بایگانی مطالب : هنر
خشک مثل«آق‌گل»
تالاب آق‌گل ملایر خشک است. از نظر قانون معلوم نیست کدام‌یک از دو استان همدان و مرکزی که تالاب «آق‌گل» درست در مرزشان قرار دارد، باید حقابهٔ این تالاب را تأمین کند. برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های سطحی و رودخانه‌های روان به‌سمت تالاب و آب‌های زیرزمینی به‌شکل فزاینده ادامه دارد. شهریور ۱۴۰۰ در شورای برنامه‌ریزی استان همدان کتابچه‌ای تصویب شد که براساس آن دستگاه‌های اجرایی مکلف بودند اقدامات اولویت‌دار برنامهٔ مدیریت جامع تالاب آق‌گل را اجرا کنند و پیشرفت کار را به اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان همدان گزارش دهند. اداره‌کل محیط زیست همدان اعلام کرده با انجام مطالعاتی با عنوان «مطالعهٔ حوزهٔ آبخیز دریاچه نمک» در حال انجام این طرح است و امیدوار است تابستان آینده طرح به پایان برسد. حقابهٔ تعیین‌شده برای حفظ این تالاب دو میلیون مترمکعب است، اما معلوم نیست این حقابه از کدام محل و استان تأمین شود. تنها عنصر مشخص این میان خشکی تالاب است. بنابه اعلام اداره‌کل محیط زیست همدان سال ۹۸ و پس از سیلاب زمستان ۹۷ و بهار ۹۸، آخرین‌باری بود که آق‌گل پرآب دیده شد.
کربن‌زدایی دیجیتال از صنعت «مد»
هیچکس دقیقاً نمی‌داند که سالانه چه تعداد کت، شلوار جین، تی‌شرت و... تولید می‌شود. هیچکس نمی‌داند که سالانه چه تعداد پوشاک در انبارها، فروخته‌نشده باقی می‌مانند که در نهایت باید به صورت زباله دفن شوند یا از بین بروند.صنعت پوشاک یکی از اصلی‌ترین عوامل تولید آلودگی‌های محیط زیستی است. سهم صنعت مد در گرمایش کره زمین حدود ۱۰ درصد است. همچنین بیش از یک سوم زباله‌های پلاستیکی موجود در اقیانوس‌ها و بیش از ۲۰ درصد آب آلوده ناشی از صنایع را تولید می‌کند. «گاردین» ژانویه امسال در گزارشی نوشته است، آمارها نشان می‌دهند سالانه بین 80 تا 150 میلیارد پوشاک تولید می‌شود و بین 10 تا 40 درصد از آنها فروخته نمی‌شود. با این حال این صنعت، با انقلاب صنعتی چهارم و ظهور فناوری‌های جدیدی چون هوش مصنوعی میتواند از شیوه‌های پایدار که آسیب کمتری برای محیط زیست دارد و مقرون‌به‌صرفه است، استفاده کند تا از حجم آلودگی‌هایی چون تولید گازهای گلخانه‌ای بکاهد.
مناقشه بر سر «زمین»
با ملی شدن قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع مالکیت عرصه‌های طبیعی در ایران تغییرات گسترده‌ای یافت. فارغ از زمین‌هایی که از بزرگ‌مالکان با پرداخت حق و حقوق دریافت و اسنادی که باطل شد، زندگی گروهی از روستاییان نیز با این قانون تغییر یافت. در دههٔ ۴۰ با رشد فرآیند صنعتی شدن، بسیاری از روستاییان به شهرها رفتند، عده‌ای از آنها زمانی که به روستا برگشتند، با یک چالش مواجه شدند: زمین‌های آنها جزو اراضی ملی بود و اجازهٔ ساخت‌وساز یا هیچ‌گونه فعالیتی را نداشتند. تعارض مردم محلی و سازمان منابع‌طبیعی در سال‌های اخیر با افزایش قیمت زمین بیشتر هم شده است. محلی‌ها می‌گویند زمین متعلق به آنهاست و در عوض سازمان منابع‌طبیعی سندی دارد که نشان می‌‌دهد این اراضی مالکیت عمومی دارد.
