|پیام ما| ایران سالانه حدود چهار میلیون تن پسماند پلاستیکی تولید می‌کند که حدود ۵۰۰ هزار تن از آن، پسماند کیسهٔ پلاستیکی است. فقط بخش کوچکی (کمتر از ۱۰ درصد) از پسماند پلاستیکی، جداسازی و بازیافت می‌شود و بقیه مدفون یا سوزانده می‌شوند. این میزان از پسماند پلاستیکی معادل سرانه‌ٔ تولید ۱۴۰ گرم در روز است. این آمار در نشست کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعهٔ پایدار و آب اتاق بازرگانی ایران ارائه شد. براساس اعداد ارائه‌شده در این نشست، ایران، هفدهمین کشور جهان از منظر حجم پسماند پلاستیکی تولیدی است و از منظر سرانه‌ٔ تولید در ردهٔ ۹۸ قرار دارد. در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۹۶ هزار تن پسماند پلاستیکی در ایران سوء‌مدیریت شدند که خسارت این عدم مدیریت صحیح پسماندهای پلاستیکی در ایران سالانه سه هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. همچنین، با فرض مدیریت اصولی پسماند میزان ارزش پسماندهای پلاستیکی دو میلیارد دلار خواهد بود. در شرایط کنونی، ارزش سه قلم پت و پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن، ۲۳ هزار میلیارد تومان است.

بحران‌های محیط‌زیستی در ایران صورت‌های مختلفی دارد که هرکدام می‌تواند منجر به بحران‌های دیگر و بیشتری شوند. بحران‌ آب، پسماند، خشکسالی در حوضه‌های آبریز مانند زاینده‌رود و دریاچه ارومیه، آلودگی هوا و فرونشست زمین و... هریک از این بحران‌ها از نظرگاه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، زیست‌شناختی و سیاسی قابل بررسی است. آنها راه‌حل‌های پیچیده‌ای دارند که منوط به نگاهی بین‌رشته‌ای، وسیع و غیرخطی هستند.

«موافق انتقال مرکز دفن و بازیافت پسماند آرادکوه هستم.» این جملهٔ تکرارشوندهٔ استاندار تهران در ماه‌های اخیر بوده و بارها از موافقت با طرح انتقال و تعیین مکان جدید برای آرادکوه گفته است. آرادکوه در ۱۸ کیلومتری جنوب تهران، نقطه‌ای است که برای سال‌ها محل مناقشه بوده، بوی آن به فرودگاه بین‌المللی و حتی مرکز پایتخت هم رسیده و گاز متان تولیدشده از آن در سال‌های اخیر توسط ناسا تصویربرداری شده است. نه لندفیل استانداردی دارد و نه کمپوست‌سازی اصولی در آن انجام می‌گیرد و همهٔ این موارد دلیلی است تا «مهدی جلیلی قاضی‌زاده»، دکترای مهندسی محیط‌زیست با گرایش پسماند از دانشگاه تهران که مدیر پروژهٔ مطالعات جانمایی محل جدید دفن پسماند تهران ست، این جابه‌جایی را تا زمان حل مشکلات آرادکوه، مسکنی مقطعی بداند. مکان جدید به‌گفتهٔ او در مرز استان قم و با فاصلهٔ ۲۸ کیلومتری از آرادکوه است، اما این جانمایی برای سه دههٔ دیگر تهران لازم است و آرادکوه با استانداردسازی می‌تواند سه دهه مشکل پسماند پایتخت را حل کند و صحبت از جابه‌جایی فقط استانداردسازی را به حاشیه رانده است. او در حال حاضر عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در پژوهشکدهٔ علوم محیطی است و می‌گوید مکان جدید هشت تا ۱۰ سال دیگر به‌صورت کامل افتتاح خواهد شد.

۱۵ روز بست‌نشینی مردم مقابل «سایت زبالهٔ انجیل‌سی» بابل‌کنار و اجازه ندادن به ماشین‌های حمل زباله برای آوردن زباله‌ها به این سایت دیروز پایان یافت؛ آن‌هم وقتی که مردم بعد از روزها دیدند که قرار نیست ماشین‌های حمل، زبالهٔ جدیدی به منطقه بیاورند. این سایت از بهمن ۱۴۰۰ حکم قطعی برای تعطیلی داشت و باوجوداین، در دو سال گذشته حکم‌ قانونی و نظر دادستانی و دادگاه نتوانست مانعی برای آوردن زباله‌ها باشد. مسئولان شهرداری، مدیریت پسماند و سایر ارگان‌های ذی‌ربط بعد از گذشت بیش از دو سال از صدور حکم، همچنان برای حل مشکل پسماند فرصت خواسته‌اند و حالا شنیدهٔ محلی‌ها حاکی از آن است که نه‌تنها چاره‌ای برای مدیریت پسماند منطقه نیندیشیده‌اند، بلکه قرار است پسماند بابل‌کنار و روستاها و شهرهای اطراف نیز به گلستان برود. جمع شدن مردم مقابل سایت زباله، در سال‌های گذشته در سراوان استان گیلان هم رخ داده بود. اهالی سراوان بعد از روزها بست‌نشینی مقابل ورودی سایت، با برخورد شدید نیروهای انتظامی روبه‌رو شدند و مشکل پسماند در این منطقه نیز همچنان حل‌ناشده باقی مانده است.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان محیط‌زیست بر ضرورت جدی ممنوع شدن توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی در تمام فروشگاه‌های کشور تاکید کرد.

احساس خطر برای مسئلهٔ پسماند کشور چه معنایی دارد؟ به یک تعبیر ما هم «خطر پسماند» را داریم و هم با «خطر مدیریتِ پسماند» مواجه هستیم. خطر پسماند را بیشتر می‌شناسیم، هرکجا پسماندهای عادی تا خطرناک رها شده است، خطر در جلوی چشم ما قرار دارد، آلودگی آب و خاک و هوا قطعاً با تولید هر پسماندی انتظار می‌رود مگر آنکه تدبیری در پیشِ رو باشد. اما خطر مدیریت پسماند چیست؟ به تناظرِ چرخه‌ٔ تولید و دفع پسماند، چرخهٔ دیگری نیز شکل گرفته است. این چرخهٔ فرصت‌طلبانه از تعریف پروژه‌های عمرانی و فنی به امید تخصیص بودجه آغاز می‌شود. در این مرحله، پروژه‌ها منجیان تخیلی مسئله هستند و پیشرفت پروژه‌ها به نسبت تخصیص بودجه‌ها پیش می‌رود، اما پس از راه‌اندازی پروژه به‌سرعت لخت بودن پادشاه معلوم می‌شود و مرحلهٔ بعدی انکار مسئولیت شکست‌هاست که اگر بودجه‌ها زودتر می‌رسید و اگر دولت قبل کارشکنی نمی‌کرد، منجی کار خودش را می‌کرد. بعد از مدتی پروژه‌سازان به‌سرعت تغییر شکل می‌دهند و چه‌بسا با نقد همان پروژه‌های شکست‌خورده و تبدیل شدن به منتقدِ کارشناس و خبره و متخصص به‌دنبال تعریف پژوه‌های جدید هستند و اینچنین، چرخه دوباره به اولین مرحلهٔ خود بازمی‌گردد. در این میان بودجه‌های کشور هدر می‌رود، زمان‌های طلایی کشته می‌شوند و اعتماد عمومی از دست می‌رود.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند: