بایگانی مطالب : حیات وحش
ویژگی‌های سکان‌دار محیط‌زیست ایران
در ادامۀ گزارش‌های چند روز گذشته در مورد نظر کارشناسان و فعالان محیط‌زیست دربارۀ ویژگی‌های لازم برای ریاست سازمان محیط‌زیست، امروز نیز دیدگاه دو تن از صاحب‌نظران این حوزه منتشر می‌شود. هدف از این گزارش‌ها کمک به افزایش شناخت اعضای کمیتۀ محیط‌زیست ستاد رئیس‌جمهور منتخب از اولویت‌های جامعۀ محیط‌زیستی کشور است. در گفت‌وگوهایی که تا اینجای کار از متخصصان، صاحب‌نظران و فعالان حوزۀ محیط‌زیست دربارۀ خصوصیات رئیس مناسب برای سازمان محیط‌زیست در دولت چهاردهم انجام شد، به یک جمع‌بندی دربارۀ ویژگی‌های لازم رئیس سازمان رسیدیم که در ادامه می‌خوانید.
آتش مزارع، خائیز را خاکستر کرد
|پیام ما| آتش زدن مزارع کشاورزی در خوزستان، امر رایجی است. کشاورزان پس از برداشت گندم و جو، باقی‌ماندۀ محصولات که همان کاه و کلش باشد را با اعتقاد به اینکه کشت بعدی سریع‌تر به محصول می‌رسد، آتش می‌زنند. این باور گرچه علمی نیست، تبعات واقعی بر محیط‌زیست و منابع طبیعی دارد. این روزها منطقۀ حفاظت‌شدۀ خائیز درحال سوختن است، زیرا یک کشاورز تصمیم گرفت زمین کشاورزی‌اش را آتش بزند تا سریع‌تر به کشت بعدی و محصول برسد.
گربه‌ای که از قطار انقراض پیاده شد
فهرست سرخ گونه‌های در معرض خطر که توسط اتحادیهٔ جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) منتشر می‌شود، پنجشنبهٔ هفتهٔ گذشته به‌روزرسانی شد و در این فهرست جدید، یک گونه گربه‌سان به‌نام «سیاهگوش ایبریایی» با نام علمی (Iberian lynx Lynx pardinus)، از وضعیت «در معرض خطر» (EN) به وضعیت «آسیب‌پذیر» (VU) ارتقاء پیدا کرد. ارتقایی که با‌وجود برنامه‌های متعدد حفاظت و احیا،، معمولاً برای گوشت‌خواران رخ نمی‌دهد. وب‌سایت IUCN از این پروژه به‌عنوان «بزرگترین پروژهٔ احیاء یک گونه گربه‌سان» یاد کرده و موفقیت آن را نتیجهٔ همکاری بین نهادهای مختلف، از سازمان‌های دولتی و مؤسسات علمی تا کشاورزان و شکارچیان و جوامع محلی دانسته است. وضعیت سیاهگوش ایبریایی در اسپانیا و پرتغال، دو دههٔ قبل بی‌شباهت به یوزپلنگ آسیایی در ایران نبود. اما امروز با وجود آنکه برنامه‌های مختلف حفاظت هر دو گونه در جریان است، یوزپلنگ آسیایی هنوز در وضعیت «بحرانی» (CR) به سر می‌برد.
سودای مسکن‌سازی در تالاب «خانمیرزا»
سه چشمه در منطقه‌اند؛ یکی آب سرد، دومی ولرم و سومی گرم! آب هرکدام بخشی از زمین‌های کشاورزی را مشروب میکند؛ آن‌هم تنها برای چهار ماه! هشت ماه دیگر آب هدر می‌رود. «محمد حسن‌زاده» فعال محیط‌زیست، می‌گوید که آب باید صرف مشروب‌شدن تالاب خانمیرزا شود. سعید یوسف‌پور مدیرکل محیط‌زیست استان چهارمحال‌وبختیاری هم معتقد است آب را می‌شود به تالاب رساند و آن را احیاء کرد،. در مقابل «خدایار باقری» مدیرکل راه و شهرسازی چهارمحال‌وبختیاری می‌گوید: دربارۀ کدام تالاب حرف می‌زنید؟ نه در اسناد بین‌المللی، نه در اسناد ملی و نه در اسناد استانی تالاب خانمیرزا وجود ندارد!
تخریب گَهَر، ویرانی اشترانکوه
فعالان محیط‌زیست لرستان، از اواخر فروردین‌ماه که نامه‌ای به «علی سلاجقه» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نوشتند و در آن خواستار «انسداد جادۀ غیرقانونی در منطقۀ حفاظت‌شدۀ اشترانکوه» شدند، تاکنون جوابی از سوی این سازمان نگرفته‌اند. ماجرای ساخت جاده به دهۀ هشتاد برمی‌گردد و آن زمان گفتند می‌خواهند جاده‌ای برای گذر عشایر باشد، اما گذر زمان نشان داد، جاده برای عشایر کاربردی ندارد و می‌خواهند جاده را به دریاچه وصل کنند. از دو سال قبل هم زمزمه‌های آسفالت‌کردن این جاده به میان آمد، آن هم در قلب منطقۀ حفاظت‌شده. حالا «رضا اسدی» دبیر شبکۀ تشکل‌های محیط‌زیستی و منابع‌طبیعی لرستان، فقط بر یک جمله تأکید میکند: «قانون را اعمال کنید». به‌گفتۀ او، جاده‌ای که ۲۱ کیلومتر آن در منطقۀ حفاظت‌شده و بدون هیچ توجیه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قرار گرفته، باید تخریب شود.
