بایگانی مطالب : میراث
الگوی نجات اقتصاد صنایع دستی
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در تازهترین گزارشی که در حوزهٔ صنایعدستی منتشر کرده به بررسی وضعیت صنایعدستی و آسیبشناسی آن پرداخته است؛ گزارشی که در یک بخش به آسیبشناسی روند تحولات صنایعدستی و در بخش دیگر به محورهای قابل ملاحظه در توسعهٔ صنایعدستی پرداخته است. این گزارش در بخش اول یعنی مدیریت صنایعدستی نقطهنظرات کارشناسان و فعالان را در چند بخش دستهبندی کرده است. همچنین در بخش دوم به آسیبشناسی روند تحولات صنایعدستی پرداخته است.
کاروانسراهای ایران در نوبت ثبت
با از دست رفتنِ احتمالی ثبت جهانی «منظر فرهنگی ماسوله» که هفتۀ گذشته از سوی شورای جهانی بافتها و بناهای تاریخی (ایکوموس) اعلام شد، پروندۀ ثبت کاروانسراهای ایرانی از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. هر چند برخی تأکید میکنند تا زمان برگزاری اجلاس ریاض میتوان به بررسی پروندۀ ماسوله امیدوار بود، اما بهنظر میرسد تنها شانس ثبت جهانی کشورمان پروندۀ ۵۶ کاروانسرای ایرانی است که بهعنوان بزرگترین و وسیعترین پروندۀ میراث تاریخی ایران در یونسکو و در تاریخ ۱۹ شهریور تا ۳ مهر در عربستان به داوری گذاشته میشود؛ با ثبت این کاروانسراها، شبکهٔ راههای تاریخی و باستانی ایرانی هم ثبت جهانی خواهد شد.
سهم اندک ایران از بازار صنایع دستی
شهریور، ماه گرامیداشت هفتهٔ دولت است و بازار آمار و ارقام در این ماه، گرم. یکی از آمارهای جالب را در همین روزها مدیرکل حمایت از تولید صنایعدستی وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی داده و گفته است ایران سالانه ۳۰۰ میلیون دلار صنایعدستی به کشورهای مختلف و عمدتاً کشورهای حاشیهٔ خلیجفارس و عراق صادر میکند. «محمدحسین عسکرپور» البته تأکید کرده است «با در نظر گرفتن ظرفیتهای خوب اعم از نیروی انسانی ماهر و تنوع تولیدات در کشور، این رقم بسیار ناچیز است و براین اساس در برنامهٔ هفتم توسعه، بهدنبال طراحی زیستبوم صنایعدستی در راستای توسعه و ترویج این هنر در کشور هستیم.» اما این عدد در جایگاه جهانی کجاست؟
بلاتکلیفی ثبت جهانی «ماسوله»
حواشی ثبت جهانی ماسوله دوباره تکرار شد، اما اینبار گفته میشود شانس ثبت جهانی این شهرک تاریخی هزارساله از دست رفته است. برایناساس، برخی رسانهها مدعی شدهاند شورای جهانی بافتها و بناهای تاریخی (ایکوموس) پیش از برگزاری اجلاس یونسکو که قرار است چندروز دیگر در عربستان برگزار شود، پیشنهاد رد ثبت جهانی ماسوله را به دبیرخانهٔ ثبت جهانی یونسکو و کشورهای عضو از جمله ایران ارسال و درخواست کرده است پروندهٔ ثبت جهانی ماسوله از نو تدوین و نوشته و به یونسکو ارسال شود. این درحالیاست که مسئولان و برخی فعالان ثبت جهانی ماسوله در گفتوگو با «پیام ما» این خبر را تأیید نمیکنند، هر چند که زمزمهٔ رد این پرونده به گوش آنها هم رسیده، اما هنوز هیچ خبر دقیقی در این باره اعلام نشده است.
میراث فرهنگی؛ نقشه نجات از بحرانها
دومین نشست مجازی از سلسلهنشستهای مجازی «فراز و فرودهای میراث فرهنگی ایران» شنبه شب (چهارم شهریور) به میزبانی «حجت الله مرادخانی» فعال حوزهٔ میراث فرهنگی و کارشناس صنایعدستی و با حضور «فرهاد نظری» پژوهشگر حوزهٔ میراث فرهنگی برگزار شد. دومین نشست به این موضوع اختصاص داشت که «چرا میراث فرهنگی برای ایران اهمیت دارد؟». آنچه در این نشست مورد توجه بود، تلقی از میراث فرهنگی و کاری بود که باید در حال حاضر با توجه به این تلقیها انجام داد.
