تنی که در دستورکار است و تاکنون مطالعات محیط زیستی، پیوست سلامت و پدافند غیرعامل نداشته، عواقب جبرانناپذیری برای پایتخت بههمراه میآورد.
![زبالهسوز ۶هزار تنی، بلای جان تهران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/aradkuh-01-jpeg.webp)
هشدار بیابانشدن «دُرگهسنگی»
زخم خشکی و بیم از مرگ دریاچه ارومیه کهنه نشده و هر بار دیدن تصاویر بیآبیاش و آن سفیدی گسترده از نمک، داغ تازهای است. در این شرایط اما چند تالاب در نزدیکی دریاچه هنوز زندهاند. یکی از آنها تالاب «درگهسنگی» است که در زبان محلی به آن «سیران گولی» هم میگویند. تالابی فصلی که کریدور مهاجرت پرندگان مهاجر است و از دو دهه قبل تلاش برای ساخت بزرگراهی در نزدیکی آن شروع شده. این بزرگراه که قرار است نقده را به بناب برساند و مسیر را نزدیکتر کند، به نابودی تالاب منجر میشود. ساخت این بزرگراه که در دهههای گذشته گزارش ارزیابی نداشته و هنوز هم ندارد، تالابی را خشک میکند که در فاصلهٔ یک کیلومتری از دریاچه ارومیه در تقلا برای زندگی است و گذر پرندگان مهاجر به آن اتفاقی خوشیمن است. تاکنون ساخت پنج کیلومتر از این بزرگراه از سمت بناب عملیاتی شده است و فعالان محیطزیست در خردادماه امسال با رأی دادستانی دستور توقف کار را گرفتند. حالا رئیس ادارهٔ تالابهای محیطزیست آذربایجانغربی به «پیامما» میگوید: «تاکنون مجوزی برای ساخت جاده صادر نشده است.»
![هشدار بیابانشدن «دُرگهسنگی»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/169959089-jpg.webp)
مرور نقشهٔ راه آب
![مرور نقشهٔ راه آب](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/فاضلاب-کشاورزی-jpg.webp)
مذاکرهٔ ناکام کمیسار آب در زابل
نشست دوبارهٔ نمایندگان ایران و طالبان در زابل بهعنوان بیستوهفتمین نشست کمیساریای آب دو کشور، در زابل بدون هیچ نتیجهای به پایان رسید. طرف افغانستانی در این جلسه تلاش کرد تا عدم تأمین حقابهٔ ایران را به گردن تغییراقلیم و خشکسالی بیندازد. براساس گزارش منتشرشده از سوی هیئت کارشناسان ایرانی، مواضع طالبان را به چالش کشیده و ادعای کمبود آب را رد کرده است. بااینحال، این نشست نیز به نتیجهای عملی نرسید و هامون و سیستانوبلوچستان همچنان از آب هیرمند بیبهره هستند. شکست پیدرپی دستگاه دیپلماسی کشور در مذاکره با حاکمان غیررسمی افغانستان درحالیاست که تاکنون امتیازات زیادی از جمله سفارتخانه در تهران و تکمیل محور ترانزیتی به طالبان اعطا شده است.
![مذاکرهٔ ناکام کمیسار آب در زابل](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/ایسنا-1-jpg.webp)