بایگانی مطالب :
جنگل‌های بلوط خوزستان در آتش وعده‌های عملی‌نشده
نهضت محیط‌زیست را کشتند
«گفتند در کار بانکی بمان، خانه‌دار و ماشین‌دار می‌شوی و اوضاعم روبه‌راه! فکر کردم منِ جوان ۲۲ ساله تمام عمر زجر بکشم تا در ۶۰ سالگی خانه و ماشین داشته باشم؟ نه! می‌خواستم همه این سال‌ها بروم و بگردم و در طبیعت کار کنم! در این مدت به کسی نگفتم بروم فلان جان! گفتم رفتم فلان جا!» این‌ها بخشی از صحبت‌های «اسماعیل کهرم» در یک روز بهاری در منزلش است. او درحالی‌که در مبل خانۀ مادری نشسته و اطرافش انواع و اقسام یادگارهای چند دهه کار را روی میز، شومینه، دیوار و ... دارد، از نحوۀ ورودش به سازمان حفاظت محیط‌زیست، تلخ و شیرین‌های آن و در نهایت آینده‌ای که برای طبیعت ایران متصور است به ما گفت.
مساحت جنگل‌های ایران همچنان در ابهام
مساحت جنگل‌های ایران چقدر است؟ پاسخ به این پرسش شاید در نگاه اول ساده باشد، اما در عمل اختلاف‌نظرها در این زمینه زیاد است؛ اعدادی که سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع‌طبیعی ذکر می‌کنند حتی به‌هم نزدیک هم نیست. این اختلاف از کجاست و سابقهٔ آن مربوط به کدام سال است؟
تسویه‌حساب شخصی جان درختان جنگل را گرفت؟
صبح ۲۲ فروردین برای اهالی بهشهر با ترس شروع شد. تنه‌های قطور درختان ازجاکنده‌شده کنار جاده رها شده بودند و مردان و زنان ترس‌خورده برای دیدن فاجعه دسته‌دسته به جنگل خلیل‌شهر بهشهر می‌رفتند. آنها بعد از گذشت چندروز از این اتفاق و با وجود تکرار این اتفاقات در ماه‌ها و سال‌های اخیر، هنوز این غم برایشان بزرگ است. آنها می‌ترسند از اینکه اسمشان را بگویند و مدام تأکید می‌کنند که صحبت‌هایشان بدون نام منتشر شود. بسیاری از آنها که خاطیان را می‌شناختند، در موارد گذشته بارها توسط قاچاقچیان چوب تهدید شده‌اند و همین هم نگرانیشان را دوچندان کرده است. اغلب آنها از شرکتی نام می‌برند که این محوطهٔ جنگلی تحت‌حفاظتش بوده، اما نتوانسته در سال‌های گذشته حافظ جنگل باشد. این درحالیاست که «نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، به «پیام ما» می‌گوید «تحقیقات ادامه دارد و باید ببینیم سهم این شرکت رد مشکل پیش‌آمده چقدر است، اما در هر صورت این شرکت باید خسارت واردشده به جنگل را بپردازد.» هرچند هیچ خسارتی جسم بی‌جان بیش از هفتاد درخت را زنده نمی‌کند.
توقف مدیریت جنگل‌های شمال اشتباه بود
سال ۱۳۹۶ وقتی طرحهای گذشتهٔ جنگلداری متوقف شد، هنوز صحبت از طرح جدید در میان نبود. فرصت سه‌ساله‌ای داده شد تا طرحهای جدید حفاظت از جنگل ارائه و اجرایی شود. در این میان دلیل اصلی توقف طرحهای گذشته عدم برداشت چوب از جنگل بود، اما علاوه‌بر طرح برداشت چوب، سایر طرح‌ها هم متوقف شدند. همین مورد هم نقطه‌ای است که «نقی شعبانیان» معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با «پیام ما» آن را اشتباه فاحشی بداند. او هرچند بر این نکته تأکید دارد که ممانعت از برداشت چوب جنگل‌های هیرکانی کار درستی بود، اما توقف تمامی طرحهای جنگلداری تا تدوین طرح جدید را نادرست می‌داند. طرح جدید حدود دو سال بعد از تدوین قانون، یعنی در سال ۹۸ آغاز به کار کرد و علاوه‌بر تأکید بر حفظ عناصر اکولوژیکی جنگل، قرار شد تا مباحث اجتماعی و اقتصادی هم در آن جدی گرفته شود. این طرح به‌گفتهٔ شعبانیان به مرحلهٔ اجرایی، یعنی حضور کارشناسان جنگل در مناطق رسیده است. او در ادامهٔ این گفت‌وگو به طرح دعوی شرکت‌های برداشت چوب علیه سازمان جنگل‌ها و تلاش برای تدوین طرح برای سایر جنگل‌های کشور هم پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
زمینه‌شناسی دخالت گسترده در جنگل
عدم وجود طرح جنگلداری، به مفهوم دخالت‌های غیرقابل کنترل و نظارت و بدون آتیه در پوشش جنگلی کشور است. امری که بیش از هفت سال روح دوستداران جنگل‌های شمال را چون خوره می‌خورد ولی گویا نه اقتصاد و نه تخریب این سرمایهٔ بی‌مثال ولوله‌ای در دل زعمای قوم نمی‌اندازد.
