شالیزارهای ویران «بابل»

تصویر، خانه‌هایی را نشان می‌دهد که در ورودی آنها به «آب‌بندان طبیعی مرزون آباد» بابل باز می‌شوند. بدون رعایت حریم آب‌بندان، ویلاهایی ساخته‌ شده‌اند و این تغییر کاربری از چندین سال قبل شروع شده. زمانی که بخشی از زمین‌های منطقه فروخته شد و در گذر زمان تلاش برای تغییر کاربری شالیزار به باغ و مسکونی نگرانی فعالان محلی را به دنبال داشت. این در حالی است که حریم آب‌بندان ۵۰ متر تعریف شده اما این ساخت و سازها در فاصله ۵ متری قرار دارند. در این منطقه پیش از این مجوز برای ساخت مرغداری و گلخانه هم داده شده بود و حالا ساخت خانه‌های مسکونی زخم جدیدی بر پیکر شالیزارها و آب‌بندان‌های منطقه است. این وضعیت در حالی است که سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی بابل به «پیام‌ ما» می‌گوید «در طول سالیان گذشته، برای ۸ مورد ساخت و ساز در قالب ماده ۳ دادخواست تنظیم کرده و در محاکم قضایی منجر به صدور رای و یا در حال بررسی و پیگیری است، همچنین تعداد ۳۳ مورد ساخت و ساز در قالب تبصره ۲ ماده ۱۰ قانون حفظ کاربری اراضی، قلع و قمع شده است.» با وجود این اقدامات، ساخت و سازها به قوت خود باقی است و نگرانی از نابودی شالیزارها و آلودگی آب‌بندان‌ها، اهالی روستاهای اطراف را رها نمی‌کند.

معماری ایران دچار تجمل‌گرایی شده است

گفت‌وگو با فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا:

توزیع ناعادلانهٔ گرمایش

به‌تازگی مقاله‌ای در نشریهٔ علمی نیچر با عنوان پیمان اقتصادی تغییراقلیم (The economic commitment of climate change) منتشر شد که به ارزیابی صرفه‌پذیری اقتصادی سیاست‌هایی پرداخته است که در مقیاس جهانی برای مقابله با گرمایش زمین اتخاذ شده‌اند. این مقاله یک بازهٔ زمانی ۲۵ساله، یعنی از حالا تا سال ۲۰۴۹ میلادی را در نظر گرفته است و نشان می‌دهد با وجود آنکه سیاست‌های مقابله با گرمایش زمین هزینه‌بر هستند، اما با ملاک قرار دادن دو عامل متوسط بارش و دمای روزانه می‌توان برآورد کرد درصورت اجرا نشدن سیاست‌های مقابله با گرمایش زمین، خسارت‌های اقتصادی ناشی از تغییراقلیم به‌مراتب بیشتر از این هزینه‌ها هستند. نتایج به‌دست‌آمده از این حیث اهمیت دارد که متر و معیار معتبری برای نشان‌ دادن توجیه‌پذیری طرح‌های محیط‌زیستی با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای فراهم می‌کند و نشان می‌دهد این طرح‌ها درواقع به‌صرفه هستند. این نتایج همچنین با پیش‌ کشیدن مبحث عدالت اقلیمی نشان می‌دهد مناطق کمتربرخوردار بیشتر از مناطق مرفه بر اثر تغییراقلیم آسیب اقتصادی می‌بینند و خسارت‌های گرمایش زمین ناعادلانه در زمین توزیع می‌شود.

