بایگانی مطالب : منابع طبیعی
اولویت دولت آینده امنیت محیطزیستی
فرونشست زمین در نقشرستم به دلیل برداشت بیرویۀ آب
آثار تاریخی نقش رستم و تخت جمشید و بسیاری از آثارتاریخی دیگر در معرض خطر فرونشست زمین هستند. این اتفاق به دلیل تغییر اقلیم، برنجکاری و برداشت بیرویه آب از چاهها در این مناطق رخ داده است.
تولید «کلیدواژه مشترک» در منطقه برای مقابله با گردوغبار
۱۷ ژوئن هر سال که امسال مصادف با ۲۸ خرداد است، از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی مقابله با بیابانزایی نامگذاری شده است. شعار امسال برای این روز «متحد برای زمین، میراث ما، آینده ما» است. در ایران هم یک ساختار ملی تحت عنوان کارگروه ملی مقابله با بیابانزایی پس از الحاق به کنوانسیون مربوطه شکل گرفته است. این کارگروه بعد از یک دوره توقف در دی ماه سال ۱۴۰۰ دوباره شروع به کار کرد. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم در گفتگویی به مناسبت روز جهانی بیابانزدایی مدعی شده ایران توانسته «کلیدواژه مشترکی» برای مقابله با گردوغبار در منطقه و جهان شکل دهد.
نجات «پلنگ یکدندان» با جامعهشناسی
بکرترین نقاط این کرۀ خاکی نیز امروز از فعالیتهای بشری اثر میپذیرند و هرجا ردپای بشر وجود داشته باشد، جامعهشناسی درپی فهم آن میرود. ضرورتهای محیطزیستی ایجاب کرده است که جامعهشناسان توجه خود به این حوزه را روزبهروز افزایش دهند که یکی از جلوههای آن مطالعۀ روند اقدامات کنشگران محیطزیستی و دلایل موفقیت و شکست آنان در تغییر رفتار انسان با محیطزیست است. این شیوۀ نگریستن به موضوع، به فعالان محیطزیست کمک میکند که با استفاده از تجربیات پیشین، توانمندی خود برای ایجاد تغییر بهنفع محیطزیست را افزایش دهند. از این منظر، آیندۀ محیطزیست در گرو فهم جامعهشناسانه از آن است.
بسیج بینالمللی برای احیای زمین
«زندگی انسانها به زمین وابسته است. بااینحال، در سراسر جهان، مخلوطی سمی از آلودگیها، تغییر شدید اقلیمی و نابودی تنوعزیستی موجب شده تا زمینهای سالم به بیابان و اکوسیستمهای پر رونق به مناطق مرده تبدیل شوند. این روند باعث نابودی جنگلها و علفزارها میشود و قدرت زمین را برای حمایت از اکوسیستمها، کشاورزی و جوامع تضعیف میکند. این به معنای ازبینرفتن محصولات زراعی، ناپدیدشدن منابع آب و تضعیف اقتصاد کشورها است و درنهایت موجب خواهد شد تا جوامع بشری در معرض خطر نابودی قرار گیرند.» آنچه خواندید، بخشی از بیانیۀ «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل است که چندی پیش بهمناسبت روز جهانی محیطزیست منتشر شد. او در این بیانیه بارها دربارۀ بیابانزایی و خشکسالی هشدار داده است. با شنیدن کلمۀ بیابان، ممکن است مناطقی مانند خاورمیانه، شمال آفریقا یا آسیا مرکزی به ذهنمان خطور کند. اما بیابانزایی فرآیندی است که در سالهای اخیر درپی تغییر اقلیمی، بهطور گسترده در سراسر جهان شکل گرفته و بهطور پیوسته در حال افزایش است. گزارش کنوانسیون مبارزه با بیابانزایی سازمان ملل متحد نشان میدهد که تخریب زمین با سرعت شگفتانگیزی در همۀ مناطق جهان در جریان است. این گزارش که براساس بررسی ۱۲۶ کشور جهان از شرایط داخلی خود به دست آمده، بیانگر این واقعیت است که در فاصلۀ سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، جهان هرسال، حداقل ۱۰۰ میلیون هکتار زمین سالم و مولد را از دست داده است. خشکسالی در حال رایجتر شدن است و انتظار میرود سهچهارم ساکنان زمین تا سال ۲۰۵۰ با کمبود جدی آب مواجه شوند.
