خانه اعظمی؛ میراث دوره قراختاییان کرمان
۱۱ خرداد ۱۳۹۵، ۱۹:۴۱
خانه اعظمی؛
میراث دوره قراختاییان کرمان
محمدرضا اعظمی
این خانه که در محله قبه سبز واقع شده، جزو خانه های دوران قراختاییان (619 هجری قمری- 601 هجری شمسی، 1222 میلادی) است که در زمان گذشته به ترک آباد و قطب آباد و هم اکنون بنام های خواجه خضر، باغ لَلِه، قبه سبز، گل مشکی، شاهزاده شاهرخ خان و بازار عزیز نامیده می شود که در برخی از خانه ها از جمله همین خانه سیستم آب رسانی و فاضلاب و گریزگاه زیرزمینی به چشم می خورد. این خانه ها بنا به مناسبات خاص کوچک و بزرگ ساخته می شدند. خانه ها از نظر طبقه بندی اجتماعی افراد و گاهی برای استفاده به عنوان کارگاه قالیبافی و شالبافی و رنگرزی و دباغی طراحی می شدند.
خانه اعظمی نیز در آخرین تغییر و تحولات بعد از آن که خانه شاهزاده شاهرخ خان حاکم کرمان در آخر دروه افشاریه بوده (1165ه.ق) به خانواده زندیه می رسد که پدر بزرگ من آن را از اولاد و احفاد ایشان خریداری می کند. این خانه شامل دو درب ورودی است که درب اصلی با یک سرصفه چه به کوچه و با یک پاگرد و دالان(2) به خانه متصل می شود. حیاط خانه شامل یک حوض 8 ضلعی است که 3 زیرزمین در اطراف خانه است و اتاق ها شامل
1- اتاق طنبی(1) یا دم درب حیاط دو دربی
2- اتاق دو دربی خواب
3- اتاق 3 دربی بهاره
4- اتاق 3 دربی پاییزه یا ارسی دالان که مهمانخانه خوانده می شده و دو تالار زمستانه و تابستانه و مطبخ و سرویس بهداشتی و 3 باریکه یا راهرو اتاق ها با دو بالا خانه که یکی برای مواد غذایی و دیگری برای مواد سوختنی زمستان شامل زغال و هیزم که شامل (دورمون(3) و غیج) و پهن اسب (خدم) و خاکه زغال برای ارسی و بخاری استفاده می شود. گچ بری های بالای باریکه ها نیز چشم گاوی و نقش دیوارهای آجری خانه، نقش برجسته انگوری است و اتاق اصلی خانه که تنبل خانه است در تابستان با داشتن کلاه فرنگی(نوعی بادگیر) و داشتن حوض انبار(حوضی که در وسط تنبل خانه قرار دارد.)، استراحتگاه اهل خانه است. کلاه فرنگی دیگری نیز در دالان خانه است که صحن 8 ضلعی آن در تابستان قابل استفاده است و سقف آن گرد پوشی است. سقف تنبل خانه چهار پرگار و سقف اتاق ها آهنگ ته ترکی و لیته است. راه درب دوم خانه دارای ساباطی کوچک و به طویله راه دارد.
پی نوشت:
(1)- تالار طنبی(تنبی): دارای سقفی بلند بوده و بام طنبی به قد نیم زرع یا سه چهارک پیش گرده داشت که آن را تیره بند می نامیدند. از دو طرف تنبی از چپ و راست دو در به راهرو باز می شد، در بالای درهای راهرو مشبک ارسی نصف شده بود که از آنها جریان هوا تامین می شد. قسمت عقبی تنبی، صدر مجلس و شاه نشین نامیده می شد. چنین پیداست که شاه نشین تنبی بلندتر از کف آن بوده و در واقع سکویی برای نشستن داشته است. به خصوص گذشته از تاق خمیده تنبی که به خنکی هوای آن در تابستان کمک می کرد. برخی از تنبی ها دارای بادگیر هم بوده اند، همچنین درهای دو سوی تالار تنبی نیز که به راهرو باز شده، باعث خنکی هوا می گردیده است. در جلوی تالار تنبی ایوانی هم وجود داشته است.
(2) – دالان: در معماری ایرانی، راهرویی است که وارد شونده را با پیچ و خم از هشتی به حیاط خانه هدایت میکرد. دالانها بیشتر برای سازماندهی فضای بنا و ساختن فضاهای مرکّب و نسبتاً پیچیده به کار میرفتند. نقش دیگر دالان، ارتباط دادن فضاهای مختلف است. از آنجا که دالانها پیشفضایی برای فضاهای اصلی بنا هستند، در کنترل و نگهبانی از فضای اصلی نیز نقش دارند. همچنین در بسیاری از بناها، دالانها زاویههای نامتجانس را در درون خود حل کرده و به کل فضاهای مجاور خود زوایای مناسبی میدهند.
(3)- نوعی خار بیابان که به عنوان سوخت استفاده می شود.
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید