بایگانی مطالب : آثارباستانی
چراغ سبز به معدنکاوان در غیاب کارشناسان
مجوز اکتشاف و بهرهبرداری از «معدن سرب و روی آلبلاغ» در اسفراین و دو معدن در سرخآباد و انگوران زنجان که همگی در مناطق حفاظتشده قرار دارند، درحالی در روزهای اخیر توسط شورایعالی حفاظت محیطزیست و با حضور رئیسجمهور و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست صادر شده است که «مجید مخدوم» و «نغمه مبرقعی دینان»، از اعضای این شورا در این جلسه حضور نداشتند و از چندوچون آن بیخبرند. مبرقعی با ابراز تأسف از صدور چنین مجوزی به «پیام ما» میگوید: «معدنکاوی در مناطق حفاظتشده استاندارد خاص میخواهد و این استانداردها وجود ندارد، حتماً پیگیر این ماجرا خواهیم بود.» و مخدوم هم با تأکید بر اینکه پای چنین مجوزی را امضا نخواهد کرد به «پیام ما» میگوید: «اجازهٔ چنین کاری در مناطق حفاظتشده را نمیدهیم.» معدن آلبلاغ در قلب پارک ملی ساریگل است و منطقهٔ حفاظتشدهٔ انگوران هم با وجود حدود ۲۳ معدن فعال، سالهاست توان بارگذاری جدید را ندارد، بااینحال این مجوزها توسط شورایعالی محیطزیست صادر شده است و باید دید آیا با وجود این مخالفتها به مرحلهٔ اجرا میرسد یا خیر؟
تهدید تغییر اقلیم برای میراث فرهنگی
نتایج یک مطالعهٔ جدید از سوی مجمع جهانی اقتصاد (WEF) نشان میدهد تغییراقلیم تا سال ۲۰۵۰ خسارت قابلتوجهی بر جهان خواهد داشت. این مطالعه شش پیامد عمدهٔ تغییراقلیم را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده که عبارتند از سیل، خشکسالی، افزایش گرما، طوفانهای استوایی، آتشسوزیهای جنگلی و بالا آمدن سطح آب دریاها که به تأکید کارشناسان، آسیب جدی بر میراث تاریخی و فرهنگی جهان هم خواهد داشت. همین حالا هم بخشی از سایتهای تاریخی در کشورهای مختلف در معرض این پیامدها قرار گرفتهاند و بهگفتهٔ «بهلول علیجانی»، اقلیمشناس، همین حالا هم کشور ما در شرایط بحرانی قرار دارد و پیامدهای آن میراث تاریخی را هم تهدید میکند.
خطر شهرکسازی روی میراث «دقیانوس»
|پیام ما|«جیرفت» که آن را مرکز حوزه فرهنگی جازموریان در جنوب شرقی ایران میدانند، معروف به شهر «دقیانوس» یا به گفته مردم محلی «کلنگی» محوطه بسیار بزرگی است که بیش از 1200 هکتار مساحت دارد. این محوطه در سمت غرب و چسبیده به شهر کنونی جیرفت است که در متون تاریخی و جغرافیایی از آن نام برده شده. این شهر آنطور که «سیدرسول موسوی حاجی» و «میثم شهسواری» در مقاله «شهر قدیم جیرفت: توضیحی برای روند و چرایی متروک شدن آن با نگاهی به شهر جدید جیرفت» نوشتهاند؛ مهمترین مرکز شهری در بخش جنوب ایالت کرمان تا دریای پارس در سدههای آغازین تا میانی هجری بوده است که با نام ولایت جیرفت شناخته میشده.
