بایگانی مطالب : کشاورزی
معدنی از طلای قابل کشت
بیش از یک قرن پیش، یک گیاهشناس بریتانیایی پروژهای را کلید زد که بسیاری آن را تنها یک گردآوری ساده میدانستند، اما همان پروژه، یک قرن بعد پاسخ سؤالهای فراوانی را به دانشمندان داد و برای مقابله با کمبود غذا در جهان، راههایی جدید و کارآمد پیش پای آنها قرار داد. پروژهای که این گیاهشناس انجام داد، گردآوری ارقام مختلف گندم از سراسر جهان بود که حالا به دانشمندان کمک میکند تا نسخههایی بهتر برای مقابله با کمبود غذا بپیچند؛ آنهم در کرۀ زمین که روزبهروز درحال گرمترشدن است و همین افزایش دما، نگرانیهای فراوانی برای امنیت غذایی ساکنان زمین به وجود آورده است.
آتش در نخلستانهای سیستانوبلوچستان
با شروع فصل تابستان و در اثر گرمشدن هوا، نخلستانهای روستاهای «پوسار» در شهر «خاش» و روستاهای شهرستان «گلشن» در استان سیستانوبلوچستان، طعمۀ حریق شدند. اهالی محلی به «پیام ما» میگویند که هیچ کمک دولتی به آنها برای اطفاء حریق نرسیده است و خاموشکردن نخلستان از عهدۀ آنان خارج است. مسئولان جهاد کشاورزی این استان، بهعنوان متولی نخلستانها پاسخگو نیستند. اهالی همچنین میگویند برآورد خسارت درحالحاضر امکانپذیر نیست، اما اگر شرایط آبوهوا این طور بماند، نخلستانهای بیشتری خواهد سوخت.
گشادهدستی از جیب «آب» کشور
|پیام ما| پنجم تیرماه و در مناظرۀ زنده میان کاندیداهای ریاستجمهوری، «سعید جلیلی» بخشی از برنامههای خود را اعلام کرد. او در این برنامۀ زندۀ تلویزیونی گفت: «نُه برنامۀ اجرایی برای روستا از جمله اصلاح الگوی کشت، آبخیزداری، گسترش گلخانهها، یکپارچهسازی اراضی، سیستمهای نوین آبیاری و لایروبی قنوات داریم. کشاورز برای بازاریابی محصولات خود نباید مشکل داشته باشد. در ارومیه ۲ میلیون تن سیب تولید میشود که این یک فرصت است، نه اینکه کشاورز عزا بگیرد از این تولید چگونه استفاده کند و چگونه به بازار برساند. یکسری موانع اداری وجود دارد. باید این فرصت برای روستاییان فراهم شود که با سند منزل روستایی، اراضی کشاورزی، صنایع تبدیلی و حتی ادوات کشاورزی، پروانۀ چاه یا دامداری، بتواند وام دریافت کنند.» بااینحال او در هیچیک از برنامههایش، اعلام نکرده است که این گشادهدستی در توسعۀ کشاورزی، براساس وجود و تأمین چه میزان منابع مانند آب و خاک اتفاق میافتد؟ هشداری که سالهاست کارشناسان در مورد هدر رفت منابع مهم زیستی کشور مانند آب و خاک میدهند، گویا در برنامههای آقای جلیلی جایی ندارد. او در بخش دیگری از صحبتهایش در این برنامهها اعلام کرده بود، محصولات کشاورزی میتوانند به بازار صادراتی وصل شوند که در این صورت درآمد کشاورز بیشتر میشود. در سال انقلاب ما، کل صادراتش ۱۳.۵ میلیارد بوده است که ۴۰ سال بعد این صادرات بیش از ۲۳۰۰ میلیارد دلار شده است: «باید محصولات کشاورزی به بازار داخلی و بهویژه بازار صادراتی ارسال شود. یک ضعف بزرگ این است که هم اکنون در روستاها محصولات فراوان باغی و کشاورزی است، اما آنها به بازار وصل نیستند.» به نظر میرسد توسعۀ پایدار در حلقۀ مشاوران او جایی ندارد.
