بایگانی مطالب : منابع طبیعی
دلایل اجتماعی رشد ۱۰ برابری سرویس بین‌شهری تپسی
در ماه گذشته شرکت تپسی گزارشی از عملکرد«سرویس بین‌شهری» خود منتشر کرد که بازتاب زیادی در میان اخبار داشت. در این گزارش به رشد ۱۰ برابری تعداد سفرها در عرض یک سال در این سرویس اشاره شده است. بر اساس گزارش منتشرشده، سرویس بین‌شهری تپسی شهریور ۱۴۰۱ در دسترس کاربران قرار گرفت و امروز در ۳۴ شهر کشور مشغول فعالیت است.
خشک مثل«آق‌گل»
تالاب آق‌گل ملایر خشک است. از نظر قانون معلوم نیست کدام‌یک از دو استان همدان و مرکزی که تالاب «آق‌گل» درست در مرزشان قرار دارد، باید حقابهٔ این تالاب را تأمین کند. برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های سطحی و رودخانه‌های روان به‌سمت تالاب و آب‌های زیرزمینی به‌شکل فزاینده ادامه دارد. شهریور ۱۴۰۰ در شورای برنامه‌ریزی استان همدان کتابچه‌ای تصویب شد که براساس آن دستگاه‌های اجرایی مکلف بودند اقدامات اولویت‌دار برنامهٔ مدیریت جامع تالاب آق‌گل را اجرا کنند و پیشرفت کار را به اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان همدان گزارش دهند. اداره‌کل محیط زیست همدان اعلام کرده با انجام مطالعاتی با عنوان «مطالعهٔ حوزهٔ آبخیز دریاچه نمک» در حال انجام این طرح است و امیدوار است تابستان آینده طرح به پایان برسد. حقابهٔ تعیین‌شده برای حفظ این تالاب دو میلیون مترمکعب است، اما معلوم نیست این حقابه از کدام محل و استان تأمین شود. تنها عنصر مشخص این میان خشکی تالاب است. بنابه اعلام اداره‌کل محیط زیست همدان سال ۹۸ و پس از سیلاب زمستان ۹۷ و بهار ۹۸، آخرین‌باری بود که آق‌گل پرآب دیده شد.
مناقشه بر سر «زمین»
با ملی شدن قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع مالکیت عرصه‌های طبیعی در ایران تغییرات گسترده‌ای یافت. فارغ از زمین‌هایی که از بزرگ‌مالکان با پرداخت حق و حقوق دریافت و اسنادی که باطل شد، زندگی گروهی از روستاییان نیز با این قانون تغییر یافت. در دههٔ ۴۰ با رشد فرآیند صنعتی شدن، بسیاری از روستاییان به شهرها رفتند، عده‌ای از آنها زمانی که به روستا برگشتند، با یک چالش مواجه شدند: زمین‌های آنها جزو اراضی ملی بود و اجازهٔ ساخت‌وساز یا هیچ‌گونه فعالیتی را نداشتند. تعارض مردم محلی و سازمان منابع‌طبیعی در سال‌های اخیر با افزایش قیمت زمین بیشتر هم شده است. محلی‌ها می‌گویند زمین متعلق به آنهاست و در عوض سازمان منابع‌طبیعی سندی دارد که نشان میدهد این اراضی مالکیت عمومی دارد.
