بایگانی مطالب برچسب: فرونشست زمین
ضرورت تأسیس مرکزی منسجم برای پژوهشهای محیط زیستی
خشکسالی، افزایش جمعیت، آلودگی هوا، تغییر اقلیمی، تولیدات صنعتی و کشاورزی، تحریمها، استفادۀ ناکارآمد از آب و منابع طبیعی و عدم اجرای مقررات محیطزیستی موجود، به بحران محیطزیستی موجود دامن میزند. منابع آب ناکافی مردم را مجبور به مهاجرت میکند و با حاشیهنشینی مشکلات شهرهای بزرگ بیشتر میشود. آبخوانها درحال تخلیه هستند. آلودگی هوا شرایط زندگی در شهرهای ایران را بهطور فزایندهای چالشبرانگیز کرده است. فرسایش بادی بـاعـث افـزایـش بیـابانزایـی زمـینهای کشاورزی شده و تقاضای تولید بیشتری را در مناطق قابل کشت باقیمانده ایجاد میکند. تنـوعزیـستـی در مـعرض تهـدید اسـت.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سدچمشیر.jpg)
ویژگیهای رئیس کارآمد
در ادامۀ گزارش روز گذشته در مورد نظر کارشناسان و فعالان محیطزیست دربارۀ «ویژگیهای آیندۀ رئیس سازمان محیطزیست»، امروز نیز دیدگاه سه تن از صاحبنظران این حوزه منتشر میشود. هدف از این گزارشها کمک به افزایش شناخت اعضای کمیتۀ محیطزیست ستاد رئیسجمهور منتخب از اولویتهای جامعۀ محیطزیستی کشور است.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/آلودگی-2هوا.jpg)
گشادهدستی از جیب «آب» کشور
|پیام ما| پنجم تیرماه و در مناظرۀ زنده میان کاندیداهای ریاستجمهوری، «سعید جلیلی» بخشی از برنامههای خود را اعلام کرد. او در این برنامۀ زندۀ تلویزیونی گفت: «نُه برنامۀ اجرایی برای روستا از جمله اصلاح الگوی کشت، آبخیزداری، گسترش گلخانهها، یکپارچهسازی اراضی، سیستمهای نوین آبیاری و لایروبی قنوات داریم. کشاورز برای بازاریابی محصولات خود نباید مشکل داشته باشد. در ارومیه ۲ میلیون تن سیب تولید میشود که این یک فرصت است، نه اینکه کشاورز عزا بگیرد از این تولید چگونه استفاده کند و چگونه به بازار برساند. یکسری موانع اداری وجود دارد. باید این فرصت برای روستاییان فراهم شود که با سند منزل روستایی، اراضی کشاورزی، صنایع تبدیلی و حتی ادوات کشاورزی، پروانۀ چاه یا دامداری، بتواند وام دریافت کنند.» بااینحال او در هیچیک از برنامههایش، اعلام نکرده است که این گشادهدستی در توسعۀ کشاورزی، براساس وجود و تأمین چه میزان منابع مانند آب و خاک اتفاق میافتد؟ هشداری که سالهاست کارشناسان در مورد هدر رفت منابع مهم زیستی کشور مانند آب و خاک میدهند، گویا در برنامههای آقای جلیلی جایی ندارد. او در بخش دیگری از صحبتهایش در این برنامهها اعلام کرده بود، محصولات کشاورزی میتوانند به بازار صادراتی وصل شوند که در این صورت درآمد کشاورز بیشتر میشود. در سال انقلاب ما، کل صادراتش ۱۳.۵ میلیارد بوده است که ۴۰ سال بعد این صادرات بیش از ۲۳۰۰ میلیارد دلار شده است: «باید محصولات کشاورزی به بازار داخلی و بهویژه بازار صادراتی ارسال شود. یک ضعف بزرگ این است که هم اکنون در روستاها محصولات فراوان باغی و کشاورزی است، اما آنها به بازار وصل نیستند.» به نظر میرسد توسعۀ پایدار در حلقۀ مشاوران او جایی ندارد.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دیجیتال.jpg)
پاسخهای محیط زیستی «پزشکیان»
|پیام ما| نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای بهبود وضعیت شاخصهای محیط زیستی ایران چه برنامهای دارند؟ برای پاسخ به این پرسش راهبردی، «پیام ما» به نقل از کارشناسان، پنج پرسش را از نامزدها مطرح کرده بود. کمیتهٔ محیط زیست ستاد «مسعود پزشکیان» نخستین ستادی بود که به این پرسش ها پاسخ داده است. «پیام ما» آمادگی دارد پاسخ سایر نامزدها را هم در فرصت باقیمانده منتشر کند.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/پزشکیان.jpg)
غول مدفون در کمین سرزمین ایران
نتایج یک مطالعۀ منتشرشده در نشریۀ علمی «ساینس ادونسز» (Science Advances) درخصوص فرونشست و کاهش آبهای زیرزمینی در ایران نشان داد که پمپاژ فزایندۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی که عمدتاً برای مصارف کشاورزی انجام میشود، سبب تخریب این سفرهها و فرونشست زمین در ایران شده است. کاهش سالانه ۱.۷ میلیارد مترمکعب از آبهای زیرزمینی ایران باعث شده است که بیشاز سههزار کیلومترمربع از مساحت این سرزمین با فرونشست شدید مواجه شود. این مطالعه نشان داد که علاوهبر جمعیت ۲۵۶ شهر و زیرساختهایی مثل مترو که از فرونشست اثر میپذیرند، یک هزار و ۳۸۰ کیلومتر از خطوط راهآهن بینشهری و هشت فرودگاه ایران نیز در معرض آسیب از این معضل قرار دارند.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/فرونشست-copy.jpg)