تقلا برای کشتن آبخوان‌ها
راه‌اندازی «معدن مس دره‌زرشک» به کلاف سردرگمی در استان یزد بدل شده است. سال‌هاست که تحقیقات گوناگون راه‌اندازی این معدن را که در دامنهٔ شیرکوه قرار دارد، عامل نابودی آبخوان‌ها، از بین رفتن حیات در شیرکوه، به‌هم خوردن اکوسیستم و … در مرکز کشور می‌دانند، اما این تحقیقات نتوانسته کسانی را که می‌خواهند به هر قیمت این معدن کارش را آغاز کند، قانع سازد و در روزهای اخیر استاندار یزد از شروع کار کارشناسی جدیدی توسط وزارت نیرو خبر داده است. او گفته است این وزارتخانه بعد از بررسی، نتیجه را به سازمان محیط زیست هم اعلام خواهد کرد و در پایان برای به راه افتادن یا عدم فعالیت این معدن تصمیم‌گیری خواهد شد. این درحالیاست که در سال‌های گذشته شرکت ملی مس از وزارت نیرو خواسته بود تا تحقیق جامعی در این باره انجام دهد، تحقیق به دانشگاه شیراز و یکی از اساتید خبره در زمینهٔ آب سپرده شد و نتایج ابتدایی خطرات گسترده و آسیب برگشت‌ناپذیر به آبخوان منطقه را تأیید کرد. گویا این تحقیقات چون دلایل مخالفت برای راه‌اندازی معدن را دقیق اعلام کرده بود، مورد پسند قرار نگرفته است. حالا پرسش اصلی این است که چرا وزارت نیرو که یک تحقیق کامل در دست دارد، باید با صرف هزینه و وقت تحقیق دیگری به جریان بیندازد؟ و آیا این به‌معنی تلاش برای بهره‌برداری از معدن به هر قیمت است؟
تالاب‌های ایران در مرز بحران
۱۸ سال قبل وقتی «طرح حفاظت از تالاب‌های ایران» در همکاری بین دولت ایران (سازمان حفاظت محیط زیست ایران)، صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی(GEF) و برنامهٔ توسعهٔ ملل متحد(UNDP) کار خود را شروع کرد، گمان نمی‌رفت در دو دهه بعد اغلب تالاب‌های ایران درگیر آسیبب‌های جدی و حل‌نشدنی باشند. خشکی گریبان بسیاری از تالاب‌ها را گرفته است و برنامه‌های مختلف دو دههٔ گذشته هم تأثیرات اندکی بر وضعیت گذاشته‌اند. «علی ارواحی»، کارشناس مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی که در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ به‌عنوان کارشناس فنی و در سال ۹۸ تا ۹۹ مدیر ملی طرح بوده است، حالا که به گذشته و فعالیت‌های انجام‌گرفته در این مدت برمی‌گردد، تعمیم نیافتن الگوهای موفقی که به‌صورت پایلوت عملیاتی شدند در سطح ملی و عملکرد جزیره‌ای را از جمله مشکلات و نقدهایی می‌داند که همچنان گریبان این طرح را گرفته است. او در روز جهانی تالاب‌ها از نقاط ضعف‌های موجود در این حوزه و بی‌توجهی سازمان محیط زیست و سایر ارگان‌ها به اهمیت تالاب‌ها می‌گوید:
متناقض‌گویی دربارهٔ کمبود آب
|پیام ما| استاندار تهران می‌گوید که دربارهٔ آب در پایتخت با «چالش جدی» مواجه هستیم و اولویت مسئولان نیز تأمین آب شرب است. اما رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در اظهارنظری دیگر می‌گوید که نگرانی از بابت تأمین آب شرب وجود ندارد. این درحالیاست که چندی پیش، سخنگوی صنعت آب کشور از چند شهر از جمله تهران را به‌عنوان شهرهایی که برنامهٔ تأمین اضطراری آب برای آنها اجرا شده است، نام برده بود. به‌نظر می‌رسد در کنار مشکل کمبود آب، مشکلاتی نیز در حوزهٔ اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی از وضعیت موجود منابع آب در دولت وجود دارد؛ چراکه دو مقام ارشد دولت، دو اظهارنظر متناقض دربارهٔ وضعیت آب ارائه کرده‌اند.
