بایگانی مطالب : اقتصاد محیط زیست
دولت آینده و پایداری سرزمین
۳ هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی کشور فرسوده است
مدیرعامل شرکت توانیر و سخنگوی صنعت برق در نشستی با خبرنگاران برنامه‌های صنعت برق برای عبور موفق از اوج بار تابستان ۱۴۰۳ را تشریح کرد. «مصطفی رجبی مشهدی» روز چهارشنبه ۲۳ خرداد در نمایشگاه «آباد ایران» در مصلای امام خمینی، از برنامه‌ریزی برای افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه خطوط انتقال برق روستاها سخن گفت. فرسودگی نیروگاه‌های کشور یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت برق و عامل مهمی در کاهش بهره‌وری نیروگاه‌هاست. بررسی‌ها طی سال‌های مختلف نشان می‌دهد، قدمت بالای ۵۰ سال برخی از این نیروگاه‌ها موجب کاهش شدید بهره‌وری آنها شده و یکی از مشکلات جدی صنعت برق در ایران است.
زنان و محیط زیست؛ یک گام به پیش
جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد انتخابات‌های سرنوشت‌ساز زیادی است. یکی از آنها انتخابات ریاست‌جمهوری مکزیک بود که روز دوشنبه با پیروزی یک اقلیم‌شناس زن به پایان رسید تا دو نخستین تاریخ رقم بخورد. برای نخستین‌بار در جهان، یک دانشمند اقلیم‌شناس که در تدوین گزارش‌های هیئت بین‌الدولی تغییراقلیم (IPCC) همکاری داشته است به مقام رهبری یک کشور رسید و برای نخستین‌بار در تاریخ مکزیک زنان توانستند کرسی ریاست‌جمهوری را تصاحب کنند. «کلودیا شاینبام پاردو» با تلفیق دو مسئلهٔ حقوق زنان و محیط‌زیست توانست کارزار انتخاباتی خود را به سرانجام برساند و انتظار می‌رود در دولت او اقدامات اقلیمی نقش پررنگی داشته باشند. مکزیک شباهت‌های اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیادی با ایران دارد و با توجه به آنکه در ایران نیز به‌زودی شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خواهیم بود، انتظار می‌رود اعلام موضع دربارهٔ گرمایش زمین و اقدام اقلیمی در برنامه‌های کاندیداهای ریاست‌جمهوری وجود داشته باشد.
بهبود محیط زیست در گرو شکستن انحصار دولت
بحران‌های محیط‌زیستی در ایران صورت‌های مختلفی دارد که هرکدام می‌تواند منجر به بحران‌های دیگر و بیشتری شوند. بحران آب، پسماند، خشکسالی در حوضه‌های آبریز مانند زاینده‌رود و دریاچه ارومیه، آلودگی هوا و فرونشست زمین و... هریک از این بحران‌ها از نظرگاه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، زیست‌شناختی و سیاسی قابل بررسی است. آنها راه‌حل‌های پیچیده‌ای دارند که منوط به نگاهی بین‌رشته‌ای، وسیع و غیرخطی هستند.
معماری ایران دچار تجمل‌گرایی شده است
از روزی که آپارتمان‌های قدونیم‌قد با نماهای رومی و سنگ‌های گرانیتی بخشی از هویت شهرهای ایران شدند، بسیاری از متخصصان حوزه معماری، امیدشان را به آینده پایدار از دست دادند. این در حالی است که معماری سنتی ایران به دلیل هارمونی با ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی توانسته بود به نیازهای اجتماعی و اقتصادی شهر و شهروندان پاسخ دهد. شاید به همین دلیل است که وقتی صحبت از توسعه پایدار در حوزه معماری و شهرسازی به میان می‌آید، هنوز هم برخی بازگشت به معماری گذشته را راه‌حل مناسب می‌دانند. اما فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا نظر دیگری در این باره دارد. او که سال‌ها در حوزه معماری پایدار در ایران، چین و ایالات متحده آمریکا تحقیقات گسترده‌ای داشته، معتقد است که بازگشت به گذشته درست نیست، بلکه باید با استفاده از تجربه معماری سنتی ایران و تکنولوژی روز جهان به توسعه پایدار در حوزه معماری و شهرسازی رسید. به گفته او، معماری امروز ایران دچار تجمل‌گرایی شده است.