شناسایی هفتمین سمندر
«پرهام آذرخش»، «الوند محمدعلی‌زادگان» و «علی حبیب‌خدا» به‌تازگی موفق به شناسایی هفتمین سمندر ایران شدند؛ «سمندر تاج‌دار قفقازی»! با پژوهش‌های این سه جوان، ایران که پیش‌تر با شش گونه سمندر شناخته شده بود، حالا گونۀ جدید شناسایی شده‌ای دارد که هم راه را برای پایش‌های بیشتر برای پراکنش این گونه در ایران باز میکند و هم کشورهای همسایه را مشتاق اینکه سایر زیستگاه‌های خود را پایش مجدد کنند.
یوز جوان باید پس از بلوغ رهاسازی شود
بیست‌وپنجم خرداد که اولین تصاویر از یوز جوان در قرق «یوزکنام پل ابریشم» منتشر شد، یوز نابالغ، لاغر و درحال صداکردن مادرش بود. دو روز بعد از پایش برای یافتن مادر نتیجه‌ای به دست نیامد و این زمانی بود که «علی شمس»، بیولوژیست حفاظت و محقق دانشگاه «کیپ‌تاون» برای پایش وضعیت یوز به منطقه آمد. او در گفت‌وگو با «پیام ما» از چگونگی تصمیم برای زنده‌گیری حیوان تا حواشی رخ‌داده و وضعیت جسمانی‌اش می‌گوید. شمس معتقد است بهترین کار برای یوزی نابالغ که مادرش را از دست داده و از نظر جسمی کم‌توان بود، زنده‌گیری است و این تصمیم با خرد جمعی گرفته شد. اما اتفاق اصلی بعد از زنده‌گیری است؛ اینکه آیا سازمان حفاظت محیط‌زیست شرایطی را فراهم خواهد آورد تا یوز بازوحشی‌سازی‌شده و با قلاده‌گذاری و بعد از رسیدن به بلوغ به طبیعت بازگردد یا خیر؟
پاسخ‌های محیط زیستی «پزشکیان»
|پیام ما| نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای بهبود وضعیت شاخص‌های محیط زیستی ایران چه برنامه‌ای دارند؟ برای پاسخ به این پرسش راهبردی، «پیام ما» به نقل از کارشناسان، پنج پرسش را از نامزدها مطرح کرده بود. کمیتهٔ محیط زیست ستاد «مسعود پزشکیان» نخستین ستادی بود که به این پرسش ها پاسخ داده است. «پیام ما» آمادگی دارد پاسخ سایر نامزدها را هم در فرصت باقیمانده منتشر کند.
اولویت اشتباه وزارت جهادکشاورزی
وزیر جهادکشاورزی اعلام کرده است که اولویت این وزارت‌خانه سهیل‌گری صدور مجوزها و ایجاد جهش تولید در صید و آبزی‌پروری در استخرهای دومنظوره است. اما کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند این اولویت‌گذاری اشتباه است و باید مهم‌ترین موضوع در این وزارت‌خانه، کاهش هدررفت منابع مانند آب، کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و کاهش فرسایش خاک ناشی از کشت و زرع، ایجاد نظام بهره‌وری و همچنین جذب سرمایه به‌نفع توسعۀ این موارد باشد. همچنین درحالی‌که وزارت جهادکشاورزی باید سیاست کاهش تعداد چاه‌های آب، مجاز و غیرمجاز و کاهش اتکا به منابع آب زیرزمینی را در پیش گیرد، فقط به توسعه و اشتغال در وضع موجود فکر میکند. این درحالی‌است‌که سال گذشته اتاق اصناف کشاورزی ایران طی بیانیه‌ای، دوازده اولویت بخش کشاورزی کشور را به دولت گوشزد کرده بود، اما به نظر نمی‌رسد اولویت کشاورزان برای مدیران جهادکشاورزی لحاظ شده باشد.
جست‌وجوی پرندگان گمشده
اخیراً حفاظت‌گران فهرستی از ۱۲۶ گونه پرنده را منتشر کرده‌اند که بسیاری از آن‌ها حدود یک دهه است که دیده نشده‌اند و از تمام علاقه‌مندان، اعم از دانشمندان، پژوهشگران، پرنده‌شناسان آماتور و پرنده‌نگران خواسته‌اند که این گونه‌ها را جست‌وجو کنند. به‌طور معمول ارزیابی وضعیت گونه‌ها براساس داده‌های به‌دست آمده از جمعیت گونه‌ها، وضعیت زیستگاه‌ها، تهدیدها و... انجام می‌شود. اما گاهی نیز گونه‌هایی هستند که اگرچه قبلاً شناسایی و توصیف علمی شده‌اند، اما برای یک بازهٔ زمانی، هیچ اطلاعاتی از آن‌ها در دسترس نیست و گزارشی نیز از مشاهدهٔ آن‌ها وجود ندارد. در مورد پرندگان، به‌دلیل نرخ بالای جابه‌جایی آن‌ها و شرایط زیست‌شان، به راحتی نمی‌توان گونه‌هایی که سال‌ها گزارشی از مشاهده‌شان وجود ندارد را به‌عنوان گونهٔ منقرض‌شده اعلام کرد؛ بلکه پیش‌ازاین تصمیم‌گیری، مطالعات و بررسی‌هایی انجام می‌شود که معمولاً با فراخوان‌هایی این‌چنینی علاقه‌مندان برای حضور در این بررسی‌ها فراخوانده می‌شوند تا به جست‌وجوی گونه‌های گمشده بپردازند. در فهرست جدید گونه‌های گمشدهٔ پرندگان، نام چند گونه نیز به چشم می‌خورد که بیش‌از ۱۰۰ سال از آخرین مشاهدهٔ آن‌ها می‌گذرد، ولی بااین‌حال به نظر می‌رسد که نویسندگان این فهرست امید خود را در مورد این گونه‌ها از دست نداده‌اند.