دوسوم آب «گلستان» را «گرگان» مصرف میکند
|پیام ما| بررسی وضعیت مصرف آب بخشهای مختلف کشاورزی، شرب و صنعت در محدودهٔ گرگان (حوضهٔ آبریز گرگانرود و قرهسو) نشان داد که مصرف آب در بخشهای مختلف محدودهٔ گرگان ۷۲ درصد کل مصرف آب استان گلستان را تشکیل میدهد نتایج میزان کارایی نظام فعلی نرخگذاری منابع آب سطحی و زیرزمینی در حوضهٔ آبریز گرگانرود نشان داد میزان کارایی نرخگذاری فعلی منابع آب سطحی بین ۰۱.۲ الی ۰۲.۶ درصد و منابع آب زیرزمینی ۰.۸۲ درصد است. میزان کارایی نرخگذاری منابع آب زیرزمینی در مقایسه با منابع آب سطحی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. بررسی چالشها و مشکلات نظام فعلی نرخگذاری آب براساس نظر خبرگان (اعضای هیئتعلمی دانشگاه، کارشناسان مرتبط با آب سازمان جهادکشاورزی گلستان و شرکت آبمنطقهای گلستان) نشان داد مهمترین چالش نظام فعلی نرخگذاری آب در حوضهٔ آبریز گرگانرود، پایین بودن بهرهوری آب است. مهمترین چالش نرخگذاری آب در زمینهٔ مدیریت عرضه و تقاضای آب در حوضهٔ آبریز گرگانرود نیز بهترتیب یارانهای بودن حاملهای انرژی (برق) مصرفی در بخش کشاورزی و مقاومت اجتماعی بهرهبرداران در زمینهٔ نرخگذاری آب است.
آثار عیلامی در خطر تعرض است؟
آغاز نجات بناهای تاریخی از فرونشست
فرونشست زمین یک موضوع گسترده در سطح جهانی و دغدغهٔ مهم در این باره، آسیبی است که برای بناهای تاریخی وجود دارد. ایران در میان پنج کشور اول جهان قرار دارد که هم بیشترین میانگین فرونشست و هم بیشترین وسعت مناطق تحتتأثیر این پدیده در آن رخ داده است. نکتهٔ مهم اینکه فرونشست تنها بحران زمینشناسی است که قابل برگشت نیست و اگر آبخوان از بین برود، بیابان تشکیل میشود. چیزی شبیه کویر لوت که بارندگی دارد، اما آب در آن نفوذ نمیکند یا رودخانهٔ شیراز که آب به کف آن نفوذ نمیکند و در برابر بارشها سیلاب راه میافتد. به همین دلیل اقدامات مختلفی در سطح جهانی برای مقابله و جلوگیری از فرونشست زمین در حال انجام است، اما به تأکید متخصصان هنوز این سیاستگذاریهای نوین در کشور ما جای خود را باز نکرده. البته بهگفتهٔ «علی بیتاللهی»، رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کلید استفاده از فناوری نوین برای کاهش اثرات بحرانهای طبیعی از جمله فرونشست بر بناهای تاریخی در کشور زده شده است و این امیدواری وجود دارد که با تأمین بودجه بتوان براساس اولویت خطر فرونشست در سایتها و بناهای تاریخی، کاهش آسیبها را رقم زد.
سه کاوش جدید در پسکرانهٔ خلیجفارس
|پیام ما | خلیجفارس، آبراههای است نیلگون، یک جلوه از تمدنی دیرپا و باشکوه که مردم جنوب پابهپای آن پیش آمدهاند. مردم این دیار از خوزستان گرفته تا بوشهر و هرمزگان بهواسطهٔ همنشینی با دریا، اشتراکهای فرهنگی بسیاری در تجارت، دادوستد، هنر، معماری، موسیقی، خوراک و پوشاک دارند. همین اشتراکها و تعامل دیرینی که در جوار خلیجفارس شکل گرفته بود، روز دهم اردیبهشت را بهنام روز ملی خلیجفارس مزین کرد و حالا به همین بهانه به تاریخچهٔ باستانی کرانههای خلیجفارس سر زدهایم.
