بایگانی مطالب : محیط زیست
مطالبهٔ اقلیمی باید وارد ادبیات عمومی شود
خانهٔ اندیشمندان علوم انسانی روز دوشنبه میزبان نشست هفتم از «سلسله نشستهای تغییراقلیم و پیامدهای آن» با حضور دو تن از اساتید آب و هواشناسی بود. «مهری اکبری»، عضو هیئتعلمی آب و هواشناسی دانشگاه خوارزمی سخنران نخست این نشست بود که به بیان ضرورت تدوین برنامهٔ ملی آموزش برای افزایش آگاهی عمومی نسبتبه تغییراقلیم از کودکی تا بزرگسالی پرداخت. سخنران بعدی «آذر زرین»، عضو هیئتعلمی آب و هواشناسی دانشگاه فردوسی مشهد بود که آخرین دستاوردهای علمی برای پیشبینی پیامدهای تغییراقلیم در بازهٔ زمانی ۱۰ سال را معرفی کرد و پس از آن برآوردها از آیندهٔ اقلیمی ایران در سالهای ۲۰۲۸ و ۲۱۰۰ را که با استفاده از مدلهای اقلیمی بهدست آمدهاند، با حاضران به اشتراک گذاشت.
چراغ سبز به معدنکاوان در غیاب کارشناسان
مجوز اکتشاف و بهرهبرداری از «معدن سرب و روی آلبلاغ» در اسفراین و دو معدن در سرخآباد و انگوران زنجان که همگی در مناطق حفاظتشده قرار دارند، درحالی در روزهای اخیر توسط شورایعالی حفاظت محیطزیست و با حضور رئیسجمهور و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست صادر شده است که «مجید مخدوم» و «نغمه مبرقعی دینان»، از اعضای این شورا در این جلسه حضور نداشتند و از چندوچون آن بیخبرند. مبرقعی با ابراز تأسف از صدور چنین مجوزی به «پیام ما» میگوید: «معدنکاوی در مناطق حفاظتشده استاندارد خاص میخواهد و این استانداردها وجود ندارد، حتماً پیگیر این ماجرا خواهیم بود.» و مخدوم هم با تأکید بر اینکه پای چنین مجوزی را امضا نخواهد کرد به «پیام ما» میگوید: «اجازهٔ چنین کاری در مناطق حفاظتشده را نمیدهیم.» معدن آلبلاغ در قلب پارک ملی ساریگل است و منطقهٔ حفاظتشدهٔ انگوران هم با وجود حدود ۲۳ معدن فعال، سالهاست توان بارگذاری جدید را ندارد، بااینحال این مجوزها توسط شورایعالی محیطزیست صادر شده است و باید دید آیا با وجود این مخالفتها به مرحلهٔ اجرا میرسد یا خیر؟
شورایعالی؛ منهای متخصصان محیط زیست
نمیتوانم بدوم
بارشهای نوروزی سال ۹۸ به زمین فوتبال «کوت عبدالله» در استان خوزستان هم رحم نکرده بودند. ابرها در روزهای ابتدایی فروردینماه آن سال به قدری باریدند که سیلهای متعددی را در سراسر کشور روان کرد و عکسهای هوایی نشان میدادند که ارتفاع آب به اندازه دروازههای زمین فوتبالی در کوت عبدالله رسیده است. حالا که این روزها «تغییر اقلیم» راهش را بیشتر از سالهای قبل به ادبیات ما باز کرده، هوا گاه و بیگاه گرم و سرد میشود یا درختها در زمستان شکوفه میزنند، بیشتر از پیش نشانهایش حتی در زندگی روزمرهمان دیده میشود. حتی ورزش و زیرساختهای آن هم از آن در امان نمانده است. تا جایی که گفته میشود بعضی از ورزشها که نماد بعضی شهرها در دنیا هستند ممکن است به مرور از بین بروند چراکه ورزشکاران این رشتهها امکان تمرین در شرایط آبوهوایی جدید را ندارند.
تهدید تغییر اقلیم برای میراث فرهنگی
نتایج یک مطالعهٔ جدید از سوی مجمع جهانی اقتصاد (WEF) نشان میدهد تغییراقلیم تا سال ۲۰۵۰ خسارت قابلتوجهی بر جهان خواهد داشت. این مطالعه شش پیامد عمدهٔ تغییراقلیم را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده که عبارتند از سیل، خشکسالی، افزایش گرما، طوفانهای استوایی، آتشسوزیهای جنگلی و بالا آمدن سطح آب دریاها که به تأکید کارشناسان، آسیب جدی بر میراث تاریخی و فرهنگی جهان هم خواهد داشت. همین حالا هم بخشی از سایتهای تاریخی در کشورهای مختلف در معرض این پیامدها قرار گرفتهاند و بهگفتهٔ «بهلول علیجانی»، اقلیمشناس، همین حالا هم کشور ما در شرایط بحرانی قرار دارد و پیامدهای آن میراث تاریخی را هم تهدید میکند.
