مرگ‌های تکراری

هنوز چهلم کارگر قبلی نرسیده که خبری تازه خانواده‌ای دیگر از کارگران معدن زغال‌سنگ را سیاه‌پوش کرد. «سجاد زعیم‌باشی»، هفتم تیر یک روز قبل از انتخابات چهاردهم ریاست‌جمهوری در سکوت خبری زیر زغال‌ ماند تا به لیست کارگران فوت‌شدۀ معادن زغال‌سنگ کرمان در سال ۱۴۰۳ اضافه شود. پیش از این «عبدالله اسماعیلی»، «حسن صیاد» و «علی فروغی» بر اثر حادثه در معدن جان خود را ازدست داده بودند. ۴ حادثه در کمتر از ۲ ماه، زنگ خطر جدی برای امنیت جانی معادن‌ زغال‌سنگ است. معادنی که ایمنی همواره پاشنۀ آشیل آن‌هاست و گویی کارگران به‌جای کار در این معادن، مشغول مرگ‌اند. «سروش گدازگری» مسئول نظارت بازرسی و ایمنی سازمان نظام مهندسی معدن ایران به «پیام ما» می‌گوید: حوادث معادن زغال‌سنگ به نسبت میزان تولید آن در کشور زیاد است و ایمنی معادن متولی و آیین‌نامۀ مشخصی ندارد.

نگاه‌‌های منتظر به معدن فروریخته

پانزده روز از ریزش سنگ‎های پانصد تنی بر روی چهار کارگر معدن شازند اراک می‌گذرد و هنوز خبری از پیکر دو کارگر مفقودشده نیست. پیکر «محمد بوالحسنی» و «نصرالله یارمحمدی» روز حادثه از زیر آوار بیرون کشیده شد، اما «مجتبی نجفی» و «آیت‌‏الله رضایی» همچنان زیر سنگ‌های معدن هستند. خانواده‌های این کارگران در گفت‌وگو با «پیام ما»، از روند جست‌وجو گلایه دارند و تقاضا می‌کنند تا پیداشدن پیکر کارگران، جست‌وجو متوقف نشود.

صدای جمهور آمد

|پیام ما|چهاردهمین دورۀ انتخابات ریاست‌جمهوری روز جمعه در شرایطی به پایان رسید، که مشارکت نکردن ۶۰ درصد واجدان شرایط رای موجب شد تا بسیاری از چهره‌های سیاسی از آن به عنوان رای اعتراضی و لزوم درک آن از سوی مسئولان سخن بگویند. از این میان بیانیهٔ «مصطفی پورمحمدی» گویای این نکته بود که او به عنوان یکی از چهره‌های حاضر در انتخابات قصد دارد نشان دهد که پیام انتقادی «جمهور» را شنیده است. اما باید دید این پیام از سوی دیگران هم چنان که باید درک می‌شود یا نه. با اتمام شمارش آرا مشخص شد این انتخابات به دور دوم کشیده شده است. بیشترین مشارکت از آن استان خراسان جنوبی با حدود ۶۱ درصد و پایین‌ترین نیز از کردستان با حدود ۲۳ درصد آراء به ثبت رسید. مقایسه آمار مشارکت انتخابات دیروز و دوره پیشین نشان می‌دهد که با وجود آنکه میزان آرای باطله نسبت به دوره سیزدهم کاهش یافته، اما مقدار مشارکت هم از دوره قبلی کمتر بوده است. با انتشار اولین نتایج، تنش در جبهۀ اصول‌گرایان و میان هواداران «سعید جلیلی» و «محمدباقر قالیباف» نیز بالا گرفت.

واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران

نشست علمی «خودکشی درمانگران، نگاهی بین‌رشته‌‎ای» از سوی گروه جامعه‌شناسی پزشکی و سلامت انجمن جامعه‌شناسی ایران و انجمن انسان‌شناسی ایران با همکاری باشگاه اندیشه در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۴۰۳ برگزار شد. این متن گزارش خلاصه‌ای از سخنرانی‌های این نشست است که در اختیار «پیام ما» قرار گرفته است.