بازگشت غبار به آسمان ایران

|پیام ما| اردیبهشت هم از خوزستان هوای بهاری‌اش را دریغ کرد و هوای سه شهر این استان در روزهای اخیر در وضعیت خطرناک قرار گرفت. روز گذشته یعنی دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت، تمام مقاطع تحصیلی اعم از پیش‌دبستانی، دبستان، راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه‌ها در نوبت صبح شهرستان‌های اهواز، کارون، باوی و حمیدیه غیرحضوری شدند و ساعت شروع به‌کار تمامی دستگاه‌های اجرایی از ساعت ۹ صبح اعلام شد. دلیل این وضعیت هم بنا‌به گفتهٔ دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان، جریان همرفتی و طوفان ناگهانی در شهر نجف عراق اعلام شد. این درحالی‌است که دو روز قبل مدیر مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز از آغاز اقدامات عملیاتی و میدانی مشترک ایران و عراق برای تثبیت خاک در کانون‌های گردوغبار کشور همسایه با سفر رئیس سازمان منابع‌طبیعی و هیئت همراه او به این کشور خبر داده بود. سفری که هنوز نتایج عملی آن مشخص نیست و بعد از نشست‌ها و سفرهای بسیار سازمان حفاظت محیط‌زیست به کشورهای اطراف، حالا باید دید سازمان منابع‌طبیعی آیا موفق خواهد بود؟ آن‌هم در شرایطی که علاوه‌بر خوزستان، استان‌های دیگری هم درگیر این وضعیت هستند.

بازسازی پس از سیل کافی نیست

طبق گزارش رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی و براساس آمار مرکز آمار در سال ۱۳۹۵، از کل واحدهای مسکونی واقع در آبادی‌های درگیر سیلاب اخیر در استان سیستان‌وبلوچستان، نظیر منطقهٔ دشتیاری، حوالی چابهار و بندر کنارک، ۱۸ درصد آنها ساختمان‌های اسکلت‌دار روستایی است و بیش از ۸۰ درصد مابقی از نوع خشت‌وگل و سنگ‌وگل و حتی گل هستند. این مصالح به‌دلیل ریزدانگی، در ذات خود خصوصیت جذب آب دارند. پژوهشگاه سوانح طبیعی کشور هم با تأکید بر وضعیت منازل مسکونی این مناطق در گزارشی که از سیل جنوب این استان در فروردینی که گذشت ارائه داده است، می‌گوید: «ساختمان‌های روستایی این منطقه زمانی که در معرض آبگرفتگی قرار می‌گیرند، رطوبت را جذب و کلاً استحکام قبلی را از دست خواهند داد و تحت‌تأثیر عوامل محرک از قبیل وقوع زلزله هرچند ضعیف، احتمال تخریب کامل افزایش می‌یابد. به همین دلیل پژوهشگاه زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی، توصیه کرده است علاوه‌بر نوسازی واحدهای تخریب‌شده و آسیب‌دیده از سیلاب، ساختمان‌های پابرجا با شرایط فوق نیز نیاز به نوسازی دارد و نمی‌توان به بازسازی اعتماد کرد.»

حراج هور

دود سیاه «سهراب» آسمان هورالعظیم را تیره و کدر کرده است. دودکش‌های پنجمین میدان نفتی در قلب هور درحالی شعله‌ور شده است که تخلفات محیط‌زیستی‌اش در میان سکوت دستگاه‌های نظارتی همچنان ادامه دارد. این‌بار در اقدامی تازه، مجری «میدان نفتی سهراب»، حدود ۷۰ هکتار از اراضی تالابی را بدون داشتن مجوز تصرف کرده است. اهالی شهر مرزی «رفیع» از توابع هویزه در جنوب‌غرب خوزستان، خبر داده‌اند که بخشی از زمین‌های کشاورزی آبا و اجدادی‌شان توسط مجری میدان نفتی سهراب خریداری شده است. شهر تالابی «رفیع»، همسایهٔ هورالعظیم است؛ آخرین بازماندهٔ تالاب‌های بین‌النهرین با مساحت بیش از ۳۰۰ هزار هکتار که یک‌سوم آن در ایران و دوسومش در عراق است. مصطفی از اهالی رفیع می‌گوید: ««این ۷۰ هکتار زمین‌هایی است که بیش از ۶۰-۷۰ سال است اهالی رفیع در آنها کشاورزی می‌کنند. شرکت انرژی دانا این زمین‌ها را از صاحبانشان خریده، اما هنوز هیچ پولی به مردم پرداخت نکرده است. به بعضی‌ها وعده کردند که فرزندانشان را استخدام می‌کنند. خانوادهٔ ما چهار پنج هکتار زمین داشت که بردند و خبری هم از پول نیست.»

