احساس خطر برای مسئلهٔ پسماند کشور چه معنایی دارد؟ به یک تعبیر ما هم «خطر پسماند» را داریم و هم با «خطر مدیریتِ پسماند» مواجه هستیم. خطر پسماند را بیشتر می‌شناسیم، هرکجا پسماندهای عادی تا خطرناک رها شده است، خطر در جلوی چشم ما قرار دارد، آلودگی آب و خاک و هوا قطعاً با تولید هر پسماندی انتظار می‌رود مگر آنکه تدبیری در پیشِ رو باشد. اما خطر مدیریت پسماند چیست؟ به تناظرِ چرخه‌ٔ تولید و دفع پسماند، چرخهٔ دیگری نیز شکل گرفته است. این چرخهٔ فرصت‌طلبانه از تعریف پروژه‌های عمرانی و فنی به امید تخصیص بودجه آغاز می‌شود. در این مرحله، پروژه‌ها منجیان تخیلی مسئله هستند و پیشرفت پروژه‌ها به نسبت تخصیص بودجه‌ها پیش می‌رود، اما پس از راه‌اندازی پروژه به‌سرعت لخت بودن پادشاه معلوم می‌شود و مرحلهٔ بعدی انکار مسئولیت شکست‌هاست که اگر بودجه‌ها زودتر می‌رسید و اگر دولت قبل کارشکنی نمی‌کرد، منجی کار خودش را می‌کرد. بعد از مدتی پروژه‌سازان به‌سرعت تغییر شکل می‌دهند و چه‌بسا با نقد همان پروژه‌های شکست‌خورده و تبدیل شدن به منتقدِ کارشناس و خبره و متخصص به‌دنبال تعریف پژوه‌های جدید هستند و اینچنین، چرخه دوباره به اولین مرحلهٔ خود بازمی‌گردد. در این میان بودجه‌های کشور هدر می‌رود، زمان‌های طلایی کشته می‌شوند و اعتماد عمومی از دست می‌رود.

چهارشنبه،‌ ۲۳ اسفندماه ۱۴۰۲ روز خوبی برای محیطبانان پارک ملی «بمو» نبود. آنها در گشت و پایش خود به لاشهٔ یک بز کوهی رسیدند. دلیل مرگ نه حمله یک گونهٔ گوشتخوار بود و نه تیر شکارچی! بیماری این بز کوهی را تلف کرده بود، اما کدام بیماری؟ نگرانی همه این بود که بار دیگر طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PPR) به جان حیات‌وحش «بمو» افتاده باشد، اما آزمایش‌های دامپزشکی این گزینه را منتفی دانست و نتیجه را اینطور اعلام کرد؛‌ تب برفکی!

کمبود علوفه و نهاده‌های دامی در ایران به یک معضل بزرگ اقتصادی تبدیل شده و تأمین آن با چالش‌هایی مانند تحریم‌ها و بحران آب گره خورده است. در این شرایط گروهی از «خشکاله» به‌عنوان گزینه‌ای نام می‌برند که می‌تواند حلقهٔ نجات‌بخش باشد. درحالی‌که این گزینه بدون توجه به استانداردهای لازم خود می‌تواند به معضلی جدید بدل شود. درواقع فرآیندهای پردازش نامناسب خشکاله می‌تواند منجر به تولید سموم در آن شود و با انتقال این سموم به محصولات دامی مانند گوشت، شیر و تخم‌مرغ به زنجیره‌ی غذایی آسیب بزند.

|پیام ما| «ترس برادر مرگ است. اگر می‌ترسیم و نمی‌توانیم ریسک کنیم، بهتر است در خانه بمانیم و وارد کار حفاظت نشویم. اگر پروژهٔ گوزن زرد شکست می‌‌خورد، ممکن بود نه‌تنها آبروی سال‌ها کارم در حوزهٔ حفاظت، بلکه آبروی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان یا آبروی مهندس هوشنگ ضیایی به‌عنوان حامیان پروژه از دست می‌رفت. هیچ‌کدام ما نترسیدیم؛ هرچند هنوز هم تا موفقیت کامل پروژه نیاز به زمان زیادی داریم. متأسفانه روندی که ما در ایران داریم، مشابه سایر کشورها نیست. در تاریخ حفاظت پروژه‌های بزرگی را در سطح جهان شاهدیم که شکست خوردند، اما کارشناسان برای پروژه‌های بعدی از آنها درس گرفتند. در ایران شکست پلی برای پیروزی نیست، با شکست شما چندین مرحله عقب می‌روید و مدیران بعدی به‌سختی ممکن است با شما همراه شوند. با همهٔ اینها دلیلی نیست که ریسک نکنیم، آن‌هم برای گونه‌ای مانند گوزن زرد ایرانی که سرمایهٔ ماست و کلمهٔ ایرانی کنار آن به ما انگیزه برای کار می‌دهد.» اینها گفته‌های «فرشاد اسکندری»، کارشناس حیات‌وحش است که نزدیک به ۱۶ سال روی این گونه کار کرده و سه پروژهٔ رهاسازی هم جزو مدیران پروژه بوده است. از او دربارهٔ وضعیت گوزن زرد پرسیدیم و راهکارهایی که برای حفاظت از آن باید در دستورکار قرار گیرد.