بایگانی مطالب : میراث
فصل انارچینی
|پیام ما| نیمهٔ آبان که از راه می‌رسد، کوچه‌‌باغ‌های «تفت» پر می‌شود از صدای «الله»؛ این، یعنی زمان برداشت انار در این شهر کویری شروع شده است. فردی که بالای درخت انار را می‌چیند، با نوای «الله» به فردی که پایین درخت ایستاده، ندا می‌دهد که انار را با دستانش بگیرد. حالا چهارسالی است که در همین روزها، تفت با تجربهٔ جدیدی دربارهٔ انار آشنا شده، جشنوارهٔ «انارچینی» که ثبت ملی شده و پروندهٔ آن برای ثبت جهانی هم آماده شده است. این رویداد، با محوریت شهرستان تفت به عنوان یکی از رویدادهای گردشگری سال ۱۳۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
دخل و خرج ناتراز موزه‌ها
«مرجان حاجی‌رحیمی»، روزنامه‌نگار حوزهٔ میراث فرهنگی، روز دوشنبه (۸ آبان) در صفحهٔ شخصی خود در اینستاگرام از احتمال قطع گاز کاخ‌موزهٔ جهانی گلستان نوشت. آن‌طور که او نوشته بود: «پس از سه بار اخطار قطعی گاز به‌دلیل بدهی، روز دوشنبه مأمور گاز به کاخ‌موزهٔ جهانی گلستان رفت تا گاز این مجموعه را به‌دلیل بدهی قطع کند که با اصرار رئیس کاخ گلستان مأمور گاز از این کار منصرف شد. این درحالی‌است که درآمد کاخ‌موزهٔ جهانی گلستان در شش‌ماههٔ اول سال حدود ۳۰ میلیارد تومان بوده که مثل درآمد همهٔ موزه‌ها به خزانهٔ دولت واریز شده است. واریز درآمد موزه‌ها به خزانهٔ دولت کار اشتباهی است که رؤسای موزه‌ها را از فعالیت اضافه منصرف می‌کند. کاخ‌موزهٔ جهانی گلستان به‌دلیل آنکه در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده، مقصد اول گردشگران خارجی به‌شمار می‌رود.» حالا گرچه روابط‌عمومی کاخ‌موزهٔ گلستان در پاسخ به «پیام ما» می‌گوید که مشکل حل شده است و «آفرین امامی»، رئیس کاخ‌موزه گلستان، هم تصریح می‌کند که در این باره صحبتی نخواهد کرد، اما بار دیگر نگاه‌ها به‌سمت دخل و خرج موزه‌ها جلب شده است.
چراغ خاموش «متقال‌بافی»
بسیاری از مشاغل سنتی و صنایع هنری ایران با آن قدمت چند هزار ساله که ریشه در آب و خاک و ذهن و قلب تک‌تک ما دارند، این روزها صدای نفس‌های آخرشان را می‌شنویم و می‌روند تا برای همیشه در آلبوم خاطرات و تاریخ ایران جا پیدا کنند و فقط با فهرست طولانی از صنایع دستی فراموش شده ایران روبه‌رو شویم. به فهرست بلندبالای صنایع دستی رو به فراموشی که نگاهی بیاندازیم، انواع و اقسام پارچه‌بافی را می‌بینیم؛ از کارت‌بافی گرفته تا زری‌بافی. همگی هم یک علت اصلی یعنی ورود دستگاه‌های نساجی عریض و طویل و ده‌ها علت فرعی دارند. هنر متقال‌بافی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ هنر پارچه‌بافی از الیاف طبیعی که این روزها در مزایای پوشاک الیاف طبیعی بسیار می‌شنویم.
دربارهٔ کوروش همه‌چیز را نمی‌دانیم
هفتم آبان روزی است که به پاس تلاش‌های پادشاه هخامنشی به نام «کوروش» نام‌گذاری شده است و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به همین مناسبت با همکاری موزهٔ ملی ایران یک نشست تخصصی با عنوان «کوروش هخامنشی از افسانه تا واقعیت» برگزار کرد؛ نشستی که قرار بود کوروش را در پرتو اسناد و مدارک تاریخی و پژوهش‌های باستان‌شناسی بررسی کند و درنهایت مشخص شد وجود منابع اشتباه موجب شده است اطلاعات دروغین زیادی دربارهٔ او منتشر شود. به‌نظر می‌رسد که ما دربارهٔ این پادشاه هخامنشی همه‌چیز را نمی‌دانیم.
کاشان؛ شهر جهانی نساجی
کاشان در سال ۱۳۹۷ در شورای ملی صنایع‌دستی به عنوان شهر ملی نساجی از سوی هیئت داوران انتخاب شد و در شهریور امسال با نظر شورای جهانی صنایع‌دستی به‌عنوان شهر جهانی نساجی انتخاب شد و حالا خبر می‌رسد ۱۵ آبان از لوح «شهر کاشان شهر جهانی نساجی» رونمایی می‌شود. براساس منابع مکتوب در سده یازدهم هجری قمری، هشت هزار کارگاه بافندگی و ۲۵۰ کارگاه ابریشم‌بافی در کاشان فعال بوده است و بنابر پژوهش‌های صورت‌گرفته گفته می‌شود بافت منسوجات سنتی منطقهٔ فرهنگی کاشان منحصربه‌فرد است و طراحی نقوش و شیوهٔ بافت منسوجات این منطقه در هیچ‌‌جای دیگر ایران دیده نمی‌شود.
