بایگانی مطالب : محیط زیست
آسیب جدی به راه‌های عشایری سه استان
سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور، آخرین وضعیت مناطق دارای بارش شدید را تشریح کرد.
قلمروی ناشناخته تغییر اقلیم
|پیام ما| سال گذشته زمین حدود ۰.۲ درجهٔ سانتیگراد بیشتر از پیش‌بینی مدل‌های اقلیمی گرم شد. درحالی‌که ممکن است این عدد چندان قابل‌توجه نباشد، اما وقتی که چنین میزانی از گرمای پیش‌بینی‌نشده در سطح جهان اندازه‌گیری می‌شود، یعنی موضوع جدی‌تر از چیزی است که فکرش را می‌کنیم.
دو‌سوم آب «گلستان» را «گرگان» مصرف می‌کند
|پیام ما| بررسی وضعیت مصرف آب بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب و صنعت در محدودهٔ گرگان (حوضهٔ آبریز گرگان‌رود و قره‌سو) نشان داد که مصرف آب در بخش‌های مختلف محدودهٔ گرگان ۷۲ درصد کل مصرف آب استان گلستان را تشکیل می‌دهد نتایج میزان کارایی نظام فعلی نرخ‌گذاری منابع آب سطحی و زیرزمینی در حوضهٔ آبریز گرگان‌رود نشان داد میزان کارایی نرخ‌گذاری فعلی منابع آب سطحی بین ۰۱.۲ الی ۰۲.۶ درصد و منابع آب زیرزمینی ۰.۸۲ درصد است. میزان کارایی نرخ‌گذاری منابع آب زیرزمینی در مقایسه با منابع آب سطحی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. بررسی چالش‌ها و مشکلات نظام فعلی نرخ‌گذاری آب براساس نظر خبرگان (اعضای هیئت‌علمی دانشگاه، کارشناسان مرتبط با آب سازمان جهادکشاورزی گلستان و شرکت آب‌منطقه‌ای گلستان) نشان داد مهمترین چالش نظام فعلی نرخ‌گذاری آب در حوضهٔ آبریز گرگان‌رود، پایین بودن بهره‌وری آب است. مهمترین چالش نرخ‌گذاری آب در زمینهٔ مدیریت عرضه و تقاضای آب در حوضهٔ آبریز گرگان‌رود نیز به‌ترتیب یارانه‌ای بودن حامل‌های انرژی (برق) مصرفی در بخش کشاورزی و مقاومت اجتماعی بهره‌برداران در زمینهٔ نرخ‌گذاری آب است.
سوژه زبان ندارد
تصاویر حیات‌وحش در شبکه‌های اجتماعی معمولاً دست‌به‌دست می‌چرخد، تصویر عقابی در حال گرفتن طعمه، سنجابی با گلی در دست، روباهی که روی کاناپه نشسته یا پلنگی که دم‌دمای غروب آفتاب رو به افق دارد. آیا عکاسی حیات‌وحش پروتکل اخلاقی خاصی دارد؟ عکاسان حیات‌وحش چطور با تصاویری که می‌گیرند، مخاطبان را به اشتباه می‌اندازند؟ چه ترفندهایی وجود دارد و آیا باید از این ترفندها بهره گرفت؟ در گفت‌وگو با «پوریا سرداری»، کارشناس حیات‌وحش که عکاسی از حیات‌وحش را هم به شکل حرفه‌ای دنبال می‌کند، این پرسش‌ها را در میان گذاشتیم.
