|پیام ما| ماناها حالا بیشتر از یک نام در تاریخ ایران هستند؛ قومی که در میانۀ جنگ‌های خونین بین دو حکومت «آشور» و «اورارتو» با پیشوایی «ایرانزو» قلمروی خود را گسترش دادند و حکومتی را در جنوب دریاچۀ ارومیه بنیان گذاشتند. این قوم از قرن هشتم قبل از میلاد تا قرن ششم قبل از میلاد بر این سرزمین حکومت کردند و در این مدت با استفاده از فرصت مبارزه میان دولت آشور و اورارتو، بر قدرت خود افزودند و سرانجام به دست مادها از میان رفتند. حالا آنچه از این حکومت به یادگار مانده را باید در جایی میان «تپه قلایچی» (بوکان)، «تپه زیویه» (سقز) و «تپه حسنلو» (نقده)‌ جست‌وجو کرد. هرچند در نتیجۀ نُه فصل کاوشی که از سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۵ صورت گرفته، بیش از همۀ آجرهای لعاب‌دار مورد توجه بود، اما این امیدواری وجود دارد که در فصل دهم کاوش که همین روزها به سرپرستی «یوسف حسن‌زاده» در جریان است، بتوان با کاوش گورستان به اطلاعات بیشتری از این تمدن رسید.

ماسولهٔ ایران نامیده می‌شود؛ روستایی در استان هرمزگان که به‌تازگی برگ دیگری به همهٔ روایت‌های تاریخی‌ که درباره‌اش می‌دانیم یا حتی نمی‌دانیم، اضافه شده است. پیش از این روستای «کهتویه» در شهرستان بستک در استان هرمزگان را به‌عنوان یک مقصد گردشگری می‌شناختیم که گاهی با نام ماسولهٔ جنوب ایران هم یاد می‌شد، اما حالا علاوه بر سازه‌های آبی و قلعه‌ای که یادگار دوران ساسانی و اشکانی هستند، یک کتیبهٔ قاجاری هم در محوطهٔ تاریخی آن پیدا شده است. کتیبه‌ای که بر اثر یک اتفاق و کاوش، در محوطهٔ تاریخی به دست آمد و حالا مطالعه دربارهٔ آن در حال انجام است.

محوطه باستانی «کلندی» در بندر تاریخی «تیس» به‌عنوان یکی از مهمترین محوطه‌های باستانی سیستان و بلوچستان است که هزار و ۳۰۰ سال تاریخ مکتوب دارد و قدمت آن به دوران هخامنشیان می‌رسد. اما اکنون نیمی از این محوطه به‌دلیل نبود حفاظت کافی از سوی میراث‌فرهنگی و منطقه آزاد چابهار و همچنین ساخت‌وسازهای بدون مجوز و غیرقانونی مردم که طی ۱۰ سال اخیر روی این محوطه صورت گرفته، برای همیشه نابود شده و حالا گفته می‌شود که کمتر از ۴۰ درصد از آن باقی مانده است.

فقط ۹ ماه به پایان یک سند ۲۰ساله در حوزۀ گردشگری مانده است؛ سندی که چشم‌انداز ۲۰سالۀ گردشگری در ایران بود و دی‌‌ماه ۱۳۸۳ تصویب شد. قرار بود طی ۴ دورۀ پنج‌ساله، ورود گردشگران خارجی به ایران به ۲۰ میلیون نفر برسد. نه‌تنها آمار داخلی، که گزارش جدید سازمان جهانی گردشگری هم نشان می‌دهد، این مهم هنوز محقق نشده است. این درحالی‌است‌که کشورهای نوظهور، مقصد جدید گردشگران خارجی شده‌اند؛ سایر کشورها هم به‌دنبال تغییر رویکردهای گردشگری هستند، اما گردشگری ایران در این تحول جهانی جایگاه قابل اعتنایی ندارد.

آب‌انبار «ابوالفتح خوانی» بستک که در فاصله نزدیک از کاروانسرایی با همین نام قرار گرفته است به‌دلیل تعریض جاده توسط مسئولین شهری تخریب شد. مردم محلی می‌گویند، مسئولان میراث‌فرهنگی پیش از تخریب این اثر تاریخی هیچگونه اقدامی در جهت حفظ بنا انجام نداده‌‌اند و پس از تخریب نیز واکنشی از سوی آن‌ها مشاهده نشد. 

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ورزقان از شناسایی ۳۱ محوطه تاریخی در منطقه خاروانای شهرستان ورزقان خبر داد و گفت: استفاده از جدیدترین و دقیق‌ترین روش مطالعاتی و کاوش‌های باستان‌شناسی در این شهرستان منجر به کشف ۶۷ محوطه باستانی پیش از تاریخ طی ۴ ماه در ورزقان شد.

نام «قلعه کرد» مدتی است با «نئاندرتال»ها گره خورده، اما پیش از اینکه کاوش در این غار باستانی ما را به یک دندان شیری برساند که حضور انسان «نئاندرتال» در ایران را تا ۱۷۵هزار سال پیش تخمین بزند، این غار در میان غارنوردان حرفه‌ای شناخته شده بود. غار «قلعه کرد» در دهستان حصار شهرستان آوج استان قزوین در ۲۰ کیلومتری برج‌های دوگانهٔ خرقان ۲۵ اسفند ۱۳۹۵ با شمارهٔ ۳۸۳ در فهرست آثار طبیعی ملی ایران به ثبت رسید. قدمت این غار به دورهٔ «الیگو-میوسن» و دوران سوم زمین‌شناسی می‌رسد که تا ۴۰ میلیون سال پیش تخمین زده می‌شود. اما اینکه این غار چگونه یکی از محوطه‌های مهم باستان‌شناسی شد، روایت جالبی دارد که سرپرست تیم باستان‌شناسی و کاوش در «قلعه کرد» آن را در گفت‌وگو با «پیام ما» توضیح می‌دهد.

|پیام ما| از مجموع شش هزار هکتار بافت فرسودهٔ استان اصفهان، دو هزار و ۴۰۰ هکتار یعنی نزدیک به یک‌سوم آن دارای ارزش تاریخی است. تا حدود ۲۵ سال پیش پنج هزار خانهٔ تاریخی در بافت قدیمی اصفهان وجود داشت، اما با توسعهٔ شهر و تبدیل مناطق فرسوده به مدرن، بافت‌های تاریخی اصفهان کوچکتر شدند. حالا ۴۴ پهنه از نوع بافت تاریخی در این کلانشهر وجود دارد که بیشترین آن در مناطق یک و سه شهرداری اصفهان و بخشی در مناطق پنج و شش شهرداری واقع شده است. پیش‌از‌این کارشناسان بارها دربارهٔ وضعیت دشوار و در حال ویرانی خانه‌های تاریخی ثبت ملی و غیر ثبتی اصفهان هشدار داده بودند و حالا خبر از تشکیل کمیته‌ای برای حفاظت از این بناها به گوش می‌رسد.