بایگانی مطالب : میراث
یلدا، آغازی برای ترمیم ارتباطات اجتماعی
اواخر آذر امسال بود که یک خبر در فضای مجازی با واکنش‌های زیادی مواجه شد؛ اینکه نام شب یلدا به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» تغییر کرده است. بسیاری نسبت به این تغییر شب آیینی ایرانیان واکنش تندی داشتند، اما در نهایت شورای فرهنگ عمومی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد قرار نیست این شب تغییر نام داشته باشد یا از تقویم حذف شود، بلکه این عنوان جدید با یک سیاست خاص در نظر گرفته شده و ترکیب مناسبی برای شب یلدا خواهد بود. این نکته را «محمدعلی الستی»، پژوهشگر علوم ارتباطات و استاد دانشگاه هم تایید می‌کند و به «پیام ما» می‌گوید: «گفت‌وگو در خانواده‌ها به دلایل مختلف کم شده و اتفاقا یک عنوان جدید برای ترویج فرهنگ مهمانی و ارتباط بیشتر با خویشاوندان و اعضای خانواده در مناسبت‌های آیینی ایران می‌تواند تا حدودی این آسیب را ترمیم کند، از جمله شب یلدا که نماد دورهمی و شب‌نشینی خانواده‌هاست و می‌تواند حتی به میزان خیلی کم به تقویت روابط و گفت‌وگوی خانوادگی منجر شود. البته که یک اقدام کوچک است و نیازمند تدابیر بیشتر.»
آیین‌های ایرانی مبتنی بر اخلاق محیط زیستی بوده‌اند
پژوهشگران رویکردهای متفاوتی به خاستگاه شب یلدا (چله) و آداب و آیین‌های آن در ایران دارند. دو گرایش غالب در تبارشناسی این شب می‌توان مشاهده کرد. برخی آیین و آداب این شب را یکی از جشن‌های زرتشتی و گاه در پیوند با بزرگداشت یکی از ایزدان همان کیش می‌دانند که به دلیل محاسبه‌نکردن کبیسه در دوران گوناگون، در روزهای دیگر سال برگزار می‌شود. گروه دیگر آداب و آیین این شب را به مهر و آیین‌های مهری نسبت می‌دهند. هر دو گروه مستندات محکمی برای تأیید نظر خود ندارند و تصویری کلی از دیدگاه‌های خود ارائه می‌کنند که نکات مبهم فراوانی دارد. این، موضوعی است که «مریم نعمت طاووسی» در مقاله «روایت فراموش‌شده شب چله» در نشریه پژوهشکده مردم‌شناسی اجتماعی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مطرح کرده است. «علیرضا حسن‌زاده» رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی،در گفت‌وگو با «پیام ما» نکات متفاوتی را درباره این آیین مطرح می‌کند. او از ضرورت دیدگاه مردم‌شناسی در پژوهش‌های یلدا و چگونگی ایجاد یک پیوند میان این آیین و بحران‌های امروز جامعه ایرانی و داشتن یک نگاه با محوریت توسعه پایدار سخن گفته است.
تهدید غرق شدن ۵۰ درصد میراث فرهنگی با سدسازی!
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با این هشدار که ساخت سد بیش از ۵۰ درصد میراث فرهنگی این سرزمین را در تهدید قرار داده است، گفت: نگذاریم میراث فرهنگی این سرزمین غرق شود.
ورشوسازی، عرصهٔ کم‌رنگ قلمزنی
ورشوسازی به عهد قاجار برمی‌گردد. زمانی که هنرمندانی از ایران راهی لهستان شدند تا دواتگری بیاموزند؛ یعنی بتوانند با فلز سماور و ابزار و وسایل دیگری بسازند. برای همین هم این هنر به ورشوسازی معروف و ماندگار شد. هنرمندان دواتگر تعداد کمی دارند. هنرشان پشت ویترین‌ها خاک می‌خورد یا راهی سفره‌خانه‌های سنتی می‌شود.
تجزیهٔ قلب فرهنگی پایتخت
میان آسمان دودگرفتهٔ پایتخت و ترافیک خیابان، خاک از محوطهٔ تئاتر شهر بلند می‌شود. یکی گلایه می‌کند: «حوضچهٔ قدیمی را خراب کرده‌اند»، دیگری امیدوار است که «محلی برای اجراهای خیابانی» بسازند، اما هنوز روشن نیست تعیین «حریم» تئاتر شهر سرانجام چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت. دست‌کم شهروندان از آنچه قرار است روزهای آینده اتفاق بیفتد، بی‌خبرند. از روز شنبه فضای مجازی پر است از حرف‌های وزیر فرهنگ و ارشاد دربارهٔ اجرای تعیین حریم برای تئاتر شهر. حرفی که به ادعای او خواستهٔ هنرمندان از سال ۱۳۶۸ است و حالا بعد از کش‌وقوس‌های فراوان اجرای این طرح، قرار است اتفاق بیفتد. چیزی که «علی اعطا»، شهرساز و عضو سابق شورای شهر تهران دربارهٔ آن به «پیام ما» می‌گوید: «همهٔ اینها اقداماتی واپس‌گرایانه است که به‌جای توسعهٔ فضاهای عمومی شهر، عرصهٔ عمومی را تجزیه می‌کنند.»
