بایگانی مطالب : تغییر اقلیم
زنان و محیط زیست؛ یک گام به پیش
جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد انتخابات‌های سرنوشت‌ساز زیادی است. یکی از آنها انتخابات ریاست‌جمهوری مکزیک بود که روز دوشنبه با پیروزی یک اقلیم‌شناس زن به پایان رسید تا دو نخستین تاریخ رقم بخورد. برای نخستین‌بار در جهان، یک دانشمند اقلیم‌شناس که در تدوین گزارش‌های هیئت بین‌الدولی تغییراقلیم (IPCC) همکاری داشته است به مقام رهبری یک کشور رسید و برای نخستین‌بار در تاریخ مکزیک زنان توانستند کرسی ریاست‌جمهوری را تصاحب کنند. «کلودیا شاینبام پاردو» با تلفیق دو مسئلهٔ حقوق زنان و محیط‌زیست توانست کارزار انتخاباتی خود را به سرانجام برساند و انتظار می‌رود در دولت او اقدامات اقلیمی نقش پررنگی داشته باشند. مکزیک شباهت‌های اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیادی با ایران دارد و با توجه به آنکه در ایران نیز به‌زودی شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خواهیم بود، انتظار می‌رود اعلام موضع دربارهٔ گرمایش زمین و اقدام اقلیمی در برنامه‌های کاندیداهای ریاست‌جمهوری وجود داشته باشد.
مشهد، در معرض سیلاب‌های شدید دوره‌ای
«در حال حاضر نحوهٔ گسترش شهر مشهد به‌شکلی است که بخش‌هایی از آن مستقیماً در معرض سیلاب‌های شدید دوره‌ای و بخش وسیعی از آن نیز با مشکل آبگرفتگی سطح معابر و آلودگی‌های ناشی از آن قرار دارد.» این هشداری است که پژوهشکدهٔ سوانح طبیعی کشور در گزارشی که از سیلاب غافلگیرکنندهٔ اخیر این کلانشهر ارائه داد، بیان کرده و ادامه می‌دهد: «گسترش شهر و تبدیل کاربری‌های اراضی، سیلاب‌های آینده را خطرناکتر می‌کند.» این گزارش همچنین می‌گوید کلانشهر مشهد با موقعیت و قرارگیری ویژهٔ آن بر سطح دشت تراکمی و مخروط‌افکنه‌های آبرفتی، «مدیریت خطرپذیری سیلاب بر مبنای تحلیل خطرپذیری، ارزیابی خطر و ارائهٔ برنامهٔ راهبردی مدیریت سیلاب دشت دارای مجموعه اقدامات قبل، حین و پس از وقوع سیلاب»، جامع‌ترین پیشنهادی است که می‌تواند علاوه‌بر خطرات سیلاب فعلی و آینده، خطر سیلاب پیوسته را نیز مدنظر قرار دهد و اقدامات جامعی را در مدیریت خطرپذیری سیلاب داشت.
چالش رودمرزها در عصر تغییراقلیم
بین مستندات فراوان و مبتنی‌بر آینده‌پژوهی‌ها موارد بسیاری وجود دارند که بر مبنای آنها می‌توان تغییراقلیم را تهدیدی اساسی برای امنیت محیط‌زیستی و به‌تبع آن امنیت بین‌الملل تلقی کرد. مواردی مانند مناقشات منطقه‌ای به‌واسطهٔ مهاجرت‌های اجباری و تلاش برای کسب منابع و منازعات گسترده پیرامون آب و غذا و انرژی در زمرهٔ مخاطرات اساسی آتی قرار می‌گیرند. برخی موارد نیز کمتر مورد توجه سیاستمداران و قانونگذاران قرار گرفته است. در این میان می‌توان به اثرپذیری مرزهای طبیعی از تغییراقلیم اشاره کرد.
ته سیگار فراوان‌ترین زباله پلاستیکی در جهان
رییس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت اضافه کرد: با بیان اینکه کشت توتون موجب آلودگی و فقیر شدن خاک می شود، گفت: ته سیگار فراوان‌ترین نوع زباله‌های پلاستیکی در جهان است که سالانه حدود ۷۷۰ تن زباله سمّی تولید می کند.
