دود جنسیت‌زدگی در چشم حفاظت

«می‌خواستم سوار کشتی ترال شوم و پژوهشی روی پستانداران دریایی داشته باشم،‌ با صیادان به‌تنهایی صحبت کنم، از آن اتاق بیرون بروم و وارد مسجد شوم و به همکارم در ادارهٔ کارگاه کمک کنم. هیچ‌کدام اینها نشد؛ چون زن بودم!» اینها گفته‌های نازنین محسنیان کارشناس حیات‌وحش است. او می‌‌گوید: «نگاهی به زنانی که در حوزهٔ حیات‌وحش کار میدانی می‌کنند بیندازید و ببینید چند نفرند! ما همینجور داریم آب می‌رویم. دلیل مشخصی هم دارد، کار کردن ما همچنان با محدودیت مواجه است.»

مُهر تعطیلی بر پیشانی ۵۰۰ بومگردی

|پیام ما| تا تعطیلات نوروز ۱۴۰۳ چیزی باقی نمانده است‎؛ دو هفته. در شرایطی که در سال‌های پررونق ضریب اشغال هتل‌ها و مراکز اقامتی نزدیک به صد درصد شده بود، مدتی پیش رئیس جامعهٔ هتل‌داران از ضرر این صنعت در نوروز ۱۴۰۳ گفت و اعلام کرد ۵۰ درصد اتاق هتل‌های کشور در نوروز ۱۴۰۳ خالی می‌مانند. آن‌طورکه «جمشید حمزه‌زاده» گفته است هتل‌های کشور امسال نیز همچون سال‌های گذشته متضرر خواهند شد و فقط سه روز اول نوروز ممکن است برخی استان‌های گردشگرپذیر با ضریب اشغال کامل هتل‌ها مواجه شوند. این آمار دربارهٔ یک‌هزار و ۲۶۰ هتل شامل ۶۵ هتل پنج‌ ستاره، ۱۶۰ هتل چهار ستاره و هتل‌های یک تا سه ستاره نشان می‌دهد فقط شاید برخی هتل‌ها در استان‌های شمالی، کیش و قشم با استقبال مسافران نوروزی مواجه شوند. حالا رئیس جامعهٔ انجمن‌های اقامتگاه‌های بومگردی هم نکتهٔ مشابهی را دربارهٔ بومگردی‌ها مطرح می‌کند.

چالش با «گاندو» در زمانهٔ سیل

هفتهٔ گذشته یعنی دقیقاً هشتم اسفندماه اولین هشدار دربارهٔ نزدیک شدن گاندوها (تمساح‌های پوزه‌‌کوتاه) به روستاها با سرریز شدن «سد پیشین» از سوی مدیرکل محیط زیست سیستان‌وبلوچستان داده شد. «محمدرضا علیمرادی» اعلام کرد با توجه به بارندگی‌های اخیر و سیلاب به‌وجود‌آمده به‌ویژه در جنوب این استان در منطقهٔ بلوچستان احتمال خروج تمساح‌ پوزه‌کوتاه (گاندو) از برکه وجود دارد که مردم باید به‌شدت مراقب باشند. در کنار این هشدار، مطالبی هم در شبکه‌های اجتماعی دربارهٔ دیده شدن «مار» در سیلاب‌‌ها منتشر شد. آیا واقعاً با هجوم مارها در شرایط بحرانی مردم سیستان‌وبلوچستان مواجهیم؟ این سیل‌ چه تبعاتی بر حیات‌وحش و به‌ویژه خزندگان دارد؟ کدام گونه‌ها بیشتر آسیب می‌‌بینند و شرایط تنوع زیستی پس از فروکش کردن این بحران چگونه خواهد بود. این پرسش‌ها را با «باربد صفایی» خزنده‌شناس در میان گذاشتیم. به‌گفتهٔ این کارشناس حیات‌وحش، اخبار و تصاویر منتشرشده نشان نمی‌دهند که هجوم مارها در این منطقه اتفاق افتاده است‌، بلکه درمقابل، این سیل باعث تلفات گسترده در گونه‌های مختلف خزندگان شده است.

بازدید از موزه‌ها در سبد تفریح ایرانی‌ها جایی ندارد

وجود حدود شش میلیون شیء تاریخی در کشور، موزه‌های ایرانی را به یکی از قدرتمندترین مراکز فرهنگی در دنیا بدل کرده است؛ اشیایی که در سطح ملی و بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردارند و آنقدر ارزشمند هستند که برپایی نمایشگاهی برای نمایششان در «شهر ممنوعه» چین با هزینهٔ سه میلیون دلاری هم محقق می‌شود و بودجه‌ای فراتر از کل اعتبار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در کشور دارد. این نکته را «جبرئیل نوکنده»، رئیس موزهٔ ملی ایران و عضو شورای تحقیقات مرکز تحقیقات باستان‌شناسی ایران (ICAR) مطرح می‌کند و می‌گوید موزه‌های ایران نقش مهمی در حفظ و نمایش این آثار ارزشمند برای نسل‌های آینده دارند تا از آنها بیاموزند و مورد تحسین و قدردانی قرار دهند. او البته معتقد است آمار بازدیدکنندگان از موزه‌ها متناسب با این ارزش تاریخی نیست و باید مسیرهایی برای افزایش این آمار طی شود.

پیش‌بینی رشد ۵۵ درصدی سفرهای درون استانی

|پیام ما| شصتمین نشست ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر با محوریت نوروز ۱۴۰۳ و با حضور «سید عزت‌الله ضرغامی» وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‌دستی و نمایندگان دستگاه‌های عضو صبح شنبه، ۱۲ اسفند، برگزار شد. ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفرهای نوروزی ۱۴۰۳ آذر امسال و زودتر از موعد آغاز به‌ کار کرد و همان زمان اعلام شد پیش‌بینی معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزایش سفر با خودروهای شخصی است.

