بایگانی مطالب : آثارباستانی
انتخابات و ابرچالش محیط زیست
تداوم خشکسالی در ۵ استان
بنابر اعلام رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناس کشور، هرچند بارش‌های نسبتاً خوبی از ابتدای سال آبی اتفاق اتفاق افتاده، اما پنج استان تهران، قزوین، البرز، سمنان و خراسان‌رضوی وارد پنجمین سال خشکی شده‌اند. برای سایر نقاط کشور نیز می‌توان تابستان با خشکی نسبتاً ضعیف تا متوسط را پیش‌بینی کرد. همچنین، گرچه می‌توان بهبود بارش‌ها را در اکثر نقاط کشور مشاهده کرد، اما این موضوع به معنای عبور از خشکسالی هیدرولوژیکی و بهبود شرایط ذخایر زیرزمینی آب کشور نیست.
فصل آتش‌سوزی جنگل‌ها
|پیام ما| آتش به جان مراتع و جنگل‌های کهگیلویه‌و‌بویراحمد افتاده و در روزهای اخیر مناطقی از کهگیلویه، باشت و گچساران را درگیر کرده است. هرچند هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت‌ها در میان نیست، اما آنچه در شرایط فعلی بیش‌ازهمه مهم است، سرزنده بودن مراتع منطقه به‌دلیل بارش باران است؛ اتفاقی که می‌تواند آتش را گسترده‌تر کند. مورد دیگر کمبود امکانات اطفای حریق است؛ نکته‌ای که طی سالیان گذشته در فصل افزایش آتش‌سوزی‌ها مطرح می‌شود و به‌قول «امید سجادیان»، دبیر شبکهٔ تشکل‌های محیط‌زیست کهگیلویه، در فصل سرما به فراموشی سپرده می‌شود. در حریق روزهای گذشته نیز کمبود امکانات سازمانی و بی‌توجهی به عمق حادثه بالا بود و با توجه به آنکه آتش‌سوزی در این منطقه هرساله تکرار می‌شود، همان‌طورکه سجادیان می‌گوید این غافلگیری بی‌معناست. پارک ملی کرخه نیز از دو شب قبل درگیر آتش‌سوزی شده است و با وجود آنکه یک‌بار خبر مهار آن آمد، اما مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان خبر از حریق مجدد پارک ملی کرخه داد و گفت «در پی این آتش‌سوزی حدود ۲۵ هکتار از این جنگل در آتش سوخت.»
زنان و محیط زیست؛ یک گام به پیش
جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد انتخابات‌های سرنوشت‌ساز زیادی است. یکی از آنها انتخابات ریاست‌جمهوری مکزیک بود که روز دوشنبه با پیروزی یک اقلیم‌شناس زن به پایان رسید تا دو نخستین تاریخ رقم بخورد. برای نخستین‌بار در جهان، یک دانشمند اقلیم‌شناس که در تدوین گزارش‌های هیئت بین‌الدولی تغییراقلیم (IPCC) همکاری داشته است به مقام رهبری یک کشور رسید و برای نخستین‌بار در تاریخ مکزیک زنان توانستند کرسی ریاست‌جمهوری را تصاحب کنند. «کلودیا شاینبام پاردو» با تلفیق دو مسئلهٔ حقوق زنان و محیط‌زیست توانست کارزار انتخاباتی خود را به سرانجام برساند و انتظار می‌رود در دولت او اقدامات اقلیمی نقش پررنگی داشته باشند. مکزیک شباهت‌های اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیادی با ایران دارد و با توجه به آنکه در ایران نیز به‌زودی شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خواهیم بود، انتظار می‌رود اعلام موضع دربارهٔ گرمایش زمین و اقدام اقلیمی در برنامه‌های کاندیداهای ریاست‌جمهوری وجود داشته باشد.
ثبت ده‌ها فوتی و هزاران مورد گرمازدگی در هند
رسانه‌های محلی هند گزارش داده‌اند که بر اثر موج گرما در ۳ ماه گذشته نزدیک به ۲۵ هزار مورد مشکوک به گرمازدگی در این کشور ثبت شده و دست‌کم ۵۶ نفر نیز جانشان را از دست داده‌اند.
مشهد، در معرض سیلاب‌های شدید دوره‌ای
«در حال حاضر نحوهٔ گسترش شهر مشهد به‌شکلی است که بخش‌هایی از آن مستقیماً در معرض سیلاب‌های شدید دوره‌ای و بخش وسیعی از آن نیز با مشکل آبگرفتگی سطح معابر و آلودگی‌های ناشی از آن قرار دارد.» این هشداری است که پژوهشکدهٔ سوانح طبیعی کشور در گزارشی که از سیلاب غافلگیرکنندهٔ اخیر این کلانشهر ارائه داد، بیان کرده و ادامه می‌دهد: «گسترش شهر و تبدیل کاربری‌های اراضی، سیلاب‌های آینده را خطرناکتر می‌کند.» این گزارش همچنین می‌گوید کلانشهر مشهد با موقعیت و قرارگیری ویژهٔ آن بر سطح دشت تراکمی و مخروط‌افکنه‌های آبرفتی، «مدیریت خطرپذیری سیلاب بر مبنای تحلیل خطرپذیری، ارزیابی خطر و ارائهٔ برنامهٔ راهبردی مدیریت سیلاب دشت دارای مجموعه اقدامات قبل، حین و پس از وقوع سیلاب»، جامع‌ترین پیشنهادی است که می‌تواند علاوه‌بر خطرات سیلاب فعلی و آینده، خطر سیلاب پیوسته را نیز مدنظر قرار دهد و اقدامات جامعی را در مدیریت خطرپذیری سیلاب داشت.