جدال نابرابر ویلاسازی با صنعت چای
«تا چشم کار میکند ساختمان است.» این خلاصۀ حرفهای «حسن افشاری» کارشناس چای دربارۀ وضعیت این روزهای مزارع چای شمال ایران است. او معتقد است کیفیت چای تولیدی افت داشته و همین سبب تغییر ذائقۀ مردم و مصرف بیشتر چای خارجی شده. افشاری در گفتوگویی مفصل با «پیام ما» دربارۀ وضعیت چای ایران از تولید تا مصرف، رتبهاش در کلاس جهانی و آنچه بر مزارع چای گذشته میگوید.
اولویت اشتباه وزارت جهادکشاورزی
وزیر جهادکشاورزی اعلام کرده است که اولویت این وزارتخانه سهیلگری صدور مجوزها و ایجاد جهش تولید در صید و آبزیپروری در استخرهای دومنظوره است. اما کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند این اولویتگذاری اشتباه است و باید مهمترین موضوع در این وزارتخانه، کاهش هدررفت منابع مانند آب، کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و کاهش فرسایش خاک ناشی از کشت و زرع، ایجاد نظام بهرهوری و همچنین جذب سرمایه بهنفع توسعۀ این موارد باشد. همچنین درحالیکه وزارت جهادکشاورزی باید سیاست کاهش تعداد چاههای آب، مجاز و غیرمجاز و کاهش اتکا به منابع آب زیرزمینی را در پیش گیرد، فقط به توسعه و اشتغال در وضع موجود فکر میکند. این درحالیاستکه سال گذشته اتاق اصناف کشاورزی ایران طی بیانیهای، دوازده اولویت بخش کشاورزی کشور را به دولت گوشزد کرده بود، اما به نظر نمیرسد اولویت کشاورزان برای مدیران جهادکشاورزی لحاظ شده باشد.
زیان سیل روی دست دولت آینده
از شروع سال ۱۴۰۳ کشور چندین سیلاب بزرگ را به خود دیده که عددی بالغبر ۱۵ هزار میلیارد تومان به بخشهای مختلف ساختاری و زیرساختی خسارت وارد کرده است. این اعداد درحالیاستکه درست یک سال قبل، دولت تلاش میکرد بخشی از خسارات که مستقیم مربوط به مردم است، مانند بخش کشاورزی یا خانههای مسکونی و از سیلابهای سال ۹۸و ۹۹ به جای مانده است را جبران کند. گرچه گزارش دقیقی از میزان جبران خسارات در سایر بخشها مانند جاده و تأسیسات هم وجود ندارد، اما شواهد مردمی و البته مستندات خبرهای رسمی نشان میدهد مناطقی که طی ۵ سال اخیر بهشکل مکرر از سیلاب زیان دیدهاند، نه فقط همچنان متضرر هستند، بلکه مطالباتشان از دولت روی هم انباشت شده است.
خطای خرید تضمینی
عقبماندن دولت از پرداخت معوقات گندمکاران مانند سالهای گذشته، گرچه با عذرخواهی معاون وزیر جهادکشاوزری روبهرو شد، اما دردی از پرداختها دوا نکرد. براساس اعلام بنیاد ملی گندمکاران، هنوز معوقات زارعان این کالای استراتژیک از دولت طلب دارند و بهرغم اعلام زمان تسویهحساب، پرداختها انجام نشده است. سال گذشته مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی هشدار داده بود که در بودجۀ ۱۴۰۳ در بخش یارانهۀ نان که تأمینکنندۀ هزینههای خرید تضمینی گندم است، با کم برآوردی مواجه هستیم و بنابراین سال پیشرو، سال سختی برای پرداخت مطالبات گندمکاران است. بهنظرمیرسد، حالا این سال سخت آغاز شده است و دولت مانند سالهای گذشته توان ماندن روی قولش را ندارد. این گزارش همچنین عنوان کرده بود، دولت در بخش نان و گندم خطای زیاد و فاحشی دارد.