معمای آتشفشان «تفتان»

شاید قطعی‌ترین جمله‌ای که بتوان این روزها در مورد تفتان گفت، این باشد که هیچ‌کس نمی‌داند چه اتفاقی در شرف وقوع است. افزایش گازهای متصاعدشده از قلهٔ آتشفشانی تفتان که نه‌فقط در دامنه بلکه در کوهپایه‌ها تا شهر خاش نیز قابل‌رؤیت است، سؤال بزرگ و البته ترسناکی را به وجود آورده است؛ آیا تفتان در حال فعالیت است و احتمال دارد فوران کند؟ سؤالی که عموماً به آن جواب مثبت می‌دهند. برآورد نظرهای کارشناسی می‌گوید احتمال فوران تفتان همیشه وجود دارد، اما حالا کسی نمی‌داند دقیقاً چه اتفاقی در شرف وقوع است. کارشناسان می‌گویند به‌ احتمال بسیار زیاد این بخار حاصل بارش‌های اخیر است و بخار ماگمایی نیست. اما بیان دقیق اینکه تفتان در حال حاضر چه شرایطی دارد، ممکن نیست؛ چراکه در ایران پایشی بر این آتشفشان که در یک قرن اخیر سابقهٔ فعالیت دارد، انجام نشده است.

تعهد دولت‌ها برای نجات رودخانه‌ها

دهمین اجلاس شورای جهانی در شهر بالی اندونزی برگزار شد. در این اجلاس که به‌مدت یک هفته از ۱۸ تا ۲۴ ماه می (۲۹ اردیبهشت‌ماه تا 5 خردادماه) برگزار شد، کشورهای شرکت‌کننده در این اجلاس بر لزوم تقویت مدیریت کاهش بلایای آبی و همچنین ضرورت پذیرش تعهدات جدیدی در حوضه‌های آبریز مشترک تفاهم کردند. اطلاعیهٔ مطبوعاتی این نشست بر اهمیت رفع شکاف اقتصادی بین گروه‌های مختلف جامعه و تقویت نهادهای موجود با چارچوب‌های نظارتی و سازوکارهای هماهنگی در همهٔ سطوح برای کاهش خطرات بحران آب تأکید کرده است. طبق آنچه معاون مرکز بین‌الملل وزارت نیرو در نخستین روز برگزاری اجلاس اعلام کرده بود، هیئتی از متخصصان آب کشور نیز برای شرکت در این برنامه به بالی سفر کردند. معاون آب و آبفای وزیر نیرو به‌عنوان رئیس هیئت ایرانی در این اجلاس اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر توجه به افزایش تاب‌آوری جوامع از طریق آموزش و تنوع بخشی به اقدامات غیر‌سازه‌ای و استفاده از ظرفیت‌های مدیریت یکپارچهٔ سیلاب را در دستورکار قرار داده است.

گردشگری دستوری در میانکاله

میانکاله در سال ۱۳۴۸ به‌عنوان منطقهٔ حفاظت‌شده و در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان تالاب بین‌المللی معرفی شد. در سال ۱۳۵۵ نیز این منطقه عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره یونسکو را دریافت کرد. در این دهه‌ها بارها بحث گردشگری میانکاله مطرح شده است‌ که آخرین آنها به سفر اخیر «ابراهیم رئیسی» به مازندران برمی‌گردد. او در سفر خود ضمن گلایهٔ شدید و بازخواست از وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری به‌دلیل تعلل پنج‌ماهه در اجرای این طرح به‌رغم صدور مجوز از سوی سازمان محیط‌زیست دستور داد با تدوین طرح اقتصادی تالاب میانکاله برای جذب سرمایه‌گذاری، اجرای مصوبات طرح احیای این منطقه باجدیت پیگیری و دنبال شود. این در‌حالی‌است که کارشناسان می‌گویند آنچه میانکاله نیاز ندارد،‌ گردشگری مبتنی‌بر سرمایه‌گذار و توریسم انبوه است.