یک سال مذاکرهٔ نفسگیر برای حفاظت
تاریخ محیطزیست ایران با نام «اسکندر فیروز» گره خورده است؛ اغلب افراد او را اولین شخصیتی میدانند که حفاظت از گونههای حیاتوحش در ایران را پایهگذاری کرد. این درحالیاست که «منوچهر ریاحی» سال ۱۳۳۴ پیشنویس اولین قانون شکار در ایران را نوشت. قانونی که ریاحی برای تصویب آن پافشاری و جهد تمام کرد، آغازی برای راه سخت حفاظت از حیاتوحش در ایران بود. در پنجاهوششمین جلسهٔ سفرنامهخوانی، کتاب خاطرات منوچهر ریاحی با عنوان «سراب زندگی، گوشههای مکتومی از تاریخ معاصر ایران» بررسی شد. در این نشست «حمیدرضا میرزاده» فعال و خبرنگار باسابقهٔ محیطزیست به معرفی این کتاب و شخصیت منوچهر ریاحی پرداخت.
«پاشدان» علیه «خراسان»
|پیام ما| در کنار تصاویری که حاکی از رهاسازی آب در افغانستان بهسمت شورهزارها هستند، خبر رسیده فاز جدید سد پاشدان بر روی رودخانهٔ هریرود در بالادست ایران (استان خراسانرضوی) و سد دوستی با حضور «ملا عبدالغنی برادر»، معاون اقتصادی نخستوزیر طالبان و «عبدالطیف منصور»، سرپرست وزارت آب و انرژی طالبان، افتتاح شده است. سد پاشدان یکی از پروژههای بزرگ سدسازی کشور افغانستان محسوب میشود که در ۲۰ کیلومتری شرق شهر هرات بر روی سرشاخههای هریرود واقع شده است و ظرفیت ذخیرهٔ ۴۵ میلیون مترمکعب آب را دارد. بهنظر میرسد حالا راهی جز اجماع منطقهای علیه سیاستهای آبی طالبان وجود ندارد. حالا مدتهاست از هامون تا آمودریا، تحتتأثیر سیاستهای آبی طالبان یا از بین رفته است یا در حال از بین رفتن است. سد پاشدان، مانع اصلی رسیدن آب به سد دوستی در خراسان ایران است.
زاگرس، قربانی درآمدزا نبودن
قتلهای سریالی درختان بلوط زاگرس تک عاملی نیست. اینکه یک گزینه مثل آفت را متهم بدانیم و بعد با انواع و اقسام آفتکشها به جان درختان بیفتیم و بقیهٔ گونهها را هم از بین ببریم، تنها پاک کردن صورت مسئله است. «رحیم ملکنیا»، عضو هیئتعلمی گروه جنگلداری دانشگاه لرستان معتقد است آنچه هر سال در زاگرس اتفاق میافتد، به رهاشدگی این عرصهها برمیگردد. بهگفتهٔ او، ما در ایران برنامهٔ بلندمدتی برای مدیریت زاگرس نداریم و آنچه انجام میشود طرحهای مقطعی است که راه به جایی نمیبرند.
درخواست توقف تعرض به بوستانهای تهران
|پیام ما| بهدنبال حصارکشی بخش زیادی از پارک لاله که گفته میشود شهرداری قصد ساخت مکانی فرهنگی در آن دارد، انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز با انتشار بیانیهای خواستار توقف تعرض به پارکهای تهران شدند. این حصارکشی واکنش اعضای شورای شهر تهران را هم در پی داشت. «مهدی چمران»، رئیس شورا، تلویحاً ساخت مکان فرهنگی را تأیید کرده است و میگوید قرار نیست درختی در این محدوده قطع شود. «سوده نجفی»، عضو هیئترئیسهٔ شورای شهر تهران، اما اقدامات شهرداری را به باد انتقاد گرفت و این سؤال را مطرح کرد که آیا در تمام دو هزار متر هیچ درختی وجود ندارد؟
تالاب «بندعلیخان» چشمانتظار حقابه
اختلافنظر میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو بر سر میزان و چگونگی تامین حقابهٔ تالابهای کشور موضوعی قدیمی است. موضوعی که مدتهاست به مسئلهای جدی تبدیل شده اما راهکار روشنی برای حل آن در پیش گرفته نمیشود. مداخلات و اجرای پروژههای عمرانی از سوی سایر دستگاههای اجرایی و نهادها بر مشکل تامین حقابه تالاب ها افزوده است. در تازهترین اتفاق ادارهٔ کل حفاظت محیط زیست استان تهران از تامین نشدن حقابهٔ تالاب بندعلیخان به دلیل همین مداخلات خبر داده است. کارشناسمسئول محیط زیست استان تهران هشدار داده که تامین نشدن حقابهٔ تالاب میتواند «بندعلیخان» را به کانون گرد و غبار تبدیل کند.