رویای احیای خانه‌ٔ ایرانی
ثبت زنجیره‌ای ۵۴ کاروانسرای ایرانی در فهرست میراث جهانی حالا امیدها را به دیگر ظرفیت‌های زنجیروار میراث ایران زنده کرده است. وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هم این سیاست را پیش گرفته که پرونده‌های ثبت جهانی بعدی ایران در قالب زنجیره بناها باشد که از جملهٔ آنها می‌توان به خانه، قنات، مسجد، مدرسه، بازار حمام و کبوترخانه‌های ایرانی اشاره کرد. البته که پرونده‌های زنجیره‌ای ثبت جهانی در ایران با دو گام موفق سابقهٔ درخشانی دارد؛ چون پیش از کاروانسراها هم پروندهٔ باغ‌های ایرانی تأیید شد و همین حالا هم ۹ باغ ایرانی در سازمان یونسکو سهم جهانی دارند از جمله «پاسارگاد» فارس، «ارم» شیراز، «چهل‌ستون» اصفهان، «فین» کاشان، «عباس‌آباد» و «باغ شازده» در کرمان، «دولت‌آباد» و «پهلوان‌پور» یزد و «اکبریه» خراسان‌جنوبی.
«سُپ‌بافی»، هنر دست زوج‌ها
«سُپ‌بافی» مصداق بارز صنایع دستی در معرض فراموشی است. شاهد این ادعا هم این است که این هنر فقط در روستای «چاه نهر» لارستان و با دستان هنرمند ۵ نفر خلق می‌شود. از روزگاری که در این روستا زن‌ها و شوهرها کنار هم می‌نشستند و «سُپ‌بافی» می‌کردند، سال‌ها گذشته. اکنون روستا خالی شده و دیگر کسی کنار دست «مش رمضون» و «بی‌بی نسا» نمی‌نشیند تا فوت و فن کار را یاد بگیرد و سینی یا به زبان محلی سُپ ببافد.
ضرغامی: تصویب لغو روادید با ۳۲ کشور در دولت
وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از تصویب لغو روادید با ۳۲ کشور در هیئت دولت خبر داد.
روایت غارت «هستیجان»
«هستیجان» غاری در دلیجان از توابع استان مرکزی است که کاوش‌های باستان‌شناسان تاریخ این غار را به اواخر دورهٔ ساسانی نسبت داده است. باستان‌شناسان تا چندماه پیش از وجود چنین غاری اطلاعی نداشتند. رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی در نشست خبری پژوهشگاه به‌بهانهٔ هفتهٔ پژوهش و فناوری به این موضوع اشاره کرده و گفته بود که «بخشی بزرگی از آثار این غار از گل‌مهره‌ها و چرم‌نوشته‌ها و آثار دیگر به خارج از کشور رفته است.» «مصطفی ده‌پهلوان» تأکید کرده بود که «پیش‌ازاین دربارهٔ این غار هیچ اطلاعاتی نداشتیم و حتی در نقشه‌های استانی نامی از آن نبود تا اینکه نیما آصفی، زبان‌شناس، متوجه یکسری چرم‌نوشته با خط پهلوی ساسانی شد و دید اطلاعات زیادی در آنها وجود دارد. کم‌کم با پیگیری‌ها متوجه شدند که این آثار از اراک به‌دست آمده است و بعد از کشور خارج شده. از این اطلاعات به غاری در استان مرکزی رسیدیم، یک تیم کاوش اضطراری به منطقه اعزام شدند و درنهایت هستیجان کشف شد.» او از استان مرکزی خواست که موضوع حفاظت از غار را به‌صورت جدی در دستورکار قرار دهند، زیرا این غار می‌تواند در آینده اطلاعات بسیاری خوبی در اختیار ما بگذارد.
وزارتخانه را از میدان مشق خارج کنید
عضو شورای شهر تهران درباره محدودیت‌های ایجاد شده برای ورود گردشگر از طریق سردر باغ ملی به میدان مشق از سوی وزارت امورخارجه و عدم اجرای مصوبه دولت انتقاد کرد و گفت: باید دستگاه‌ها از محدوده میدان مشق خارج شوند تا گردشگران بدون هیچ دغدغه ای در این برگ تاریخ قدم بزنند.