سکوت مرگبار طبیعت

|پیام ما| از دست‌دادن شدت و تنوع صداها در اکوسیستم‌ها نشان می‌دهد تنوع‌ زیستی سالم در کرهٔ زمین در حال کاهش است. این را دانشمندان شاخهٔ جدید از بوم‌شناسی به‌نام «بوم‌شناسی صدا» می‌گویند. کار این دانشمندان، مطالعه و بررسی صداهایی است که در طبیعت شنیده می‌شود. آنها هشدار داده‌اند صداهای طبیعی جهان به‌سرعت در حال خاموش‌ شدن هستند و اگر اقدامی فوری انجام نشود، از گونه‌ها تنها «فسیل‌های صوتی» باقی خواهد ماند.

حراکاری پرندگان را بی‌‌آشیان می کند

خانهٔ «تلیلهٔ بزرگ» را نهال‌های حرا گرفته‌اند. بخشی از ساحل شرقی بندرعباس، آنجا که هنوز ساحل به رونق سابق وجود دارد و گِل‌های درون آن محل زمستان‌گذرانی تلیله است، حالا پر شده از نهال‌های حرا و قرار است این بخش از ساحل هم جنگل حرا شود. فعالان محیط زیست و حامیان پرندگان این کار را تغییر در اکوسیستم و عامل از بین رفتن زیستگاه یکی از گونه‌های در معرض انقراض می‌دانند. پرنده‌ای که راهش را از سیبری به جنوب ایران کج کرده و حالا فقط در حدود ۲۰۰ فرد از آن باقی مانده است. مخالفت‌ها تاکنون راه به جایی نبرده و این درحالی‌است که مدیرکل ادارهٔ منابع‌طبیعی هرمزگان نیز به «پیام‌ما» می‌گوید «فقط ۲۰۰ نهال و در محدودهٔ اندکی کاشته شده است و این میزان اکوسیستم منطقه را تحت‌تأثیر قرار نمی‌دهد.» گفته‌ای که مخالفان این اتفاق را راضی نکرده و اثری در کاهش نگرانی‌شان نداشته است.

اسطوره به مثابه بال حفاظت؟

نقاشی دیواره‌ی غاری در لاسکو، فردی با صورتک پرنده را نشان می‌دهد که گویی در حال شکار گاومیش است. نزدیک آنها بر فراز یک تیرک،‌ پرنده‌ای نشسته! برخی معتقدند که این صحنه در واقع نوعی «خلسهٔ شَمَنی» است. فردی که صورتک بر چهره دارد شمنی است که در سفر خلسه‌آمیز به دنیای دیگر رفته و بدنش بیهوش افتاده است. پرنده در این سفر معنوی «شمن» را همراهی می‌کند و گاومیش نیز حیوان قربانی است. این مثال و انواع و اقسام نمونه‌های دیگر نشان می‌‌دهد که رابطهٔ انسان و حیات‌وحش تنها مبتنی بر شکار نبوده است. نیاکان ما برای تفسیر محیط خویش برای گونه‌های مختلف جایگاه‌های متفاوت قائل بوده‌اند، همچنان که امروز نیز هستند. همین چند روز قبل، اشتراک گذاشتن وسیع فیلمی از پرندهٔ «هما» در شبکه‌های اجتماعی توسط ایرانیان، بسیاری از کارشناسان حیات‌وحش را متعجب کرد. کاربران شبکه‌های اجتماعی بارها و بارها از عبارت «همای سعادت» در پست‌هایشان استفاده کردند و آن را نمادی از خوش‌یمنی دانستند. اما از آن‌سو، بحثی بین کارشناسان حیات‌وحش درگرفت که آیا می‌توان از این انگاره‌ها، باورها و اسطوره‌ها برای حفاظت از حیات‌وحش بهره گرفت؟ یا باید از ورود اسطوره‌ها به دنیای مدیریت حیات‌وحش به‌شکل جدی جلوگیری کرد؟ در این زمینه نظرات سه کارشناس حیات‌وحش را جویا شده‌ایم.