تجارت بدون حقابه
در شرایطی که ایران نیز مانند دیگر کشورهای جهان هنوز حاکمان فعلی افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسد و از زمان روی کار آمدن زمامداران فعلی، دولت نتوانسته است حقابهٔ ایران از هیرمند را محقق کند، به‌نظر می‌رسد بخش خصوصی اقتصاد ایران تلاش می‌کند تا مراودات تجاری خود را با طالبان تحکیم ببخشد. این درحالی‌است که در زمان دورهٔ ثبات نسبی و پیش از روی کار آمدن دوبارهٔ طالبان، حداقل سیلاب‌های هیرمند به ایران می‌رسید، اما طی دو ماه گذشته و با وجود دو طغیان بزرگ هیرمند در اسفند ۱۴۰۲ و فروردین ۱۴۰۳، تمام آب حاصل از سیلاب به‌جز مقدار اندکی، به‌وسیلهٔ سازه‌های آبی افغانستان در نزدیکی مرزهای شرقی ایران، به شورهزار «گودزره» روان شد. حالا همایشی میان دو کشور برگزار شده است که بر بهبود امنیت این کشور در دو سال اخیر و مهیا بودن شرایط سرمایهگذاری در این کشور از سوی اتاق بازرگانی ایران تأکید دارد. اتاق بازرگانی ایران خبر از توسعهٔ همکاری در بخش‌هایی داده است که پیشتر به‌عنوان یکی از اهرم‌های تحقق تأمین حقابه در وزارت امور خارجهٔ کشورمان و در قالب کمیته‌های تخصصی پیگیری می‌شد.
شالیزارهای ویران «بابل»
تصویر، خانه‌هایی را نشان می‌دهد که در ورودی آنها به «آب‌بندان طبیعی مرزون آباد» بابل باز می‌شوند. بدون رعایت حریم آب‌بندان، ویلاهایی ساخته شده‌اند و این تغییر کاربری از چندین سال قبل شروع شده. زمانی که بخشی از زمین‌های منطقه فروخته شد و در گذر زمان تلاش برای تغییر کاربری شالیزار به باغ و مسکونی نگرانی فعالان محلی را به دنبال داشت. این در حالی است که حریم آب‌بندان ۵۰ متر تعریف شده اما این ساخت و سازها در فاصله ۵ متری قرار دارند. در این منطقه پیش از این مجوز برای ساخت مرغداری و گلخانه هم داده شده بود و حالا ساخت خانه‌های مسکونی زخم جدیدی بر پیکر شالیزارها و آب‌بندان‌های منطقه است. این وضعیت در حالی است که سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی بابل به «پیام ما» می‌گوید «در طول سالیان گذشته، برای ۸ مورد ساخت و ساز در قالب ماده ۳ دادخواست تنظیم کرده و در محاکم قضایی منجر به صدور رای و یا در حال بررسی و پیگیری است، همچنین تعداد ۳۳ مورد ساخت و ساز در قالب تبصره ۲ ماده ۱۰ قانون حفظ کاربری اراضی، قلع و قمع شده است.» با وجود این اقدامات، ساخت و سازها به قوت خود باقی است و نگرانی از نابودی شالیزارها و آلودگی آب‌بندان‌ها، اهالی روستاهای اطراف را رها نمی‌کند.
معماری ایران دچار تجمل‌گرایی شده است
گفت‌وگو با فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا:
توزیع ناعادلانهٔ گرمایش
به‌تازگی مقاله‌ای در نشریهٔ علمی نیچر با عنوان پیمان اقتصادی تغییراقلیم (The economic commitment of climate change) منتشر شد که به ارزیابی صرفه‌پذیری اقتصادی سیاست‌هایی پرداخته است که در مقیاس جهانی برای مقابله با گرمایش زمین اتخاذ شده‌اند. این مقاله یک بازهٔ زمانی ۲۵ساله، یعنی از حالا تا سال ۲۰۴۹ میلادی را در نظر گرفته است و نشان می‌دهد با وجود آنکه سیاست‌های مقابله با گرمایش زمین هزینه‌بر هستند، اما با ملاک قرار دادن دو عامل متوسط بارش و دمای روزانه می‌توان برآورد کرد درصورت اجرا نشدن سیاست‌های مقابله با گرمایش زمین، خسارت‌های اقتصادی ناشی از تغییراقلیم به‌مراتب بیشتر از این هزینه‌ها هستند. نتایج به‌دست‌آمده از این حیث اهمیت دارد که متر و معیار معتبری برای نشان دادن توجیه‌پذیری طرح‌های محیط‌زیستی با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای فراهم می‌کند و نشان می‌دهد این طرح‌ها درواقع به‌صرفه هستند. این نتایج همچنین با پیش کشیدن مبحث عدالت اقلیمی نشان می‌دهد مناطق کمتربرخوردار بیشتر از مناطق مرفه بر اثر تغییراقلیم آسیب اقتصادی می‌بینند و خسارت‌های گرمایش زمین ناعادلانه در زمین توزیع می‌شود.