پیشنهادِ تجدیدنظر در تخصیص آب
|پیامما| بسیاری از کارشناسان بخش آب معتقدند، چالش آب در کشور صرفاً کمیابی فیزیکی آب نیست؛ بلکه ناکامیهای نهادی و سیاسی در مدیریت آب است. بههمیندلیل بازارها میتوانند بهعنوان ابزاری با رویکرد تقاضامحور، برای مدیریت کمیابی آب ایفای نقش کنند. منتقدان بازار آب (که نمونههای موفق بیشماری در جهان دارد) معتقدند بازارها میتوانند بهسبب نبود شرایط و بسترهای سیاسی و نهادی، به مایۀ دردسر نیز تبدیل شوند. بههمیندلیلاستکه، نقش آنها بهعنوان یک راهحل برای بحران آب ابراز تردید میشود. ازاینرو اتخاذ رویکرد چندرشتهای و همیارانه به نقشآفرینی بازارهای آب، میتواند به ارتقای اثربخشی آن کمک فراوانی کند. طبق آمار رسمی وزارت نیرو، از نظر اقتصادی سهم هر مترمکعب آب مصرفی در تولید ناخالص ملی در ایران کمتر از دو دلار است؛ درحالیکه متوسط جهانی هشت دلار به ازای هر مترمکعب است. باتوجهبه این واقعیت و همچنین تمایل دولت به ایجاد بازار آب، اینبار اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در نشستی مشترک با مدیران وزارت نیرو و فعالان صنعت آب پیشنهاد داده است، بهمنظور مدیریت «ابرچالش آب» اجرای برنامه دَهساله با تکیهبر دو اصل مهم و همزمان مؤثر است: «تجدیدنظر در تخصیص منابع آب موجود با اولویتدادن به تعادلبخشی آبهای زیرزمینی و حقابههای زیستمحیطی» و «افزایش بهرهوری». همچنین اتاق ایران اعلام کرده است که تقویت بازار آب باید بهعنوان اهرمی برای واقعیشدن قیمت آب بهجدیت پیگیری شود.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/مصرف-آب-صنعت.jpg)
آغاز نجات بناهای تاریخی از فرونشست
فرونشست زمین یک موضوع گسترده در سطح جهانی و دغدغهٔ مهم در این باره، آسیبی است که برای بناهای تاریخی وجود دارد. ایران در میان پنج کشور اول جهان قرار دارد که هم بیشترین میانگین فرونشست و هم بیشترین وسعت مناطق تحتتأثیر این پدیده در آن رخ داده است. نکتهٔ مهم اینکه فرونشست تنها بحران زمینشناسی است که قابل برگشت نیست و اگر آبخوان از بین برود، بیابان تشکیل میشود. چیزی شبیه کویر لوت که بارندگی دارد، اما آب در آن نفوذ نمیکند یا رودخانهٔ شیراز که آب به کف آن نفوذ نمیکند و در برابر بارشها سیلاب راه میافتد. به همین دلیل اقدامات مختلفی در سطح جهانی برای مقابله و جلوگیری از فرونشست زمین در حال انجام است، اما به تأکید متخصصان هنوز این سیاستگذاریهای نوین در کشور ما جای خود را باز نکرده. البته بهگفتهٔ «علی بیتاللهی»، رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کلید استفاده از فناوری نوین برای کاهش اثرات بحرانهای طبیعی از جمله فرونشست بر بناهای تاریخی در کشور زده شده است و این امیدواری وجود دارد که با تأمین بودجه بتوان براساس اولویت خطر فرونشست در سایتها و بناهای تاریخی، کاهش آسیبها را رقم زد.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/فرونشست-بافت-تاریخی.jpg)
سیل، بلای جان تاریخ
بناها و بافت تاریخی ایران با یک چالش مداوم مواجهند؛ سیل که هم روند تخریبشان را تسریع کرده و هم منجر به تضعیفشان در مقابل دیگر فاکتورهای خطرساز از جمله زلزله و فرونشست شده است. طی همین چندروز اخیر نیز بهدلیل بارندگیها سیلآسا کرمان، یزد، اصفهان و سیستانوبلوچستان در آستانهٔ ویرانی دوبارهٔ بناها و آثار تاریخیشان قرار گرفتهاند. متولیان میراثفرهنگی سیستانوبلوچستان از خسارتهای حدود ۲۰ میلیارد تومانی خبر میدهند و اینکه برخی بناها ۱۵ تا ۹۰ درصد آسیب دیدهاند. در برخی شهرهای اصفهان نیز شماری از خانههای قدیمی تحریب شدهاند و بافت تاریخی یزد و کرمان نیز همین وضعیت را دارند. البته دیگر کشورهای آسیایی هم با این وضعیت دستوپنجه نرم میکنند و بناهای تاریخیشان را بهدلیل همین سیلابها از دست دادهاند؛ اما سوی دیگر ماجرا هم سیلی است که چندروز پیش در امارات رخ داد و بررسیها نشان میدهد که هیچ آسیبی برای بناهای تاریخی این منطقه نداشته است.
![](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/4-3.jpg)