تأمین آب از بیرون مرزها امید واهی است
دیپلمات است و پیش از گفتوگو بهنظر میرسد باید مصرانه از حقوق بینالملل دفاع کند. تلاشها و مطالعاتش برای آب، اما او را بهسمت تلاشهای تکبُعدی برای محققکردن حقوق بینالمللی آب سوق نداد، بلکه نگاهش در این گفتوگو بیش از بسیاری کارشناسان آب به داخل و منابع آبهای داخلی است. «سید عباس عراقچی»، معاون سیاسی وزارت امور خارجه در دولت حسن روحانی است که بسیاری از ایرانیها نامش را گرهخورده به «برجام» میشناسند. او برای استیفای حقوق آبی ایران بهویژه در مرز شرقی تلاش کرده است. تلاشی که بهنظر میرسد تحولات تاریخی منطقه درنهایت آن را ناکام گذاشته است. بااینحال، آنچه در این گفتوگوی یکساعته بر آن تأکید میکند، علاوهبر لزوم پایبندی به معاهدات و تلاش برای احقاق حقوق بینالمللی آب کشور، خوداتکایی به منابع داخلی آب از طریق بهینهسازی مصرف است. او که جنبههای جدیدی از دیپلماسی آب را شرح میدهد، میگوید جهان پر از تجربه و درسآموخته برای ایرانِ بیآب است تا بتواند بدون اضطراب از قطع آبهایی که از کشورهای همسایه میآیند، روزگار خشکی و بیآبی را سپری کند. روشی که نهتنها قطعی و قابل اتکاست، بلکه نه تحریمبردار است و نه در گرو چندوچون روابط با همسایگان.
سیل، بلای جان تاریخ
بناها و بافت تاریخی ایران با یک چالش مداوم مواجهند؛ سیل که هم روند تخریبشان را تسریع کرده و هم منجر به تضعیفشان در مقابل دیگر فاکتورهای خطرساز از جمله زلزله و فرونشست شده است. طی همین چندروز اخیر نیز بهدلیل بارندگیها سیلآسا کرمان، یزد، اصفهان و سیستانوبلوچستان در آستانهٔ ویرانی دوبارهٔ بناها و آثار تاریخیشان قرار گرفتهاند. متولیان میراثفرهنگی سیستانوبلوچستان از خسارتهای حدود ۲۰ میلیارد تومانی خبر میدهند و اینکه برخی بناها ۱۵ تا ۹۰ درصد آسیب دیدهاند. در برخی شهرهای اصفهان نیز شماری از خانههای قدیمی تحریب شدهاند و بافت تاریخی یزد و کرمان نیز همین وضعیت را دارند. البته دیگر کشورهای آسیایی هم با این وضعیت دستوپنجه نرم میکنند و بناهای تاریخیشان را بهدلیل همین سیلابها از دست دادهاند؛ اما سوی دیگر ماجرا هم سیلی است که چندروز پیش در امارات رخ داد و بررسیها نشان میدهد که هیچ آسیبی برای بناهای تاریخی این منطقه نداشته است.
مزایدهٔ ۱۲۶ بنای تاریخی
|پیام ما| طبق اعلام مدیرعامل صندوق توسعه و احیا که پیشازاین به رسانهها گفته بود، از ابتدای تأسیس این صندوق (حدود ۱۸ سال)، ۱۰۸ بنا واگذار شده است، اما در شش ماه منتهی به پایان سال ۱۴۰۲، ۳۶ بنا در ۱۲ استان کشور از سوی مردم جذب سرمایه شده است و ۲۷۰ میلیارد تومان در این بناها سرمایهگذاری میشود؛ واگذاریها که البته طی سالهای گذشته با اماواگرهایی از سوی کارشناسان و دوستداران میراثفرهنگی همراه بوده است. «شهاب طلایی» این بار گزارشی از عملکرد صندوق در سال گذشته را در نشست خبری خود ارائه کرد.