تبلیغ کالاهای انرژی‌بر ممنوع
|پیام ما| براساس مصوبهٔ شورای‌عالی انرژی، بیش از پنج وزارتخانه علاوه‌بر وزارتخانه‌های نفت و نیرو، موظف به همکاری در مدیریت تولید و مصرف و همچنین متنوع‌سازی سبد انرژی کشور شده‌اند. براساس آخرین مصوبهٔ این نهاد، تبلیغات کالاهای انرژی‌بر ممنوع است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت جلوگیری از رخداد و نظارت بر اجرای این بند از مصوبه را با همکاری صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، برعهده دارد. همچنین، این مصوبه علاوه‌بر تکلیف بر استانداردسازی ادوات تولید و مصرف، اداره‌های دولتی را موظف کرده است پنج تا ۲۰ درصد برق خود را از برق تجدیدپذیر تأمین کنند.
معدنکاری؛ تیغی دولبه دربرابر جوامع محلی
تنش آبی را فراموش نکنید
اگرچه در روزهای گذشته اکثر مناطق کشور شاهد بارش باران یا برف بودند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد حال منابع آبی همچان خوب نیست و تا شرایط نرمال فاصله دارد. این در حالی است که ناترازی منابع و مصارف هم در کشور وجود دارد. به طوری که مصرف آب کشور ۹۰ درصد آب تجدیدپذیر است یعنی نزدیک به ۵۰ درصد مصرف مازاد داریم. مثلا در پایتخت، تهرانی‌ها ۵۰ درصد بیشتر از سرانه دنیا مصرف آب دارند. در این شرایط راهکار چیست و برای عبور از این بحران چه باید کرد؟ سخنگوی صنعت آب ضمن تشریح وضعیت منابع آبی کشور به این سوالات پاسخ می‌دهد. او می‌گوید رفتار مصرفی ما در حوزه آب باید با این فرض باشد که کل کشور درگیر تنش آبی است.
دست از سر هورالعظیم بردارید!
درباب اهمیت همه‌جانبهٔ «تالاب بزرگ» یا «هورالعظیم» بسیار سخن گفته شده است. از بدبیاری این تالاب است، و ادبار ساکنان و حاشیه‌نشینانش که هور هم در مرز دو کشور با نظم سیاسی خاص است و هم بر بالای میادین نفتی عمیق و پر ارزش. دو کشور به خطاهای استراتژیک، هر یک به‌دلایلی، راه آب بر تالاب بسته‌اند و بر تن نحیف هور مدام ضرباتی هر دم شدیدتر را وارد می‌کنند. میادین نفتی و ارزش اقتصادی آن چشم حکمرانان و صاحب‌منصبان را گرفته یا بگوییم کور کرده است. اکوسیستم و آب و اقلیم و زیستمندان متنوع و حیات اجتماعی-اقتصادی-بوم‌شناختی مردمان این ناحیه فدای مناسبات مخرب اقتصادی طبقهٔ حاکم شده است. در این سو، ایران، ساختار اقتصاد سیاسی مبتنی بر مناسبات سرمایه‌دارانۀ انحصاری کشور را به سمت بیش‌برداشتِ ویرانگر از منابع آب‌های سطحی و زیرسطحی کشانده و صنعت و کشاورزی ایدئولوژیک وابسته به بیش‌مصرفیِ آب را به‌شدت توسعه داده است. آبی که باید به تالاب‌ها و دریاچه‌ها بریزد و در آبخوان‌ها ذخیره شود، در نوعی کشاورزی سنتیِ کم‌بهرۀ آب‌بر راه به ساقه‌های گندم و پوستهٔ هندوانه می‌برد و در فولادسازی هدر می‌شود. این بماند.
ناترازی بلندمدت گاز
|پیام ما| دی امسال بود که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی قابل‌توجه نسبت به افزایش معنادار ناترازی تولید و مصرف گاز هشدار داد. براساس این گزارش در سال ۱۴۰۱، میزان ناترازی به‌صورت متوسط در سه ماه سرد سال و در سردترین ماه سال به‌ترتیب ۲۲۷ و ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز بوده است. این گزارش هشدار داده بود که ادامهٔ روند کنونی تأمین انرژی کشور را با چالش بسیار جدی‌تری روبه‌رو خواهد کرد. حالا «آرش نجفی»، رئیس کمیسیون اتاق ایران، می‌گوید این عدد طی چند سال آینده به عدد ۵۰۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید. در حال حاضر، کارشناسان دو پاسخ عمده برای مسئلهٔ ناترازی گاز ارائه می‌دهند: نخست، اختصاص دادن منابع به وزارت نفت جهت افزایش تولید و دوم، اصلاح قیمت انرژی در کشور. اگرچه این دو پاسخ را نباید کنار گذاشت، کارشناسان اتاق ایران اما معتقدند که یک راه‌حل ساده برای حل ناترازی گاز طبیعی وجود ندارد و باید با بسته‌ای از راهکارهای ترکیبی که هرکدام بخشی از مسئله را حل می‌کنند، به مسئلهٔ ناترازی پاسخ داد.