مردم؛ زمین و منابع طبیعی
تقلا برای کشتن آبخوان‌ها
راه‌اندازی «معدن مس دره‌زرشک» به کلاف سردرگمی در استان یزد بدل شده است. سال‌هاست که تحقیقات گوناگون راه‌اندازی این معدن را که در دامنهٔ شیرکوه قرار دارد، عامل نابودی آبخوان‌ها، از بین رفتن حیات در شیرکوه، به‌هم خوردن اکوسیستم و … در مرکز کشور می‌دانند، اما این تحقیقات نتوانسته کسانی را که می‌خواهند به هر قیمت این معدن کارش را آغاز کند، قانع سازد و در روزهای اخیر استاندار یزد از شروع کار کارشناسی جدیدی توسط وزارت نیرو خبر داده است. او گفته است این وزارتخانه بعد از بررسی، نتیجه را به سازمان محیط زیست هم اعلام خواهد کرد و در پایان برای به راه افتادن یا عدم فعالیت این معدن تصمیم‌گیری خواهد شد. این در‌حالی‌است که در سال‌های گذشته شرکت ملی مس از وزارت نیرو خواسته بود تا تحقیق جامعی در این باره انجام دهد، تحقیق به دانشگاه شیراز و یکی از اساتید خبره در زمینهٔ آب سپرده شد و نتایج ابتدایی خطرات گسترده و آسیب برگشت‌ناپذیر به آبخوان منطقه را تأیید کرد. گویا این تحقیقات چون دلایل مخالفت برای راه‌اندازی معدن را دقیق اعلام کرده بود، مورد پسند قرار نگرفته است. حالا پرسش اصلی این است که چرا وزارت نیرو که یک تحقیق کامل در دست دارد، باید با صرف هزینه و وقت تحقیق دیگری به جریان بیندازد؟ و آیا این به‌معنی تلاش برای بهره‌برداری از معدن به هر قیمت است؟
بی‌خبری شهرداری از نشتی آب
|پیام ما| پنجشنبه‌شب که چاله‌ای به عمق دو تا سه متر و در برخی مقاطع تا ۱۵ متر به پهنای کل عرض خیابان در ضلع شرقی میدان قزوین در خیابان کارگر جنوبی در تهران ایجاد شد، پلیس راهور در ابتدا علت آن را نشست آسفالت ناشی از جابه‌جایی بستر زمین عنوان کرد. کمی بعد اما مدیرکل مدیریت بحران استان تهران، عامل این فرونشست را نشتی آب اعلام کرد و مدعی شد که طی بررسی‌ها و حفاری‌ها، حمام عمومی از بافت قدیمی آن محله نمایان شده است. مدیر روابط‌عمومی شهرداری منطقه ۱۱ تهران اما روز گذشته این ادعا را تکذیب کرد و با اشاره به اینکه این گود پر شده، اما به‌دلیل باران آسفالت‌ریزی نشده است، گفت: «شایعاتی مبنی‌بر کشف حمام تاریخی و ملک میراثی زیر خیابان کارگر مطرح شده است که واقعیت ندارد و طبق شواهد و تصاویر یک سرویس بهداشتی عمومی با سه الی چهار چشمه در مسیر فرونشست دیده شده است که با کارشناسی اولیه فاقد قدمت میراثی است.» او همچنین عامل این حادثه را سه روز نشتی آب و عملیات عمرانی در آن محدوده بیان کرد.
زنگ خطر تخریب در «تنگ صیاد»
آذرماه ۱۴۰۲ اخباری مبنی‌بر کلنگ‌زنی ساخت مسجد بین‌راهی در محل پلیس‌راه اصفهان-شهرکرد منتشر شد. مکان موردنظر به‌علت نزدیکی به شهر فرخشهر با نام پلیس‌راه فرخشهر شناخته می‌شود. محل احداث مسجد در محدودهٔ منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ تنگ‌صیاد قرار دارد. همچنین سرویس بهداشتی و فروشگاه از دیگران کاربری‌های درخواستی است که برای آن اعتبار هم تخصیص داده شده است. ازآنجاکه تغییر کاربری زمین و واگذاری در مناطق حفاظت‌شده شرایط قانونی خاصی دارد با انتشار خبر کلنگ‌زنی، موضوع مورد توجه تشکل‌های محیط زیستی و کنشگران این حوزه قرار گرفت و مشخص شد مجوز این تغییر، در سال‌های گذشته صادر شده بوده و مهلت دوساله استفاده از آن به پایان رسیده است.