اسطوره به مثابه بال حفاظت؟

نقاشی دیواره‌ی غاری در لاسکو، فردی با صورتک پرنده را نشان می‌دهد که گویی در حال شکار گاومیش است. نزدیک آنها بر فراز یک تیرک،‌ پرنده‌ای نشسته! برخی معتقدند که این صحنه در واقع نوعی «خلسهٔ شَمَنی» است. فردی که صورتک بر چهره دارد شمنی است که در سفر خلسه‌آمیز به دنیای دیگر رفته و بدنش بیهوش افتاده است. پرنده در این سفر معنوی «شمن» را همراهی می‌کند و گاومیش نیز حیوان قربانی است. این مثال و انواع و اقسام نمونه‌های دیگر نشان می‌‌دهد که رابطهٔ انسان و حیات‌وحش تنها مبتنی بر شکار نبوده است. نیاکان ما برای تفسیر محیط خویش برای گونه‌های مختلف جایگاه‌های متفاوت قائل بوده‌اند، همچنان که امروز نیز هستند. همین چند روز قبل، اشتراک گذاشتن وسیع فیلمی از پرندهٔ «هما» در شبکه‌های اجتماعی توسط ایرانیان، بسیاری از کارشناسان حیات‌وحش را متعجب کرد. کاربران شبکه‌های اجتماعی بارها و بارها از عبارت «همای سعادت» در پست‌هایشان استفاده کردند و آن را نمادی از خوش‌یمنی دانستند. اما از آن‌سو، بحثی بین کارشناسان حیات‌وحش درگرفت که آیا می‌توان از این انگاره‌ها، باورها و اسطوره‌ها برای حفاظت از حیات‌وحش بهره گرفت؟ یا باید از ورود اسطوره‌ها به دنیای مدیریت حیات‌وحش به‌شکل جدی جلوگیری کرد؟ در این زمینه نظرات سه کارشناس حیات‌وحش را جویا شده‌ایم.

فناوری، ابزار همزیستی انسان و حیات‌وحش

|پیام ما| کنوانسیون تجارت جهانی گونه‌های در معرض خطر گیاهی و جانوری (سایتیس) شعار روز جهانی حیات‌وحش امسال را «ارتباط مردم و سیاره: کشف نوآوری‌های دیجیتال در حفاظت حیات‌وحش» تعیین کرد. سوم ماه مارس، مصادف با ۱۳ اسفند، از سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۱) به پیشنهاد سایتیس و توسط برنامهٔ محیط زیست ملل متحد به‌عنوان روز جهانی حیات‌وحش در تقویم سازمان ملل متحد قرار گرفت. اگرچه امروزه برخی ابزارهای نوین در کسب و تحلیل داده‌های حیات‌وحش به‌کار می‌روند، اما سایتیس می‌گوید باید تلاش کنیم تا ابزارهای دیجیتال بتوانند در همهٔ ابعاد، از ارتباطات افراد گرفته تا سازوکارهای مالی و تولید ثروت در خدمت حفاظت قرار بگیرند.

ترسی که از فناوری داریم

تکثیر یوز پشت درهای بسته

در یک سالگی مرگ «پیروز» توله‌یوزی که امید بسیاری را برای حفاظت با خود به‌همراه آورده بود، صحبت از طرح جدیدی برای حفاظت از یوز به میان آمده که باعث تعجب گروهی از فعالان این حوزه شده است. در پروپوزال این طرح که در روزهای اخیر در فضای مجازی منتشر شده، صحبت از روش تولید آزمایشگاهی جنین و بعد از آن انجماد و انتقال آن به رحم میزبان به تکثیر یوزپلنگ آسیایی در میان است. این درحالی‌است که تاکنون به سؤالات و ابهامات مطرح‌شده از سوی فعالان این عرصه پاسخ داده نشده است. سؤالاتی مانند آنکه چرا نتایج کارهای قبلی، دلایل دقیق مرگ پیروز و دو تولهٔ دیگر اعلام نمی‌شود؟ منتقدان همچنین عنوان می‌کنند پروپوزال ارائه‌شده برای این طرح تنها نام دو پژوهشگر را دارد، حال آنکه این کار نیازمند تیم تحقیقاتی و تکنولوژی نوین است و تنها یکبار در سال ۲۰۲۰ در باغ‌وحش کلمبوس با موفقیت عملیاتی شده و درعین‌حال چطور قرار است تیمی که در گذشته عملکرد قابل‌دفاعی نداشته، برای این کار پرجزئیات و پرریسک وارد عمل شود. بر تعداد پرسش‌های این پروژه هر روز افزوده می‌شود، اما هنوز از ارائهٔ جزئیات توسط سازمان محیط‌زیست خبری نیست و به پرسش‌ها پاسخ داده نشده است.

هشدار تخریب «باد لک‌لک»

قرار است به‌منظور توسعهٔ اقتصادی روستای «پچت» در استان مازندران، در غاری موسوم «باد لک‌لک» که جزو غارهای درجه یک کشور محسوب می‌شود و ممنوعیت بهره‌برداری دارد، طرح توسعهٔ گردشگری اجرا شود. گرچه مسئولان منابع‌طبیعی این استان می‌گویند همه‌چیز طبق ضابطه انجام خواهد شد، اما کارشناسان توسعهٔ جامعهٔ محلی می‌گویند پتانسیل‌های بسیارِ دیگری برای توسعهٔ این منطقه وجود دارد. همزمان کارشناسان غارشناسی و غارنوردی در مورد امکان نابودی این غار درصورت ورود انبوه گردشگران هشدار می‌دهند.