خانه اعظمی؛ میراث دوره قراختاییان کرمان
۱۱ خرداد ۱۳۹۵، ۱۹:۴۱
خانه اعظمی؛
میراث دوره قراختاییان کرمان
محمدرضا اعظمی
این خانه که در محله قبه سبز واقع شده، جزو خانه های دوران قراختاییان (619 هجری قمری- 601 هجری شمسی، 1222 میلادی) است که در زمان گذشته به ترک آباد و قطب آباد و هم اکنون بنام های خواجه خضر، باغ لَلِه، قبه سبز، گل مشکی، شاهزاده شاهرخ خان و بازار عزیز نامیده می شود که در برخی از خانه ها از جمله همین خانه سیستم آب رسانی و فاضلاب و گریزگاه زیرزمینی به چشم می خورد. این خانه ها بنا به مناسبات خاص کوچک و بزرگ ساخته می شدند. خانه ها از نظر طبقه بندی اجتماعی افراد و گاهی برای استفاده به عنوان کارگاه قالیبافی و شالبافی و رنگرزی و دباغی طراحی می شدند.
خانه اعظمی نیز در آخرین تغییر و تحولات بعد از آن که خانه شاهزاده شاهرخ خان حاکم کرمان در آخر دروه افشاریه بوده (1165ه.ق) به خانواده زندیه می رسد که پدر بزرگ من آن را از اولاد و احفاد ایشان خریداری می کند. این خانه شامل دو درب ورودی است که درب اصلی با یک سرصفه چه به کوچه و با یک پاگرد و دالان(2) به خانه متصل می شود. حیاط خانه شامل یک حوض 8 ضلعی است که 3 زیرزمین در اطراف خانه است و اتاق ها شامل
1- اتاق طنبی(1) یا دم درب حیاط دو دربی
2- اتاق دو دربی خواب
3- اتاق 3 دربی بهاره
4- اتاق 3 دربی پاییزه یا ارسی دالان که مهمانخانه خوانده می شده و دو تالار زمستانه و تابستانه و مطبخ و سرویس بهداشتی و 3 باریکه یا راهرو اتاق ها با دو بالا خانه که یکی برای مواد غذایی و دیگری برای مواد سوختنی زمستان شامل زغال و هیزم که شامل (دورمون(3) و غیج) و پهن اسب (خدم) و خاکه زغال برای ارسی و بخاری استفاده می شود. گچ بری های بالای باریکه ها نیز چشم گاوی و نقش دیوارهای آجری خانه، نقش برجسته انگوری است و اتاق اصلی خانه که تنبل خانه است در تابستان با داشتن کلاه فرنگی(نوعی بادگیر) و داشتن حوض انبار(حوضی که در وسط تنبل خانه قرار دارد.)، استراحتگاه اهل خانه است. کلاه فرنگی دیگری نیز در دالان خانه است که صحن 8 ضلعی آن در تابستان قابل استفاده است و سقف آن گرد پوشی است. سقف تنبل خانه چهار پرگار و سقف اتاق ها آهنگ ته ترکی و لیته است. راه درب دوم خانه دارای ساباطی کوچک و به طویله راه دارد.
پی نوشت:
(1)- تالار طنبی(تنبی): دارای سقفی بلند بوده و بام طنبی به قد نیم زرع یا سه چهارک پیش گرده داشت که آن را تیره بند می نامیدند. از دو طرف تنبی از چپ و راست دو در به راهرو باز می شد، در بالای درهای راهرو مشبک ارسی نصف شده بود که از آنها جریان هوا تامین می شد. قسمت عقبی تنبی، صدر مجلس و شاه نشین نامیده می شد. چنین پیداست که شاه نشین تنبی بلندتر از کف آن بوده و در واقع سکویی برای نشستن داشته است. به خصوص گذشته از تاق خمیده تنبی که به خنکی هوای آن در تابستان کمک می کرد. برخی از تنبی ها دارای بادگیر هم بوده اند، همچنین درهای دو سوی تالار تنبی نیز که به راهرو باز شده، باعث خنکی هوا می گردیده است. در جلوی تالار تنبی ایوانی هم وجود داشته است.
(2) – دالان: در معماری ایرانی، راهرویی است که وارد شونده را با پیچ و خم از هشتی به حیاط خانه هدایت میکرد. دالانها بیشتر برای سازماندهی فضای بنا و ساختن فضاهای مرکّب و نسبتاً پیچیده به کار میرفتند. نقش دیگر دالان، ارتباط دادن فضاهای مختلف است. از آنجا که دالانها پیشفضایی برای فضاهای اصلی بنا هستند، در کنترل و نگهبانی از فضای اصلی نیز نقش دارند. همچنین در بسیاری از بناها، دالانها زاویههای نامتجانس را در درون خود حل کرده و به کل فضاهای مجاور خود زوایای مناسبی میدهند.
(3)- نوعی خار بیابان که به عنوان سوخت استفاده می شود.
پیشنهاد سردبیر
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
![وزیر ارشاد به آزادی رسانهها متعهد باشد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پزشکیان-2.jpg)
انجمنهای صنفی روزنامهنگاران تهران و عکاسان مطبوعاتی ایران در نامهای به دفتر ٰرئیس جمهوری منتخب خواستار شدند
وزیر ارشاد به آزادی رسانهها متعهد باشد
![ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/خودکشی-پرستاران.jpg)
«شهناز نوحی» روانشناس، در گفتوگو با «پیام ما»:
ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد
![مهاجران متهم شیوع بیماریها نیستند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مهاجرین-افغان.jpg)
تاکید دو فعال اجتماعی بر لزوم به رسمیت شناختن مهاجران و اجرای برنامهٔ غربالگری
مهاجران متهم شیوع بیماریها نیستند
![سلاجقه عازم چین شد](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/سلاجقه-jpg.webp)
سلاجقه عازم چین شد
![هوش مصنوعی به کمک افراد نابینا میآید](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/ربات.jpg)
هوش مصنوعی به کمک افراد نابینا میآید
![مرگهای تکراری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-2.jpg)
ظرف دو ماه گذشته ۴ کارگر در ۴ حادثه در معادن زغال سنگ کرمان جانباختهاند
مرگهای تکراری
![نگاههای منتظر به معدن فروریخته](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-شازند.jpg)
گفتوگوی «پیام ما» با بستگان کارگران مفقودشدۀ معدن شازند اراک
نگاههای منتظر به معدن فروریخته
![صدای جمهور آمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-15.jpg)
چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری با مشارکت ۴۰ درصدی برگزار شد
صدای جمهور آمد
![واکنشهای بینالمللی به کودتا در بولیوی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/3631E76C-7179-4985-8487-5D6C3436251F.jpeg)
واکنشهای بینالمللی به کودتا در بولیوی
![شمار قربانیان سیل در جنوب چین به ۴۷ نفر رسید](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/سیل-چین.jpg)
شمار قربانیان سیل در جنوب چین به ۴۷ نفر رسید
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید