بایگانی مطالب : محیط زیست انسانی
زنان و محیط زیست؛ یک گام به پیش
جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد انتخابات‌های سرنوشت‌ساز زیادی است. یکی از آنها انتخابات ریاست‌جمهوری مکزیک بود که روز دوشنبه با پیروزی یک اقلیم‌شناس زن به پایان رسید تا دو نخستین تاریخ رقم بخورد. برای نخستین‌بار در جهان، یک دانشمند اقلیم‌شناس که در تدوین گزارش‌های هیئت بین‌الدولی تغییراقلیم (IPCC) همکاری داشته است به مقام رهبری یک کشور رسید و برای نخستین‌بار در تاریخ مکزیک زنان توانستند کرسی ریاست‌جمهوری را تصاحب کنند. «کلودیا شاینبام پاردو» با تلفیق دو مسئلهٔ حقوق زنان و محیط‌زیست توانست کارزار انتخاباتی خود را به سرانجام برساند و انتظار می‌رود در دولت او اقدامات اقلیمی نقش پررنگی داشته باشند. مکزیک شباهت‌های اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیادی با ایران دارد و با توجه به آنکه در ایران نیز به‌زودی شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خواهیم بود، انتظار می‌رود اعلام موضع دربارهٔ گرمایش زمین و اقدام اقلیمی در برنامه‌های کاندیداهای ریاست‌جمهوری وجود داشته باشد.
خسارت 3 هزار میلیاردی پسماند پلاستیکی
|پیام ما| ایران سالانه حدود چهار میلیون تن پسماند پلاستیکی تولید می‌کند که حدود ۵۰۰ هزار تن از آن، پسماند کیسهٔ پلاستیکی است. فقط بخش کوچکی (کمتر از ۱۰ درصد) از پسماند پلاستیکی، جداسازی و بازیافت می‌شود و بقیه مدفون یا سوزانده می‌شوند. این میزان از پسماند پلاستیکی معادل سرانه‌ٔ تولید ۱۴۰ گرم در روز است. این آمار در نشست کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعهٔ پایدار و آب اتاق بازرگانی ایران ارائه شد. براساس اعداد ارائه‌شده در این نشست، ایران، هفدهمین کشور جهان از منظر حجم پسماند پلاستیکی تولیدی است و از منظر سرانه‌ٔ تولید در ردهٔ ۹۸ قرار دارد. در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۹۶ هزار تن پسماند پلاستیکی در ایران سوء‌مدیریت شدند که خسارت این عدم مدیریت صحیح پسماندهای پلاستیکی در ایران سالانه سه هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. همچنین، با فرض مدیریت اصولی پسماند میزان ارزش پسماندهای پلاستیکی دو میلیارد دلار خواهد بود. در شرایط کنونی، ارزش سه قلم پت و پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن، ۲۳ هزار میلیارد تومان است.
بهبود محیط زیست در گرو شکستن انحصار دولت
بحران‌های محیط‌زیستی در ایران صورت‌های مختلفی دارد که هرکدام می‌تواند منجر به بحران‌های دیگر و بیشتری شوند. بحران آب، پسماند، خشکسالی در حوضه‌های آبریز مانند زاینده‌رود و دریاچه ارومیه، آلودگی هوا و فرونشست زمین و... هریک از این بحران‌ها از نظرگاه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، زیست‌شناختی و سیاسی قابل بررسی است. آنها راه‌حل‌های پیچیده‌ای دارند که منوط به نگاهی بین‌رشته‌ای، وسیع و غیرخطی هستند.
جابه‌جایی «آرادکوه» بی فایده است
«موافق انتقال مرکز دفن و بازیافت پسماند آرادکوه هستم.» این جملهٔ تکرارشوندهٔ استاندار تهران در ماه‌های اخیر بوده و بارها از موافقت با طرح انتقال و تعیین مکان جدید برای آرادکوه گفته است. آرادکوه در ۱۸ کیلومتری جنوب تهران، نقطه‌ای است که برای سال‌ها محل مناقشه بوده، بوی آن به فرودگاه بین‌المللی و حتی مرکز پایتخت هم رسیده و گاز متان تولیدشده از آن در سال‌های اخیر توسط ناسا تصویربرداری شده است. نه لندفیل استانداردی دارد و نه کمپوست‌سازی اصولی در آن انجام می‌گیرد و همهٔ این موارد دلیلی است تا «مهدی جلیلی قاضی‌زاده»، دکترای مهندسی محیط‌زیست با گرایش پسماند از دانشگاه تهران که مدیر پروژهٔ مطالعات جانمایی محل جدید دفن پسماند تهران ست، این جابه‌جایی را تا زمان حل مشکلات آرادکوه، مسکنی مقطعی بداند. مکان جدید به‌گفتهٔ او در مرز استان قم و با فاصلهٔ ۲۸ کیلومتری از آرادکوه است، اما این جانمایی برای سه دههٔ دیگر تهران لازم است و آرادکوه با استانداردسازی می‌تواند سه دهه مشکل پسماند پایتخت را حل کند و صحبت از جابه‌جایی فقط استانداردسازی را به حاشیه رانده است. او در حال حاضر عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در پژوهشکدهٔ علوم محیطی است و می‌گوید مکان جدید هشت تا ۱۰ سال دیگر به‌صورت کامل افتتاح خواهد شد.