ممنوعیت استفاده از فاضلاب در کشاورزی
|پیام ما| قانون حفاظت از خاک سال ۱۳۹۸ تصویب و ابلاغ شد. حالا بعد از گذشت چهار سال از این ابلاغ، آیین‌نامهٔ اجرایی نیز ابلاغ شده است. این آیین‌نامه علاوه‌بر تکلیف برای دستگاه‌‌هایی مانند وزارت جهادکشاورزی، سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری، سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان امور اراضی کشور مسئولیت‌هایی را برای نهادهای فرهنگی مانند صداوسیما و نهادهای آموزشی مانند آموزش‌وپرورش نیز معین کرده است. همچنین، مطابق با این آیین‌نامهٔ اجرایی، در اجرای ماده ۱۲ قانون نیز سازمان مدیریت بحران کشور مکلف است اعتبارات لازم برای تهیه و اجرای طرح بازسازی خاک‌های تخریب‌یافته و یا آلوده‌شدهٔ ناشی از حوادث طبیعی غیرمترقبه را به سازمان برنامه‌وبودجه کشور برای پیش‌بینی در لوایح بودجهٔ سنواتی اعلام کند. به‌منظور جلوگیری از آلودگی و تخریب خاک در اراضی کشاورزی و سلامت محصولات تولیدی استفاده از فاضلاب در اراضی کشاورزی ممنوع است. همچنین، رهاسازی و دپوی تخلیه و انباشت هرگونه مواد پلاستیکی در خاک که منجر به آلودگی و یا تخریب خاک شود، ممنوع است. ارتقای سطح فرهنگ عمومی مردم به‌منظور حفاظت و صیانت از منابع خاک کشور، ارتقای سطح دانش عمومی و تخصصی مردم در سطوح مختلف از طریق آموزش‌های رسمی و غیررسمی در مدیریت حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع خاک کشور، بهره‌گیری از مشارکت مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد در فرهنگسازی عمومی در حفظ، احیا، توسعه و بهره‌برداری پایدار از منابع خاک کشور، تمهید و اقدامات تشویقی سرمایهگذاری بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان در امر آموزش تحقیق و ترویج مدیریت حفاظت و بهره‌برداری پایدار از خاک کشور، بهره‌گیری از ظرفیت نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله مواردی است که در این آیین‌نامهٔ اجرایی مورد توجه قرار گرفته است.
مالچ‌نفتی باز هم خوزستان را سیاه‌پوش کرد
مالچ نفتی بعد از حدود چهار سال توقف، به خوزستان بازگشت. این بار ماسه‌زارهای «خسرج» در غرب رود کرخه، سیاه‌پوش شده است. بیش از یک ماه از اعتراض فعالان محیط زیست می‌گذرد، حالا در میان سکوت نهادهای نظارتی یکی دیگر از زیستگاه‌های غنی خوزستان زیر لایهٔ قیر سیاه و سنگین مدفون شده است.
ذهنیت اشتباه مانع بزرگ ماست
قطعی برق زمستانه در سال‌های گذشته تیر خلاصی بر وضعیت نامناسب انرژی کشور بود. شاید اگر در سال‌های قبل‌تر کسی می‌گفت روزی در زمستان برق کشور قطع می‌شود، باورپذیر نبود. اما این اتفاق رخ داد تا ناترازی انرژی رسما به زندگی روزمره ما اضافه شود. حالا هر سال منتظر کمبود برق و گاز در فصول گرم و سرد سال هستیم. سال گذشته ۱۲ هزار و ۵۰۰ مگاوات کسری برق در کشور وجود داشت. کسری که هر سال در حال افزایش است. پیشبینیها نشان میدهد تا ۲۰ سال آینده به حدود ۱۹۰ هزار مگاوات برق در کشور نیاز داریم. در این شرایط برای تامین برق راهی به جز رفتن به سمت تجدیدپذیرها نیست. در همین زمینه با «محمد امین زنگنه»، دبیر انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید. یکی از ابرچالش‌های کشور ما در سال‌های اخیر، انرژی است. پیش از این صحبت دربارۀ حامل‌های انرژی بیشتر حول بنزین و گازوئیل بود، اما در ۲ سال اخیر صحبت‌های جدید شنیده می‌شود. کلماتی مانند ناترازی به ادبیات عمومی اضافه شده است. چه شد که انرژی از یک مرحله به بعد به‌عنوان یک ابرچالش به ادبیات عمومی ما وارد شد؟ به طوری که جامعه در زمستان نگران گاز است و در تابستان نگران برق؟ این مسیر از کجا شروع شد؟
