بایگانی مطالب : محیط زیست
تهدید تغییر اقلیم برای میراث فرهنگی
نتایج یک مطالعهٔ جدید از سوی مجمع جهانی اقتصاد (WEF) نشان میدهد تغییراقلیم تا سال ۲۰۵۰ خسارت قابلتوجهی بر جهان خواهد داشت. این مطالعه شش پیامد عمدهٔ تغییراقلیم را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده که عبارتند از سیل، خشکسالی، افزایش گرما، طوفانهای استوایی، آتشسوزیهای جنگلی و بالا آمدن سطح آب دریاها که به تأکید کارشناسان، آسیب جدی بر میراث تاریخی و فرهنگی جهان هم خواهد داشت. همین حالا هم بخشی از سایتهای تاریخی در کشورهای مختلف در معرض این پیامدها قرار گرفتهاند و بهگفتهٔ «بهلول علیجانی»، اقلیمشناس، همین حالا هم کشور ما در شرایط بحرانی قرار دارد و پیامدهای آن میراث تاریخی را هم تهدید میکند.
یک سال مذاکرهٔ نفسگیر برای حفاظت
تاریخ محیطزیست ایران با نام «اسکندر فیروز» گره خورده است؛ اغلب افراد او را اولین شخصیتی میدانند که حفاظت از گونههای حیاتوحش در ایران را پایهگذاری کرد. این درحالیاست که «منوچهر ریاحی» سال ۱۳۳۴ پیشنویس اولین قانون شکار در ایران را نوشت. قانونی که ریاحی برای تصویب آن پافشاری و جهد تمام کرد، آغازی برای راه سخت حفاظت از حیاتوحش در ایران بود. در پنجاهوششمین جلسهٔ سفرنامهخوانی، کتاب خاطرات منوچهر ریاحی با عنوان «سراب زندگی، گوشههای مکتومی از تاریخ معاصر ایران» بررسی شد. در این نشست «حمیدرضا میرزاده» فعال و خبرنگار باسابقهٔ محیطزیست به معرفی این کتاب و شخصیت منوچهر ریاحی پرداخت.
«پاشدان» علیه «خراسان»
|پیام ما| در کنار تصاویری که حاکی از رهاسازی آب در افغانستان بهسمت شورهزارها هستند، خبر رسیده فاز جدید سد پاشدان بر روی رودخانهٔ هریرود در بالادست ایران (استان خراسانرضوی) و سد دوستی با حضور «ملا عبدالغنی برادر»، معاون اقتصادی نخستوزیر طالبان و «عبدالطیف منصور»، سرپرست وزارت آب و انرژی طالبان، افتتاح شده است. سد پاشدان یکی از پروژههای بزرگ سدسازی کشور افغانستان محسوب میشود که در ۲۰ کیلومتری شرق شهر هرات بر روی سرشاخههای هریرود واقع شده است و ظرفیت ذخیرهٔ ۴۵ میلیون مترمکعب آب را دارد. بهنظر میرسد حالا راهی جز اجماع منطقهای علیه سیاستهای آبی طالبان وجود ندارد. حالا مدتهاست از هامون تا آمودریا، تحتتأثیر سیاستهای آبی طالبان یا از بین رفته است یا در حال از بین رفتن است. سد پاشدان، مانع اصلی رسیدن آب به سد دوستی در خراسان ایران است.
زاگرس، قربانی درآمدزا نبودن
قتلهای سریالی درختان بلوط زاگرس تک عاملی نیست. اینکه یک گزینه مثل آفت را متهم بدانیم و بعد با انواع و اقسام آفتکشها به جان درختان بیفتیم و بقیهٔ گونهها را هم از بین ببریم، تنها پاک کردن صورت مسئله است. «رحیم ملکنیا»، عضو هیئتعلمی گروه جنگلداری دانشگاه لرستان معتقد است آنچه هر سال در زاگرس اتفاق میافتد، به رهاشدگی این عرصهها برمیگردد. بهگفتهٔ او، ما در ایران برنامهٔ بلندمدتی برای مدیریت زاگرس نداریم و آنچه انجام میشود طرحهای مقطعی است که راه به جایی نمیبرند.
