بایگانی مطالب برچسب: توران
یوز جوان باید پس از بلوغ رهاسازی شود
بیست‌وپنجم خرداد که اولین تصاویر از یوز جوان در قرق «یوزکنام پل ابریشم» منتشر شد، یوز نابالغ، لاغر و درحال صداکردن مادرش بود. دو روز بعد از پایش برای یافتن مادر نتیجه‌ای به دست نیامد و این زمانی بود که «علی شمس»، بیولوژیست حفاظت و محقق دانشگاه «کیپ‌تاون» برای پایش وضعیت یوز به منطقه آمد. او در گفتوگو با «پیام ما» از چگونگی تصمیم برای زنده‌گیری حیوان تا حواشی رخ‌داده و وضعیت جسمانی‌اش می‌گوید. شمس معتقد است بهترین کار برای یوزی نابالغ که مادرش را از دست داده و از نظر جسمی کم‌توان بود، زنده‌گیری است و این تصمیم با خرد جمعی گرفته شد. اما اتفاق اصلی بعد از زنده‌گیری است؛ اینکه آیا سازمان حفاظت محیط‌زیست شرایطی را فراهم خواهد آورد تا یوز بازوحشی‌سازی‌شده و با قلاده‌گذاری و بعد از رسیدن به بلوغ به طبیعت بازگردد یا خیر؟
«قلاده‌گذاری» برای حفاظت از یوز ضروری است
یوزها باید حفظ شوند، اما چطور؟ گروهی از کارشناسان می‌گویند آنقدر سازمان حفاظت محیط زیست و برخی کارشناسان درگیر سایت تکثیر در اسارت هستند که یادشان رفته، بدون زیستگاه هر اندازه یوز اسیر هم که داشته باشید، فایده‌ای ندارد. گروه دوم از کارشناسان دستهٔ اول می‌پرسند با یوزهای در اسارت چه باید کرد؟ آیا باید سوژهٔ عکاسی شوند تا هرازگاهی و به مناسبتی سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی از تصاویرشان پر شود یا اینکه باید از این پتانسیل برای شکل دادن به یک جمعیت پشتیبان بهره گرفت. گروه سومی هم این روزها هست، آنها که معتقدند علاوه‌بر حفاظت از زیستگاه و البته تکثیر در اسارت اصولی و فراجمعیت، باید رویکرد سومی را هم توأمان در پیش گرفت؛ قلاده‌گذاری یوزهای آسیایی! «علی شمس»، کارشناس حیات‌وحش که به‌تازگی پس از سه سال کار روی زیرگونهٔ شمال‌غرب آفریقا به ایران بازگشته، در دستهٔ سوم جای دارد. او معتقد است بدون این گزینه چرخهٔ حفاظت از یوزهای رها در طبیعت تکمیل نخواهد شد.
زیستگاه ناامن «خورشید» و چهار توله‌اش
خانهٔ «خورشید»، ماده یوز توران، با چهار توله‌اش در «مرتع تلخاب» اسیر دامداری است با هزار رأس دام و سی سگ گله. دامداری که مردادماه امسال قراردادی برای خروج او بسته شد و مبلغ سه میلیارد تومان هم با کمک یک دوستدار طبیعت به او داده شد تا دیگر به این مرتع نیاید. آمدن این تعداد دام و خصوصاً سگ‌های گله، یکی از مهمترین نگرانی‌ها برای حفاظت از خورشید و توله‌هایش بوده است. نتیجه اما آنچه باید نشد و دامدار با اعلام آنکه نتوانسته مرتع جایگزینی پیدا کند و منابع‌طبیعی مرتع جدیدی به او معرفی نکرده، باز هم دام‌هایش را به تلخاب آورده و باعث مناقشه‌ای جدی شده است. فعالان محلی می‌پرسند چرا با وجود پرداخت پول هنوز این دامدار به منطقه می‌آید و چرا حفاظت از یوزپلنگ آسیایی همچنان امری شعارگونه است؟ پاسخ‌ها اما قانع‌کننده نیست و در این میان مدیرکل محیط زیست سمنان به «پیام ما» می‌گوید «در تلاش برای پیدا کردن مرتع جایگزین و خارج کردن دام‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن هستیم و از کمک همه برای این کار استقبال می‌کنیم.»
مشاهده یوزپلنگ ماده توران با چهار توله‌اش
از آذر و توران، ایران و فیروز چه خبر؟
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «آذر» و «توران» - دو توله یوز ماده - یکساله شده‌اند و وضعشان خوب است. «ایران« - ماده یوز - هم در وضعیت مناسبی قرار دارد و فعلا حاملگی در کار نبوده است. «فیروز» -یوز نر- نیز در سلامت به سر می‌برد.
تنوع زیستگاه؛ کلید بقای یوز
یوزپلنگ حیوان دشواری برای حفاظت کردن است، مخصوصا در ایران چون سوالات بی‌پاسخ بسیاری در مورد این حیوان، عادات و الگوهای رفتاری زیرگونه آسیایی آن وجود دارد. از جمله این سوالات بدون پاسخ قطعی، علاقه‌مندی غذایی حیوان و تعداد و نحوه حضور حیوان در زیستگاه‌های شناخته شده است. اخیرا نتایج یک مطالعه در Scientific Reports از مجموعه انتشارات Nature این مورد منتشر شده است. در این مطالعه محققان به سرپرستی لیلی خلعتبری از مرکز تحقیقات در تنوع زیستی و منابع ژنتیکی دانشگاه پورتو در پرتغال با استفاده از روش غیر تهاجمی (None invasive) جمع‌آوری سرگین و یافتن قطعاتی از ژنوم موجود زنده و طعمه‌ای که از آن تغذیه کرده، در پی پاسخ دادن به برخی از این سوالات برآمدند. نتایج آنها نشان داد، یوزپلنگ‌ها در ایران به ترتیب قوچ و میش، کل و بز، خرگوش و در آخر آهو شکار کرده‌اند. آهو تنها در میاندشت که طعمه دیگری در دسترس نبوده شکار شده و در هیچ منطقه‌ای شکار جبیر ثبت نشده است. خلعت بری می‌گوید: «مشاهده ما نشان داد که تنوع ژنتیکی در ایران خیلی زیاد نیست و بعضی از «الل‌هایی» که در زیرگونه‌های دیگر ، چند ریختی (Polymorphic) هستند، در یوزهای ایرانی تک ریختی یا (Monomorphic) بودند. ما با او درباره نتایج و تاثیرات این مطالعه در اقدامات حفاظتی یوزپلنگ آسیایی در ایران گفتوگو کردیم.