چالش رودمرزها در عصر تغییراقلیم
بین مستندات فراوان و مبتنی‌بر آینده‌پژوهی‌ها موارد بسیاری وجود دارند که بر مبنای آنها می‌توان تغییراقلیم را تهدیدی اساسی برای امنیت محیط‌زیستی و به‌تبع آن امنیت بین‌الملل تلقی کرد. مواردی مانند مناقشات منطقه‌ای به‌واسطهٔ مهاجرت‌های اجباری و تلاش برای کسب منابع و منازعات گسترده پیرامون آب و غذا و انرژی در زمرهٔ مخاطرات اساسی آتی قرار می‌گیرند. برخی موارد نیز کمتر مورد توجه سیاستمداران و قانونگذاران قرار گرفته است. در این میان می‌توان به اثرپذیری مرزهای طبیعی از تغییراقلیم اشاره کرد.
قنات، الگوی کهن پایداری
|پیام ما| سومین همایش دوسالانهٔ بین‌المللی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران؛ «آب و حکمرانی آب در فرهنگ و تمدن ایران و سرزمین‌های همجوار» ۶ و ۷ خرداد در نطنز برگزار شد. برگزارکنندگان، این همایش را ترکیب تجربهٔ جامعهٔ محلی با دانش جامعهٔ علمی و دانشگاهی معرفی کردند که با همکاری برخی نهادها و دانشگاه‌های ایرانی و خارجی از جمله پژوهشکدهٔ باستان‌شناسی، موزهٔ ملی ایران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه هنر شیراز، دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه لرستان، مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی، دانشگاه ساپینزا ایتالیا، دانشگاه بین‌المللی گردشگری و میراث‌فرهنگی راه ابریشم در سمرقند ازبکستان و دانشگاه سلیمانی عراق برگزار شد.
زندانی قلعهٔ فلک‌الافلاک شاهزادهٔ الیمایی است
سال ۱۳۸۳ بود که یک معلم خرم‌آبادی با نام «کرمی» در زمین‌های کشاورزی یونجه و کلزا و باقلای خود در روستای چوبتراش به چند سنگ قدیمی برخورد. دیدن این سنگ‌ها کم‌کم داشت دردسرساز می‌شد و قاچاقچیان عتیقه با گنج‌یاب‌ها به سراغ زمین‌هایش آمدند و دست‌بردار نبودند. در همین احوال، همسر آقای کرمی به کارشناسان ادارهٔ میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خرم‌آباد تماس می‌گیرد و ماجرا را می‌گوید. کارشناسان میراث‌فرهنگی هم به محل آمدند و دست‌به‌کار شدند. آنها یک گمانهٔ آزمایشی زدند و در عمق ۳۰ سانتی زمین ناگهان به یک کشف مهم رسیدند. یک تابوت مفرغی سر از خاک درآورد که اسکلتی در آن بود با یک تکه‌طلا بر چشم‌هایش و تکه‌طلایی دیگر بر دهانش. این اسکلت که بود و از کدام زمان به دنیای ما پا گذاشته بود؟ اکنون پس از ۲۰ سال یک باستان‌شناس و یک پژوهشگر تاریخ این اسکلت را مورد بررسی قرار دادند و به نظریهٔ جدیدی دربارهٔ قدمت آن رسیدند.
تعهد دولت‌ها برای نجات رودخانه‌ها
دهمین اجلاس شورای جهانی در شهر بالی اندونزی برگزار شد. در این اجلاس که به‌مدت یک هفته از ۱۸ تا ۲۴ ماه می (۲۹ اردیبهشت‌ماه تا 5 خردادماه) برگزار شد، کشورهای شرکت‌کننده در این اجلاس بر لزوم تقویت مدیریت کاهش بلایای آبی و همچنین ضرورت پذیرش تعهدات جدیدی در حوضه‌های آبریز مشترک تفاهم کردند. اطلاعیهٔ مطبوعاتی این نشست بر اهمیت رفع شکاف اقتصادی بین گروه‌های مختلف جامعه و تقویت نهادهای موجود با چارچوب‌های نظارتی و سازوکارهای هماهنگی در همهٔ سطوح برای کاهش خطرات بحران آب تأکید کرده است. طبق آنچه معاون مرکز بین‌الملل وزارت نیرو در نخستین روز برگزاری اجلاس اعلام کرده بود، هیئتی از متخصصان آب کشور نیز برای شرکت در این برنامه به بالی سفر کردند. معاون آب و آبفای وزیر نیرو به‌عنوان رئیس هیئت ایرانی در این اجلاس اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر توجه به افزایش تاب‌آوری جوامع از طریق آموزش و تنوع بخشی به اقدامات غیر‌سازه‌ای و استفاده از ظرفیت‌های مدیریت یکپارچهٔ سیلاب را در دستورکار قرار داده است.