احیای تالابها، راه کاهش بیابانزایی
«هرچه مطالعه کنیم، بیابانزایی پنجبرابر سریعتر از مطالعات حرکت میکند» این جمله را ماه قبل، یک استاد دانشگاه گفت. او به وضعیت وخیم سرعت بیابانزایی در خراسان اشاره کرده بود، اما نکتۀ اصلی صحبتهایش سرعت تشکیل بیابان بود. اینکه بیابان با قدرت میتازد و بیآبی و خشکی امان بریده. آمارها در سالهای اخیر این وضعیت را وخیم گزارش میکنند و یکیاز دلایل این امر هم خشکی تالابها و اختصاصنیافتن حقابۀ آنهاست. هرچند بهگفتۀ «علی ارواحی» پژوهشگر حوزۀ تالابها، «تاکنون تحقیق کمی در این زمینه انجام نگرفته»؛ اما شواهد میگویند که با خشکی هر تالاب، تا کیلومترها دورتر از آن تحتتأثیر این وضعیت قرار میگیرد و با نابودی هر تکه از تالاب، تکههای بسیاری از کشور بیابان میشوند.
مقابله با بیابانزایی از کدام خطر سخن میگوید؟
خطر بیابانزایی در بیش از نیمی از عرصه طبیعی سمنان
۹ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار از عرصههای طبیعی استان سمنان در خطر تبدیل به کانون ریزگردها است. کاشت تاغ که از گزینههای موجود برای جلوگیری از پیشروی بیابان محسوب میشود نیز با وجود قاچاقچیان تاغ و کمبود نیرو و تجهیزات برا حفاظت از این درختچهها، با چالش مواجه میشود.
رئیس جمهور منتخب به حفظ محیطزیست نگاهی جدی داشته باشد
رئیس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اولویت بودن مسائل محیطزیست در کشور، دولت آینده را موظف به تشکیل استراتژی و برنامهای مشخص در این حوزه و منابع طبیعی و تنوع زیستی دانست.
۶ میلیون هکتار جنگل زاگرسی در خطر نابودی است
جنگلهای زاگرسی که با شش میلیون هکتار وسعت در یازده استان واقع شدهاند، نقش مهمی در چرخۀ اقتصاد و امنیت غذایی کشور دارند. از جمله اهمیت این رویشگاهها، تأمین چهل درصد آب شیرین کشور است. باوجوداین، بیشاز چهارده سال است که پدیدۀ خشکیدگی (زوال) بلوطها، دامن جنگلهای زاگرسی را گرفته و بر اثر این پدیده حدود دو میلیون هکتار از این رویشگاهها تخریب شده و درحال احتضارند؛ روندی که همچنان ادامه دارد. این درحالیاستکه، شماری از کارشناسان میگویند، تداوم وضع موجود باعث نابودی جنگلهای زاگرسی در آیندۀ نزدیک میشود. «دکتر سودابه احمدعلی کروری»، پژوهشگر منابعطبیعی و محیطزیست، اما نظر دیگری دارد. او میگوید: «با وجود همۀ مشکلاتی که بر سر راه احیای جنگلهای زاگرسی وجود دارد، میتوان با تشکیل کارگروههای تخصصی، مدیریت اکوسیستمی و مشارکت جوامع بومی، این رویشگاهها را نجات داد.» درعینحال تأکید میکند: «اگر تعلل کنیم، نابودی جنگلهای زاگرسی حتمی است.»