فریاد از بی‌نفسی
تا چندسال پیش سه‌شنبه ما را یاد «محمد درویش» و کمپین «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» می‌انداخت که جنبشی مردمی و مرتبط با هوای پاک بود. در هفته‌های اخیر جنبش دیگری با موضوع هوای پاک راه افتاده است، سه‌شنبه‌های اعتراضی! مردم اراک هر سه‌شنبه پلاکارد به دست به خیابان می‌آیند، روی این پلاکاردها نوشته شده است: «صادرات گاز را متوقف کنید»، «مازوت=سرطان»، «راه‌حل نهایی، تعطیلی نیروگاه فسیلی»، «شهر من، من به تو می‌اندیشم»، «همراه شو عزیز»، «شورای‌عالی امنیت ملی! مردم اراک شهروند درجه دو نیستند»، «سلاجقه استعفا»، «نفسم گرفت از این شهر»، «اراک هوا ندارد»؛ مطالبهٔ اصلی اراکی‌ها حذف مازوت‌سازی و تعطیلی نیروگاه است.
در جست‌وجوی الگوی معدنکاری مسئولانه
|پیام ما| معدنکاری به‌عنوان صنعتی که نقش مهمی در چرخهٔ اقتصادی یک کشور میتواند داشته باشد، همواره با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. وجود همین چالش‌های اجتماعی مانند در نظر نگرفتن جوامع محلی و چالش‌های محیط زیستی‌ای چون تخریب، باعث شده که در سال‌های اخیر لزوم توجه به توسعه پایدار در این صنعت جدی‌تر گرفته شود چرا که کم‌‌توجهی به مبانی توسعه پایدار میتواند پایداری کسب‌و‌کارها در بلندمدت را تهدید کند. به همین منظور دومین همایش «توسعه پایدار در صنعت معدنکاری» با شعار «دریچه‌ای نو به مسئولیت اجتماعی شرکتی» از سوی روزنامه «پیام ما» و کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران با همراهی خانهٔ معدن ایران، دهم بهمن‌ماه در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد تا صاحب‌نظران و فعالان اقتصادی از شاخص‌ها و الزامات مسئولیت اجتماعی در صنعت معدنکاری سخن بگویند.
تدوین لایحه «تغییر اقلیم»
سناریوهای تغییراقلیم آیندهٔ خوشی را از نظر منابع آب و محیط زیست برای کشورمان پیش‌بینی نمی‌کنند. به‌گزارش ۲۰۲۲ هیئت بین دولتی تغییراقلیم (IPCC) ایران از معدود کشور‌هایی است که اقدام مؤثری در سطوح راهبردی، سیاستی و برنامه‌ریزی برای سازگاری با تغییراقلیم انجام نداده است و چنین به‌نظر می‌رسد که دخالت نهاد‌های قانونگذاری و اجرایی کشور به مسئلهٔ سازگاری اقلیمی تنها و مؤثر‌ترین راه برای فائق آمدن بر مشکلات و کاستی‌های موجود باشد و این درحالیاست که پیش‌نویس برنامهٔ هفتم توسعه در این مورد ساکت بود و هیچ سرفصل جداگانه‌ای به آن اختصاص داده نشده است. این‌بار اما وزیر راه‌وشهرسازی اعلام کرده است که لایحه‌ای با عنوان «تغییراقلیم» در دولت تدوین شده است که گسترش اقتصاد سبز، رونق صنایع کم‌کربن و اصلاح الگوی تولید را مدنظر قرار داده است. در حال حاضر جزئیاتی از این لایحه و اینکه قرار است چه زمانی به مجلس شورای اسلامی تقدیم شود، منتشر نشده است. وزیر راه‌وشهرسازی همچنین بر لزوم اینکه همهٔ پروژه‌های توسعه‌ای کشور باید پیوست محیط زیست داشته باشند، تأکید کرده است.
لزوم رهاسازی حقابهٔ دریاچهٔ ارومیه از سدها