تراز دریاچه ارومیه به حدود ۱۲۷۰ متر رسید

سرپرست حوضه آبریز دریاچه ارومیه گفت: هم‌اکنون تراز دریاچه ارومیه به ۱۲۷۰.۵۳ متر، وسعت آن ۱۷۹۰ کیلومترمربع و حجم آن ۲.۳۴ میلیارد مترمکعب رسیده است.

سه رویکرد در تحلیل باغ ایرانی

باغ ایرانی از دیدگاه پژوهشگران همواره مورد توجه بوده است و محققان دیدگاه‌های متفاوتی در مورد آن ارائه کرده‌اند. گروهی رویكرد عارفانه به باغ ایرانی دارند و آن را فضایی معنوی و بازنمایی از بهشت روی زمین دانسته‌اند و گروه دیگر با رویكردی مادی، آن را فضایی زمینی، مادی و لذت‌جویانه تلقی كرده‌اند. این نوشتار بدون تأیید یا رد نظرات دو گروه مذكور، خوانشی معمارانه از باغ را دنبال می‌کند و می‌کوشد در چارچوب مبحث فضای تهی(خالی) نظام فضایی باغ ایرانی را تحلیل کند.

تأمین آب از بیرون مرزها امید واهی است

دیپلمات است و پیش از گفت‌وگو به‌نظر می‌رسد باید مصرانه از حقوق بین‌الملل دفاع کند. تلاش‌ها و مطالعاتش برای آب، اما او را به‌سمت تلاش‌های تک‌بُعدی برای محقق‌کردن حقوق بین‌المللی آب سوق نداد، بلکه نگاهش در این گفت‌وگو بیش از بسیاری کارشناسان آب به داخل و منابع آب‌های داخلی است. «سید عباس عراقچی»، معاون سیاسی وزارت امور خارجه در دولت حسن روحانی است که بسیاری از ایرانی‌ها نامش را گره‌خورده به «برجام» می‌شناسند. او برای استیفای حقوق آبی ایران به‌ویژه در مرز شرقی تلاش کرده است. تلاشی که به‌نظر می‌رسد تحولات تاریخی منطقه درنهایت آن را ناکام گذاشته است. بااین‌حال، آنچه در این گفت‌وگوی یک‌ساعته بر آن تأکید می‌کند، علاوه‌بر لزوم پایبندی به معاهدات و تلاش برای احقاق حقوق بین‌المللی آب کشور، خوداتکایی به منابع داخلی آب از طریق بهینه‌سازی مصرف است. او که جنبه‌های جدیدی از دیپلماسی آب را شرح می‌دهد، می‌گوید جهان پر از تجربه و درس‌آموخته برای ایران‌ِ بی‌آب است تا بتواند بدون اضطراب از قطع آب‌هایی که از کشورهای همسایه می‌آیند، روزگار خشکی و بی‌آبی را سپری کند. روشی که نه‌تنها قطعی و قابل اتکاست، بلکه نه تحریم‌بردار است و نه در گرو چندوچون روابط با همسایگان.

افسانۀ بارورسازی

|پیام ما| اردیبهشت با هشدار قرمز هواشناسی شروع شد و بخش‌های بزرگی از غرب و مرکز و جنوب کشور درگیر بارندگی گسترده شدند. سیل بلوچستان را درگیر کرد و تصاویری از روان شدن آب در کرمان، اصفهان، خراسان‌جنوبی و یزد منتشر شد. این درحالی‌است که پیش‌بینی‌ها از سامانهٔ جدید در نیمهٔ دوم اردیبهشت خبر می‌دهند که بیشتر مناطق ایران، مخصوصاً نیمهٔ غربی و مناطق کویری را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. این بارش‌ها یک‌بار دیگر صحبت از بارور کردن ابرها را به میان آورد. نکته‌ای که «صادق ضیائیان»، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی، در نشست علمی بارش‌های سیل‌آسا طی فروردین در جنوب و جنوب‌شرق کشور دربارهٔ آن گفت: «مدل‌های هواشناسی وقوع بارندگی شدید جنوب کشور و کشورهای حاشیهٔ خلیج‌فارس را از قبل پیش‌بینی کرده بودند و این مدل‌ها هیچ‌گونه اطلاعاتی از دخالت در افزایش یا کاهش بارش نظیر بارورسازی ابرها ندارند.»