جانمایی خط گاز در جنگل‌های «شورکش»
یازده کیلومتر از بکرترین جنگل‌های بابل در تیررس جاده‌سازی قرار گرفته است. شنیده‌ها از تلاش نمایندگان بابل و آمل برای ساخت جاده از میان جنگل‌های «شورکش» حکایت دارد و بهانهٔ این جاده‌کشی هم رساندن گاز از حوزهٔ بابل به آمل است. این درحالیاست که جاده‌ای به طول ۲۳ کیلومتر در منطقهٔ شیخ‌موسی، بابل را به آمل متصل می‌کند. فعالان منطقه می‌گویند باوجوداین جاده، چه توجیهی برای جاده‌کشی از دل جنگل وجود دارد؟ این جاده‌کشی فقط راه سریع‌تری را برای تصاحب جنگل‌ها، مراتع بکر و ساخت‌وساز هموار می‌کند. این اتفاق درحالیاست که معاون امور جنگل اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران به «پیام ما» می‌گوید که آنها تاکنون با این طرح موافق نبوده‌اند، «ما به ادارهٔ گاز گفته‌ایم نقشه‌ای از منطقه به‌همراه راه‌های مختلفی که می‌توان گازرسانی کرد بدهند، بعد از آن در این باره تصمیم‌گیری خواهد شد؛ اما این اتفاق با کمترین تخریب در جنگل‌ها باید عملی شود.»
خطر قطع ۴۱ هزار درخت زاگرس
براساس گزارش ارزیابی «سد لیروک»، ۴۱ هزار درخت قطع خواهند شد. درختانی در زاگرس میانی و مرز استان‌های لرستان و چهارمحال‌وبختیاری که از جمله انبوه‌ترین درختان دانه‌زار منطقه به‌شمار می‌روند. در صورت‌جلسهٔ ارزیابی اثرات محیط زیستی این سد تأکید شده که «دریافت مجوز صریح و بلاشرط برای قطع درختان از اداره‌کل منابع‌طبیعی و ارائه به دبیرخانهٔ کارگروه ضروری است». از پارسال یعنی دو دهه بعد از شروع به کار این طرح، نمایندهٔ مردم الیگودرز پیگیر ساخت این سد شده است و توانسته برای آن در سال ۱۴۰۱ بودجه دریافت کند. این درحالیاست که مسئولان محیط زیست استان لرستان با راه‌اندازی این سد به‌دلیل اثرات مخربش بر زاگرس مخالفند. چنان که معاون محیط انسانی حفاظت محیط زیست استان لرستان می‌گوید: «تاکنون مجوزی برای ادامهٔ فعالیت و ساخت سد نداده‌ایم و طرح ارزیابی در حال بررسی است. ما مخالف ساخت این سد هستیم و برخی بررسی‌ها حتی تا قطع ۹۰ هزار اصله درخت را پیش‌بینی می‌کند.» او که نگران زاگرس و نابودی آن با طرح‌هایی از این دست است، می‌پرسد: چه توجیهی برای ساخت سد در این منطقه وجود دارد؟ هیچ‌یک از مجریان پاسخی درست برای این پرسش ندارند.
آیین‌نامه مقابله با گرد و غبار در تعلیق
ستاد مبارزه با گرد و غبار روز گذشته در زابل برگزار شد و گویی تماشای توفان گرد و غبار مسئولان را به این باور رساند که موضوع گرد و غبار در این منطقه بسیار جدی است تا جایی که به رغم وجود آیین نامه مقابله با گرد و غبار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از تدوین برنامه جدیدی خبر داد. این در حالی است که هفت سال پس از تدوین آیین‌نامه مقابله با گرد و غبار، این آیین‌نامه اجرا نشده است. این آیین‌نامه به صراحت تکلیف همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط را معین کرده است. یکی از مهم‌ترین این تکالیف تدوین سند مقابله با گرد و غبار است.
حصار سنگی پای ریشه‌های بلوط
تصاویر، بیل مکانیکی بزرگی را نشان می‌دهد که سنگ‌ها را به کنار ریشه‌های از خاک بیرون افتاده بلوط می‌برد. اینجا «الگن» است. منطقه‌ای در ۷۰ کیلومتری مرکز شهرستان کهگیلویه و از توابع بخش «چاروسا» که از دو سال قبل پروژه‌ای به نام «ریشه در باد» در آن اجرایی شده. به این ترتیب بنیاد الگن با جمع‌آوری کمک‌های مردمی، ریشه بلوط‌های از خاک بیرون‌زده را با دورچین کردن سنگ محصور می‌کند تا «مانع افتادن آنها و فرسایش خاک» شود. پروژه اما مخالفانی هم دارد. بسیاری این کار را دستکاری در اکوسیستم منطقه، فریب دادن اذهان و ورود بیل مکانیکی و تجهیزاتی از این دست به مناطق بکر زاگرس را اشتباهی فاحش می‌دانند. اتفاقی که در طولانی‌مدت نه تنها باعث حفاظت از بلوط نخواهد بود که اذهان را از انجام کارهای اصولی و پیگیری مشکلات اصلی زاگرس دور خواهد کرد.