زباله‌های «انجیل‌سی» در راه گلستان
۱۵ روز بست‌نشینی مردم مقابل «سایت زبالهٔ انجیل‌سی» بابل‌کنار و اجازه ندادن به ماشین‌های حمل زباله برای آوردن زباله‌ها به این سایت دیروز پایان یافت؛ آن‌هم وقتی که مردم بعد از روزها دیدند که قرار نیست ماشین‌های حمل، زبالهٔ جدیدی به منطقه بیاورند. این سایت از بهمن ۱۴۰۰ حکم قطعی برای تعطیلی داشت و باوجوداین، در دو سال گذشته حکم قانونی و نظر دادستانی و دادگاه نتوانست مانعی برای آوردن زباله‌ها باشد. مسئولان شهرداری، مدیریت پسماند و سایر ارگان‌های ذی‌ربط بعد از گذشت بیش از دو سال از صدور حکم، همچنان برای حل مشکل پسماند فرصت خواسته‌اند و حالا شنیدهٔ محلی‌ها حاکی از آن است که نه‌تنها چاره‌ای برای مدیریت پسماند منطقه نیندیشیده‌اند، بلکه قرار است پسماند بابل‌کنار و روستاها و شهرهای اطراف نیز به گلستان برود. جمع شدن مردم مقابل سایت زباله، در سال‌های گذشته در سراوان استان گیلان هم رخ داده بود. اهالی سراوان بعد از روزها بست‌نشینی مقابل ورودی سایت، با برخورد شدید نیروهای انتظامی روبه‌رو شدند و مشکل پسماند در این منطقه نیز همچنان حل‌ناشده باقی مانده است.
آبی‌شویی
آزمون و خطا در رفع گردوغبار سیستان
یکی از مصوبات سازمان حفاظت محیط‌زیست در سفر اخیر رئیس‌جمهوری به سیستان‌وبلوچستان مرطوب‌سازی کانون‌های گردوغبار در سیستان پیش از شروع بادهای ۱۲۰روزه در این منطقه بود. برنامه‌ای که به‌نظر می‌رسد همچنان بلاتکلیف مانده است. اکنون و پس از سیلاب‌های اخیر هیرمند آب به هامون سابوری رسیده است، اما خبری از مرطوب‌سازی نیست. برنامه‌های پیشین ستاد مقابله با گردوغبار نیز در رفع این کانون‌ها بی‌نتیجه و بیشتر شبیه به آزمون و خطا بود تا اقدامی قطعی و اثربخش. ستاد مقابله با گردوغبار در منطقهٔ برینگک یکی از کانون‌های اصلی خیزش غبار در سیستان، برای عملیات نهال‌کاری تلاش کرد. بعد از دو سال این ستاد اعلام کرد به‌دلیل اینکه سطح تالاب دائم خشک و مرطوب می‌شود و وجود دلایل دیگری نهال‌کاری جواب نداد. حدود سال‌های ۹۸ و ۹۹ آب وارد منطقه شد و آن منطقه را پس از سال‌ها زیر آب برد. نهال‌های کاشته‌شده نیز زیر آب رفتند.
افزایش حملات خشونت‌بار به روزنامه‌نگاران محیط‌زیست
|پیام ما| یونسکو می‌گوید از سال ۲۰۰۹، بیش از ۷۴۹ روزنامه‌نگاری که به موضوع بحران اقلیمی پرداخته‌اند، مورد حمله یا تهدید قرار گرفته‌اند و تاکنون دست‌کم ۷۵۰ روزنامه‌نگار آسیب بدنی و ارعاب را تجربه کرده‌اند و ۴۴ نفر نیز به قتل رسیده‌اند. بااین‌حال تنها پنج نفر از عاملان این اقدامات محکوم شده‌اند.
درخواست توقف تعرض به بوستان‌های تهران
|پیام ما| به‌دنبال حصارکشی بخش زیادی از پارک لاله که گفته می‌شود شهرداری قصد ساخت مکانی فرهنگی در آن دارد، انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز با انتشار بیانیه‌ای خواستار توقف تعرض به پارک‌های تهران شدند. این حصارکشی واکنش اعضای شورای شهر تهران را هم در پی داشت. «مهدی چمران»، رئیس شورا، تلویحاً ساخت مکان فرهنگی را تأیید کرده است و می‌گوید قرار نیست درختی در این محدوده قطع شود. «سوده نجفی»، عضو هیئت‌رئیسهٔ شورای شهر تهران، اما اقدامات شهرداری را به باد انتقاد گرفت و این سؤال را مطرح کرد که آیا در تمام دو هزار متر هیچ درختی وجود ندارد؟
«لاله» در حصر
|پیام ما| یک ماه پیش جنب ساختمان آتش‌نشانی پارک لاله یک حصار سبز شد. یک ماه بعد، ساکنان بلوار کشاورز تهران تعدادی کانکس دیدند که آن سوی حصار قد علم کرده‌اند. نشانه‌ها می‌گویند بعد از پارک قیطریه، بوستان ستارخان، اندیشه و پارک‌هایی در نقاط مختلف تهران، حالا نوبت پارک‌خواری به «لاله» رسیده و سه هزار مترمربع از فضای سبز دومین پارک تهران را نشانه رفته است.