بازگشت غبار به آسمان ایران
|پیام ما| اردیبهشت هم از خوزستان هوای بهاری‌اش را دریغ کرد و هوای سه شهر این استان در روزهای اخیر در وضعیت خطرناک قرار گرفت. روز گذشته یعنی دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت، تمام مقاطع تحصیلی اعم از پیش‌دبستانی، دبستان، راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه‌ها در نوبت صبح شهرستان‌های اهواز، کارون، باوی و حمیدیه غیرحضوری شدند و ساعت شروع به‌کار تمامی دستگاه‌های اجرایی از ساعت ۹ صبح اعلام شد. دلیل این وضعیت هم بنا‌به گفتهٔ دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان، جریان همرفتی و طوفان ناگهانی در شهر نجف عراق اعلام شد. این درحالی‌است که دو روز قبل مدیر مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز از آغاز اقدامات عملیاتی و میدانی مشترک ایران و عراق برای تثبیت خاک در کانون‌های گردوغبار کشور همسایه با سفر رئیس سازمان منابع‌طبیعی و هیئت همراه او به این کشور خبر داده بود. سفری که هنوز نتایج عملی آن مشخص نیست و بعد از نشست‌ها و سفرهای بسیار سازمان حفاظت محیط‌زیست به کشورهای اطراف، حالا باید دید سازمان منابع‌طبیعی آیا موفق خواهد بود؟ آن‌هم در شرایطی که علاوه‌بر خوزستان، استان‌های دیگری هم درگیر این وضعیت هستند.
بازسازی پس از سیل کافی نیست
طبق گزارش رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی و براساس آمار مرکز آمار در سال ۱۳۹۵، از کل واحدهای مسکونی واقع در آبادی‌های درگیر سیلاب اخیر در استان سیستان‌وبلوچستان، نظیر منطقهٔ دشتیاری، حوالی چابهار و بندر کنارک، ۱۸ درصد آنها ساختمان‌های اسکلت‌دار روستایی است و بیش از ۸۰ درصد مابقی از نوع خشت‌وگل و سنگ‌وگل و حتی گل هستند. این مصالح به‌دلیل ریزدانگی، در ذات خود خصوصیت جذب آب دارند. پژوهشگاه سوانح طبیعی کشور هم با تأکید بر وضعیت منازل مسکونی این مناطق در گزارشی که از سیل جنوب این استان در فروردینی که گذشت ارائه داده است، می‌گوید: «ساختمان‌های روستایی این منطقه زمانی که در معرض آبگرفتگی قرار می‌گیرند، رطوبت را جذب و کلاً استحکام قبلی را از دست خواهند داد و تحت‌تأثیر عوامل محرک از قبیل وقوع زلزله هرچند ضعیف، احتمال تخریب کامل افزایش می‌یابد. به همین دلیل پژوهشگاه زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی، توصیه کرده است علاوه‌بر نوسازی واحدهای تخریب‌شده و آسیب‌دیده از سیلاب، ساختمان‌های پابرجا با شرایط فوق نیز نیاز به نوسازی دارد و نمی‌توان به بازسازی اعتماد کرد.»