از معماران ایرانی به چینی‌ها رسیدیم
دو «معمارِ» ایرانی که یکی در آخرین روز خرداد ۱۳۹۲ در مایورکای اسپانیا، در ۹۳ سالگی درگذشت و دیگری، ۱۳ شهریور امسال، نود سالگی‌اش را جشن گرفت و در ایران گذران عمر می‌کند، ۵۰ سال پیش، ورزشگاه‌هایی ساختند که هریک به نمادهای ورزش ایران بدل شدند. مجموعه‌های ورزشیِ سرشار و سراسر از روح ایرانی که حالا نیم‌قرن از عمرشان می‌گذرد، امّا هر دو سرِحال و سرِپا هنوز و همچنان هستند و در سپهر ورزش این سرزمین رخ‌نمایی می‌کنند.
هشت مصوبه سرنوشت‌ساز برای میراث
تولید صنایع‌دستی در«ناحیهٔ تخصصی»
عملیات اجرایی نخستین ناحیهٔ صنعتی-تخصصی صنایع‌دستی همزمان با سفر رئیس‌جمهوری به استان فارس و با حضور سرپرست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و معاون امور معادن و صنایع معدنی وزیر صمت در شیراز آغاز شد. راه‌اندازی این ناحیهٔ صنعتی، از سال ۱۳۸۶ مصوبهٔ هیئت وزیران را داشت، اما با مصوبهٔ شورای برنامه‌ریزی استان، امسال (۱۴۰۲) پس از ۱۶ سال عملیاتی شد. پیش از این (از سال ۱۳۹۴) قرار بود نخستین شهرک صنایع‌دستی تخصصی و گردشگری در شهرستان رامسر استان مازندران ساخته شود که هنوز خبری از اجرای آن نیست. مازندران، مرکزی، اصفهان، آذربایجان‌شرقی و اردبیل هم وعده یا طرح‌هایی در این باره داشتند که سرنوشت هیچ‌کدامشان هنوز روشن نیست.
«سُوچِن» دوباره متولد شد
«سُوچِن» انگار گره خورده باشد به تاریخ بلوچستان؛ هنری که گرچه نمی‌توان تاریخ مشخصی برای ابتدایش یافت، اما از وقتی که رودوزی‌ها خود را به جزئیات لباس‌ها اضافه کردند به دست زنان بلوچی و روی لباس‌های این خطه جای گرفت. دخترکان بلوچی نیازی به آموزش ندارند، آن‌ها از وقتی که می‌توانند سوزن به دست بگیرند و روی پارچه کوک بزنند، دوخت‌ها را از بر هستند؛ آنچه در خیال دارند را روی پارچه می‌آورند تا نقوش هندسی از گل‌ها، بته‌ها و ترکیب رنگ‌ها شکل بگیرد که گاهی در سفال‌های کلپورگان (روستای جهانی سفال) می‌بینید و گاهی در طرح‌های هندسی برجای مانده در نقوش تاریخی. هرچند برخی معتقدند این نقوش برگرفته از نقش سنگ‌نگاره‌های پیش از تاریخ است، اما از نگاهی دیگر به نظر می‌رسد بیش از هر چیز، هنرمندان بلوچ با ارائه طرح‌ها، نقش و نگارها، محیط، جامعه، باورها و رفتارها، خواسته‌ها و آرزوهای خودشان را بازگو می‌کنند. بلوچی‌دوزی گرچه هنری فراموش شده نیست و بعد از دوره اوج در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۳۰ در یک دهه گذشته هم پای خود را به دنیای مد و فضای مجازی باز کرده است، اما از نگاه محلی‌ها و کارشناسان تا رسیدن به جایگاه واقعی فاصله دارد.
تشکیل ستاد ساماندهی سرویس‌های بهداشتی
|پیام ما| وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دوشنبه (۲۷ شهریور) از تشکیل ستاد ساماندهی توالت‌های عمومی خبر داد. «عزت‌الله ضرغامی» پیش از این هم تأکید کرده بود: «قبل از اینکه برای مردم کنسرت، حجاب و محدودیت‌های این‌چنینی مطرح شود، سرویس بهداشتی اولویت است.» به‌جز وزیر، مسئول دیگری از وزارتخانه دربارهٔ موضوع توالت‌های عمومی اظهارنظر نمی‌کند، هرچند او یک نفر را در وزارتخانه مسئول سرویس‌های بهداشتی کرده است. شنیده‌ها نشان می‌دهد پیگیری وزارتخانه در حوزهٔ توالت عمومی در دو حوزه دنبال می‌شود؛ ساماندهی توالت‌های موجود و ارتقای کیفیت سرویس‌ها از نظر کیفیت و ایجاد سرویس‌های بهداشتی جدید با تأثیر گرفتن از کاروانسراهای قدیمی به‌صورت یک طرح ملی در سراسر کشور با همراهی راه‌وشهرسازی.