«زنجیربافی» هنری که از یادها رفت
صنایعدستی فقط میراث گذشتگان ما نیست. هر چند بهترین راه شناخت فرهنگ و تمدن مناطق مختلف کشور همین صنایعدستی است، اما نگاهی کلیتر نشان میدهد صنایعدستی امروز یک فعالیت اقتصادی است که به کاهش بیکاری، رونق اقتصادی و فعالسازی صنعت گردشگری کمک قابلتوجهی میکند. آشنایی با صنایعدستی که امروز کمتر نشانی از آن میبینیم یا نامی از آن به گوشمان میخورد، میتواند تلنگری برای احیای صنایعدستی ازیادرفته و بهروز کردن آن راهی برای اشتغالزایی باشد.
بافت تاریخی «استراسبورگ» چگونه حفظ شد
بافتهای تاریخی و میراث شهرهای مرزی ازآنرو که اشتراکهای فرهنگ دو کشور را در دل خود جای دادهاند، از ارزش بیشتری برخوردارند. از این شهرهای مرزی میتوان به «استراسبورگ» در مرز فرانسه و آلمان اشاره کرد که بهعنوان یک گوهر واقعی از دل تاریخ، شگفتیهای فراوانی دارد. ۱۶ استان از ۳۱ استان ایران هم دارای مرزهای زمینی و دریایی با کشورهای همسایه و مشابه «استراسبورگ» هستند؛ اما در میان همهٔ آنها آذربایجانغربی موقعیت استراتژیک مهمی دارد و شهرهای مرزی آن با داشتن آثار و بافت تاریخی میتوانند ظرفیتهای مشابه «استراسبورگ» را رقم بزنند.
ایران چشمانتظار الواح هخامنشی
معاون وزیر میراث فرهنگی خبر داده هزاران شیئ فرهنگی تاریخی متعلق به ایران که اکنون در موسسه مطالعات شرق شناسی شیکاگو در آمریکا نگهداری میشوند، ظرف ماههای آینده به ایران باز میگردد. به گزارش ایسنا، علی دارابی در گزارش عملکرد دوسالهاش اعلام گفته ۱۷ هزار شیئ فرهنگی تاریخی در ماههای آینده از آمریکا استرداد خواهد شد. روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی نیز در توییتی با این متن بازگشت الواح هخامنشی به ایران را تایید کرده است: «خبر خوب اینکه بیش از ۲۰ هزار «لوح هخامنشی» متعلق به تخت جمشید تا پایان امسال از آمریکا به کشورمان بازگردانده میشود.» روشن نیست که این خبر در ماه های آینده در عمل تحقق می یابد یا نه چرا که دست کم در ۴ سال گذشته بارها خبرهایی مبنی بر بازگشت الواح هخامنشی از آمریکا به ایران منتشر شده و پس از مدتی تکذیب شده است.
فصلی جدید برای استارتاپهای صنایع دستی
دو هفته پیش تفاهمنامهٔ همکاری میان پارک ملی علوم و فناوریهای صنایعفرهنگی و جهاد دانشگاهی هنر با هدف حمایت از استارتاپهای حوزهٔ فرهنگی امضا شد و قرار است از این پس رویدادها و استارتاپهای این حوزه حمایت بیشتری داشته باشند. ورود استارتاپها به حوزهٔ صنایعدستی اتفاق جدیدی نیست و تقریباً از نیمهٔ دههٔ ۹۰ پای خود را در این حوزه باز کردند. هر چند به تأکید کارشناسان، استارتاپها جزء ملزومات صنایعدستی بهشمار میروند، اما با گذشت چند سال مشکلاتی هم پیش رویشان قرار دارد و حمایتهای دولتی هم نتوانسته مشکلاتشان را کاهش دهد. نکته مهمتر اینکه فعالیت این استارتاپها تاکنون نتوانسته است چنانکه مورد انتظار بود، صنایعدستی ایران را به رتبهٔ مناسبی در جهان برساند.
رشت، شهر زنده در شب
رشت با اینکه عنوان جهانی «شهر خلاق غذا در یونسکو» را از سال ۱۳۹۴ یدک میکشد و سال گذشته هم نامزد ثبت جهانی در حوزهٔ صنایعدستی شد، حالا برای کسب عنوان دیگری تلاش میکند؛ چند روز پیش بود که «ولی جهانی» مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گیلان از تدوین پروندهٔ ثبت جهانی شهر رشت بهعنوان تنها شهر زندهٔ ایران خبر داد و گفت که قرار است این شهر شامل میدان شهرداری، سبزهمیدان، خیابان شریعتی و بخشی از خیابان سعدی با عنوان «مرکز تاریخی رشت» و تنها شهر زندهٔ ایران ثبت جهانی شود. زندگی در رشت اما چطور و چگونه پیش میرود؟ و زندگی شبانه چه نقشی در زنده بودن آن دارد؟