پلاستیک‌های رنگ روشن را کنار بگذارید!
|پیام ما| تا به حال به رنگ بسته‌بندی مواد غذایی، لوازم خانه و حتی اسباب‌بازی‌های کودکان که از جنس پلاستیک هستند، دقت کرده‌اید؟ تقریبا در اکثر آنها رنگ‌های روشن به‌کار رفته است. گفته می‌شود که استفاده از رنگ‌های روشن برای ساخت محصولات برای برجسته‌کردن آنها در مغازه‌ها است تا مشتریان به خریدشان ترغیب شوند. حالا محققان طی مطالعاتی دریافته‌اند که پلاستیک‌های رنگی سریعتر از رنگ‌های ساده‌تر به میکروپلاستیک تبدیل می‌شود و از خرده‌فروشان خواسته شده که تولید محصولات روزمره مانند بطری‌های نوشیدنی، مبلمان فضای باز و اسباب‌بازی‌ها را از پلاستیک رنگ روشن متوقف کنند.
افزایش 10 برابری میزان گاز دی‌اکسیدکربن در جو
میزان گاز دی‌اکسید کربن در جو 10 برابر سریعتر از گذشته افزایش می‌یابد. طبق تحقیقات این افزایش ناشی از انتشارات انسانی است.
تراژدی شهرهای غیرمقاوم
|پیام ما| جهان تغییر کرده و پذیرش این واقعیت دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه راهی است برای بقا. الگوهای بارندگی، دوره‌های خشکسالی و... همه در حال نوسان است. در این شرایط موضع انکار بسیاری از کشورها، از جمله برزیل، به موقعیت‌های فاجعه‌باری، مانند آنچه که اخیرا اتفاق افتاده، منجر شده است.
آتش تمرکززدایی بر جان جنگل‌های حاره‌ای
یک مطالعهٔ انجام‌شده در سال ۲۰۱۴ در اندونزی نشان داد چنددستگی قومی با شدت جنگل‌زدایی رابطه دارد. براساس این مطالعه سیاست‌های تمرکززدایی که در یک‌چهارم قرن گذشته توسط دولت این کشور به اجرا درآمد، با دامن‌زدن به چنددستگی قومی باعث افت سرمایهٔ اجتماعی، افزایش فساد بین سیاستمداران و همچنین ازدیاد قلمروهای قدرت شد که این عوامل عمده به‌همراه چند عامل دیگر نتیجه‌ای جز افزایش بهره‌برداری‌های غیرمجاز و تخریب جنگل‌های حاره‌ای اندونزی نداشت.
«محیط‌زیست» سومین عامل مهاجرت در ایران
در راستای همگرایی علوم اجتماعی و محیط‌زیست، روز دوشنبه نشستی با عنوان «تغییراقلیم و مهاجرت‌های اکولوژیکی» با حضور دو نماینده از این حوزه‌ها برگزار شد. مهمانان این نشست با اتکا بر مطالعات اخیر انجام‌شده در زمینهٔ مهاجرت، محیط‌زیست را یکی از سه عامل اصلی وادارکنندهٔ ایرانی‌ها به مهاجرت معرفی کردند. به‌گفتهٔ آنان، با تشدید اثرات تغییراقلیم در سال‌های اخیر، انگیزه و مقصد مهاجرت‌ها دستخوش تغییر شده و عدم تعادلی جمعیتی در جغرافیای ایران را تشدید کرده است. در این نشست همچنین مطرح شد که زیست‌کره جهان نیازمند مقابله با گرمایش زمین است، اما به‌رغم توافق‌هایی که به‌تازگی برای اقدامات اقلیمی لازم در عرصهٔ جهانی صورت گرفته، تفاهم کشورها برای عمل به تعهدات دور از ذهن به‌نظر می‌رسد.
رانده در خانه
نیمهٔ اردیبهشت امسال، روستای تلخاب در شهرستان بدره استان ایلام یک‌بار دیگر دچار رانش شد و حدود یک‌سوم خانه‌های روستا خسارت قابل‌توجهی به خود دید. سال ۱۴۰۱ نیز این روستا با رانشی شدید خسارت قابل‌توجهی به خود دید. نزدیک به ۱۰ سال، یعنی از زمان آغاز عملیات ساخت سد «سیمره» رانش‌های این منطقه تشدید شده است و همهٔ مسئولان دلیل آن را سد عنوان کرده‌اند. با وجود مصوبهٔ جابه‌جایی بخش آسیب‌دیدهٔ روستا، اما هنوز حتی یک خانه هم از سوی دولت به مکان جدیدِ تعیین‌شده منتقل نشده است. آنچه بیش از تکرار این رانش‌ها اهمیت پیدا می‌کند، این نکته است که بررسی‌ها نشان می‌دهد مطالعات این سد پیش از احداث تکمیل نشده است و نتایج مطالعات اولیه هم مشکلات ناشی از احداث و بهره‌برداری را گوشزد کرده بود.
