تاخیر در برگشت درنای امید به مازندران که هرساله از اوایل ماه آبان تا نیمه اول ماه آذر صورت می‌گرفت، شماری از دوستداران محیط زیست را نگران کرده است.

خاک دوشادوش آب در سربرآوردن تمدن‌ها در پگاه تاریخ، نقش‌آفرینی و کارکردی پایدار و بدون دگردیسی داشته است؛ ولی ازآنجاکه همیشه زیر پاست، کمتر شناخته و پرداخته و در پی آن، کمتر حفاظت شده است. شوربختانه، گویی «جنبش سبز» به‌راه‌افتاده در گرداگرد جهان هم بیشتر نگران نابودی گونه‌ها، جنگل‌زدایی‌ها و آلودگی آب‌وهوا است و رویکردی بر نابودی خاک در جایگاه پایهٔ سازندهٔ طبیعت و محیط زیست ندارد و این بی‌علاقگی به سرنوشت خاک در کشور ما نمایان‌تر و آشکارتر و در پی آن آسیب به خاک هم بیشتر و بیشتر است. اینکه در بخش فرسایش خاک جایگاه نخست یا پس از افغانستان جایگاه دوم جهان را داریم، ولی همچنان به‌اندازهٔ چالش آب یا نابودی «یوز آسیایی» و «میش‌مرغ» یا «سمندر لرستانی» و آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع نگران نمی‌شویم، خود پیامدی از نشناختن جایگاه خاک و کارکردهای اکولوژیک آن است و این خود‌‌ می‌تواند بیانی آشکار از کم‌کاری جامعهٔ علوم خاک ایران در گذر این سال‌ها باشد. کوتاه و گویا آنکه خاک که بزرگترین ذخیره‌گاه کربن کره زمین است و بیش از ۲۵ درصد تنوع زیستی یا «زیگونگی» را میزبانی‌‌ می‌کند، چندان جایگاهی حتی برای هواداران جنبش سبز و زیست‌گرایان هم ندارد.

«شاهد بودی که چقدر تلاش کردم ایران جای بهتری شود،. این روزها خبرها را می‌خوانم و طاقتم طاق می‌شود؛ هرچه درست کرده ‌بودیم، درحال از دست رفتن است و کاری از من ساخته نیست.» «مینا استقامت»، جنگل‌شناس و فعال محیط زیست، اینها را با بغض می‌گوید و لحظه‌ای بعد این بغض چنان راه گلویش را می‌گیرد که تنها صدای نفس‌هایش شنیده می‌شود. مینا مدیر یک انجمن محیط زیستی است؛ «زیپاک». این انجمن فعالیتش مثل بسیاری دیگری از انجمن‌ها به‌شدت محدود شده است! البته این روزها دغدغهٔ «علی سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، بهره‌گیری از ظرفیت خیرین به‌جای سازمان‌های مردم‌‌نهادی است که «زیپاک» یکی از آنها به حساب می‌آید.

همین چندروز قبل یعنی هفتم آذر بود که دولت اعلام کرد آیین‌نامهٔ اجرایی قانون حفاظت از خاک را به‌زودی ابلاغ می‌کند. تصویب این قانون در ایران، راهی نسبتاً طولانی را طی کرد و سرانجام در خردادماه ۱۳۹۸ به تصویب رسید و ابلاغ شد. از زمان تصویب این قانون، با وجود تلاش برای تحقق قانون حفاظت از خاک، نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که اثربخشی قابل‌مشاهده‌ای از قانون مذکور برای کاهش فرسایش و آلودگی خاک، حاصل نشده است. البته این آمار براساس تحلیل نتایج در کل سطح کشور است و در استان‌های نفت‌خیز، آلودگی‌های خاک ناشی از منابع نفتی، بر دیگر منابع آلودگی خاک، پیشتازي می‌کند. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که به بررسی قانون حفاظت خاک اختصاص داده و آن را اسفند سال گذشته منتشر کرده است، نوشت: «براساس آخرین آمارهای ارائه‌شده، میزان فرسایش خاک در ایران حدود ۱۵.۴ تن در سال در هکتار است که این مقدار، بالغ بر شش برابر متوسط جهانی آن است. همچنین مسئلهٔ آلودگی خاک در کشور آن‌طور که انتظار می‌رود کاهش محسوسی پیدا نکرده است. نتایج پایش آلودگی خاک انجام‌شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰، گویای آن است که بالغ بر ۶۰ درصد موارد آلودگی، در خاک‌های دارای کاربری صنعتی و کشاورزی شناسایی شده است. درخصوص منابع آلاینده، نتایج نشان می‌دهد که عامل آلودگی خاک در بیش از ۶۰ درصد موارد پایش‌شده ناشی از پسماند است.

|پیام ما| اجلاس سالانه‌ٔ کنوانسیون تغییراقلیم در دوبی کاپ ۲۸ اگرچه شروعی توفانی داشت و در نخستین روز آن، صندوق جبران خسارات کشورهای درحال‌توسعه از تغییراقلیم را راه‌اندازی کرد، اما در روزهای بعد به‌غیر از اخبار حاشیه‌ای خروجی ویژه‌ای در رسانه‌ها نداشته است. این درحالی‌است هنوز نگرانی‌ها بر سر تأمین مالی صندوق جبران خسارت در درازمدت و پایداری این سازوکار مالی پابرجاست. اما داغ‌ترین حاشیه باز هم مربوط به «سلطان الجابر»، رئیس اماراتی این اجلاس است. او دیروز در جمع خبرنگاران گفت که از حرف‌هایش سوءبرداشت شده است. او در یک جلسهٔ خصوصی گفته‌ بود برای حذف سوخت‌های فسیلی باید جهان به داخل غارها برگردد.

|پیام‌ما| صحبت دربارهٔ آلودگی هوا، اثراتش روی سلامت بدن، دلایل آلودگی شهرهای بزرگ، چرایی تجویز مسکن‌های مقطعی مانند تعطیلی تکراری است. با غیرحضوری شدن مدارس، سرگردانی پدرومادرها ادامه دارد، با وجود تعطیلی، خیابان‌ها پر از ماشین و ترافیک است، همچنان منبع سوخت کارخانه‌ها مشخص نشده و کش‌وقوس تکذیب استفاده از مازوت هم همچنان یکی از برنامه‌های جاری مدیران است. در این شرایط، رئیس کمیتهٔ عمران شورای اسلامی شهر تهران خواستار تعطیلی ادارات به‌جای مدارس شده است و از سوی دیگر، «مهدی پیرهادی»، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران در جلسهٔ دیگری استفاده از مازوت در نیروگاه‌های اطراف تهران را تأیید کرد. این درحالی‌است که در روزهای گذشته اورژانس در برخی از میدان‌های البرز و تهران مستقر بوده و نفس همگان همچنان تنگ است.

مهدی پیرهادی با بیان این که نمی‌دانم چرا می‌خواهند بگویند در اطراف تهران مازوت سوزی نداریم گفت: در سال 1400 تعداد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران 6 هزار و 398 نفر بوده است.