درخواست توقف تعرض به بوستانهای تهران
|پیام ما| بهدنبال حصارکشی بخش زیادی از پارک لاله که گفته میشود شهرداری قصد ساخت مکانی فرهنگی در آن دارد، انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز با انتشار بیانیهای خواستار توقف تعرض به پارکهای تهران شدند. این حصارکشی واکنش اعضای شورای شهر تهران را هم در پی داشت. «مهدی چمران»، رئیس شورا، تلویحاً ساخت مکان فرهنگی را تأیید کرده است و میگوید قرار نیست درختی در این محدوده قطع شود. «سوده نجفی»، عضو هیئترئیسهٔ شورای شهر تهران، اما اقدامات شهرداری را به باد انتقاد گرفت و این سؤال را مطرح کرد که آیا در تمام دو هزار متر هیچ درختی وجود ندارد؟
تالاب «بندعلیخان» چشمانتظار حقابه
اختلافنظر میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو بر سر میزان و چگونگی تامین حقابهٔ تالابهای کشور موضوعی قدیمی است. موضوعی که مدتهاست به مسئلهای جدی تبدیل شده اما راهکار روشنی برای حل آن در پیش گرفته نمیشود. مداخلات و اجرای پروژههای عمرانی از سوی سایر دستگاههای اجرایی و نهادها بر مشکل تامین حقابه تالاب ها افزوده است. در تازهترین اتفاق ادارهٔ کل حفاظت محیط زیست استان تهران از تامین نشدن حقابهٔ تالاب بندعلیخان به دلیل همین مداخلات خبر داده است. کارشناسمسئول محیط زیست استان تهران هشدار داده که تامین نشدن حقابهٔ تالاب میتواند «بندعلیخان» را به کانون گرد و غبار تبدیل کند.
«آزادی آلودگی» بهمعنای زمینهای غیرقابل سکونت است
|پیام ما| جوزف استیگلیتز، اقتصاددان اهل آمریکا و برندهٔ جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۱ در مقالهای که در تاریخ اول مِی 2024 در پایگاه تحلیلی «پروجکت سندیکیت» منتشر کرده دربارهٔ عواقب وضعیت سیاسی در آمریکا و انتخابات پیش رو در این کشور هشدار داده است. او با نقد رویکردهای نئولیبرالی دربارهٔ وخامت شاخصهای اقتصادی و تشدید بحران محیط زیست و تغییراقلیم هشدار داده است. متن ترجمه شدهٔ مقاله پیش روی شماست.
انقراض گیاهان بومی در بازارهای محلی
عصر یک روز بهاری است. ترافیک منتهی به یکی از خیابانهای شهر یاسوج ترافیک سنگینی است. ماشینها بهسختی عبور میکنند. بهسمت چهارراه اصلی میرویم، با خیل جمعیت مواجه میشویم که در کنار پیادهرو در حال خریدوفروش گیاهان دارویی و خوراکی زاگرس هستند. فروشندگانی که گونیهایی پر از بیلهر، کنگر، بنسرخ، تره، قارچ، موسیر، کارده و... دارند، آنها را به مشتریان خود عرضه میکنند. این بازار پررونق در ابتدای بهار شروع میشود و تا خردادماه ادامه دارد. البته این بازار جدا از دیگر مکانهای فروش گیاهان دارویی و مصرف شخصی است که توسط مردم در مناطق مختلف انجام میشود. بسیاری از گونههای گیاهی که در این بازارها عرضه میشوند، در مناطق زیادی منقرض شدهاند یا در حال انقراض هستند.
«لاله» در حصر
|پیام ما| یک ماه پیش جنب ساختمان آتشنشانی پارک لاله یک حصار سبز شد. یک ماه بعد، ساکنان بلوار کشاورز تهران تعدادی کانکس دیدند که آن سوی حصار قد علم کردهاند. نشانهها میگویند بعد از پارک قیطریه، بوستان ستارخان، اندیشه و پارکهایی در نقاط مختلف تهران، حالا نوبت پارکخواری به «لاله» رسیده و سه هزار مترمربع از فضای سبز دومین پارک تهران را نشانه رفته است.
آبخیزداری به معنای کنترل سیل نیست
مدیرکل دفتر کنترل سیلاب سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه آبخیزداری به معنای کنترل سیل نیست بلکه مدیریت روانآب است، گفت: هر سال بخشی از روان آبهای سیلابی وارد دریا، کویر یا از کشور خارج میشوند. باید با استفاده از آبخیزداری بتوانیم بخشی از روانآبها را داخل حوضه نگه داریم و آنها را وارد منابع آبی قابل دسترس کنیم تا امکان استفاده از آنها در بخش های مختلف فراهم شود.