فقط ۴۶ درصد مطالبه گندمکاران پرداخت شده است
رئیس بنیاد ملی گندمکاران اعلام کرد ۲۳ هزار میلیارد تومان از طلب کشاورزان حدود یک ماه پیش پرداخت شد و ۲۸ هزار میلیارد تومان نیز هفته پیش پرداخت شده است. کشاورزان حدود ۳۴ هزار میلیارد تومان از دولت بابت گندم تحویلی طلب دارند که باید توسط سازمان برنامه و بودجه و سازمان هدفمندی یارانهها پرداخت شود.
برنجکاری در منطقۀ ممنوعه
طبق آمار رسمی عددی بین ۳ تا ۴ میلیارد مترمکعب آب صرف کشت برنج در خوزستانِ دارای تنش آبی میشود. بهدلیل همین میزان مصرف بالا و شدتگرفتن خشکسالی، دولت طی یک مصوبه کشت تابستانه برنج در همۀ استانهای غیر شمالی از جمله خوزستان را ممنوع اعلام کرد. ممنوعیتی که امسال نیز بر آن تأکید و آییننامههای آن به همۀ استانهای کشور ابلاغ شد. حالا اما نمایندگان خوزستان میگویند محدودیت کلی را نمیپذیرند و در تلاش هستند تا در جلسههایی با دولت، محدودیت کشت برنج را بردارند. برخی کارشناسان کشاورزی اما میگویند، مسئلۀ اساسی در الگوی اصلاح کشت است که نتوانسته است محصولی کمآببر اما با رقابتپذیری ریالی با برنج ارائه کنند. بهاذعان مسئولان این استان، هماکنون نیز کشت برنج بهشکل غیرقانونی در خوزستان انجام میشود و چون موضوع معیشت است، ناظران و متولیان چشمشان را ب روی آن میبندند. همچنین کشت برنج اصلیترین دلیل برداشت آب زیرزمینی در این استان است که بنابر اعلام شرکت آب منطقهای خوزستان با کاهش ۳۰ درصدی ذخایر زیرزمینی همراه است.
دعوا بر سر «برنج طلایی»
|پیام ما| دادگاهی در فیلیپین تأییدیهٔ کاشت رقمی از برنج تراریخته موسوم به «برنج طلایی» (Golden Rice) را در این کشور لغو کرد. فیلیپین در سال ۲۰۲۱ اولین کشوری بود که کشت تجاری برنج طلایی را با هدف مبارزه با کمبود ویتامین آ بهعنوان عامل اصلی ناتوانی و مرگ در میان کودکان، توسعه داد. اما کارزارهای اعتراضی «صلحسبز» (Green Peace) و کشاورزان محلی در ماه گذشته، دادگاه استیناف فیلیپین را متقاعد کرد که این تأییدیه را لغو کند. این گروهها استدلال کرده بودند برنج طلایی ایمن شناخته نشده است و این ادعا نیز مورد حمایت دادگاه قرار گرفت؛ تصمیمی که صلحسبز آن را «یک پیروزی بزرگ» خواند. اما در مقابل برخی دانشمندان هشدار دادهاند تصمیم دادگاه برای جلوگیری از کشت برنج طلایی بهعنوان محصولی تراریخته (اصلاحشدهٔ ژنتیکی) در فیلیپین میتواند عواقب فاجعهباری داشته باشد. آنها استدلال میکنند ممکن است دهها هزار کودک در پی این حکم بمیرند. آنها میگویند نهتنها هیچ مدرکی مبنیبر خطرناک بودن برنج طلایی وجود ندارد بلکه این محصول یک نجاتدهنده است.