کشاورزان گناوه و دیلم می‌گویند گندم‌هایشان بوی نفت گرفته. از هفته پیش بار دیگر تاسیسات نفتی نشت کرده و هفت روستای دیلم و یک روستای گناوه آلوده شده. لوله‌های فرسوده برای آنها که همجوار تاسیسات زندگی می‌کنند، همیشه مشکل‌ساز بوده. هفته پیش نفت از خطوط انتقالی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران به سمت تلمبه‌خانه گوره به رود و زمین‌های کشاورزی دیلم را آلوده کرد. این آلودگی در 1500 هکتار از اراضی کشاورزی روستای شول در گناوه هم تکرار شد. دهیاران و اعضای شورای این روستاها می‌گویند برای حل مشکل مردم کاری انجام نشده و فقط وعده داده‌اند، شرکت‌های نفتی توضیحی نداده‌اند و خسارتی نپرداخته‌اند و در این شرایط کشاورزان نمی‌دانند با محصولات آلوده و زمین‌های نفتی‌شان چه کنند.

دیلم در منتهی‌الیه شمالی استان بوشهر، همسایه مهم‌ترین تاسیسات و شرکت‌های نفتی جنوب کشور است. در بارندگی چند روز پیش، رودخانه «دره‌گپ» طغیان کرد. محسن خواجه‌گیری، عضو شورای روستای بنه‌احمد دهستان لیراوی شمالی بخش مرکزی شهرستان دیلم فیلمی از نفتی که به دره گپ سرازیر شده گرفته و می‌گوید: «ببینید، این دره مملو از گازوئیل است. اگر باران بیاید، زمین‌های حد فاصل لیلتین، بویرات، و بنه‌احمد باز هم آلوده می‌شوند.» روستای بنه‌احمد هم به این دره متصل است که از «گاوزرد» می‌آید. در بارندگی‌های اخیر دیلم، زمین‌های زراعی بعضی از روستاهای دیلم به ویژه گاوزرد آلوده شدند. عضو شورای روستای بنه‌احمد می‌گوید هفت روستا آلوده شده؛ گاوزرد، باباحسنی جنوبی، باباحسنی شمالی، بنه‌احمد، شیخ زنگی، بویرات، لیلتین. «زمین‌های کشاورزی مردم آلوده شده. مردم عده‌ای محصول را کاشته‌اند و عده‌ای در حال کشتند و این آلودگی همه برنامه‌هایشان را به هم ریخته است. زراعت ما همیشه با همین رودخانه ثمر می‌داد اما حالا معلوم نیست چه می‌شود.» او با بخشداری مکاتبه کرده و آنها قول پیگیری داده‌اند اما «هنوز کسی پیگیری نکرده است».
این اولین‌بار نیست که بنه‌احمد آلوده می‌شود. «پارسال هم همین اتفاق افتاد و گزارش کردیم و از شرکت نفت آمدند و ابزاری گذاشتند و آلودگی را جمع کردند. قول دادند و هیچ خسارتی پرداخت نکردند.» امسال چه؟ خواجه‌‌گیری می‌گوید امسال هیچکس حتی نیامده که حتی این فاجعه را ببیند. اهالی بنه‌احمد به این وضع معترض‌اند. آنها پیش از این به شورا نامه نوشته‌اند و بعد از هر بار آلودگی به مسئولان شرکت نفت زنگ زده‌اند، «اما کسی به دادشان نرسیده است».
به گفته عضو شورای روستای بنه‌احمد هفت روستایی که با نشت نفت آلوده شده، 30 هزار هکتار اراضی زراعی را در بر می‌گیرد. او نگران است و می‌گوید: «دره همین حالا هم آلوده است. اگر امشب باران بیاید، آلودگی نفتی همه این وسعت را می‌گیرد.»
دو روز پیش عبدالرسول خالق پناه، رئیس اداره حفاظت محیط زیست دیلم به ایرنا گفته بود که با توجه به قدمت بالا و فرسودگی خطوط لوله‌های انتقال نفت در حوزه استحفاظی دیلم، ضروری است که مسئولان راهکارهای اساسی بدهند و جلوی بروز چنین حوادثی را بگیرند.
فقط آلودگی نصیب مردم شد
نشتی نفت 1500 هکتار از اراضی روستای شول را آلوده کرده است. غلامرضا نعمتی، مدیر انجمن مردم‌نهاد یاوران طبیعت گناوه می‌گوید شرکت نفت و محیط زیست برای بررسی وضعیت به شول که روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان گناوه است آمده‌اند و «گفته‌اند فعلا امکان لکه‌برداری نیست و باید بگذاریم هوا خشک شود». نعمتی می‌گوید: «اگر اینطور باشد باید تا تابستان منتظر بمانیم. قرار شد دور منطقه آلوده را بند خاکی بزنند که تا الان نزده‌اند. لوله نفتی چند وقت پیش خراب شد و آمدند تعمیر کردند اما نفتی که ریخته بود را برنداشتند. باران آمد و زمین‌ها را آلوده کرد.» او نگران بارندگی شنبه است. «مردم هنوز محصولشان را برداشت نکرده‌اند. این آلودگی هم مانده. باران بعدی نفت را به همه جا سرازیر می‌کند.»
در روستای شول هم سال‌هاست که نفت فقط برای مردم مشکل‌آفرین بوده. سجاد ملک‌زاده، رئیس شورای این روستا می‌گوید با اینکه در نزدیکی این روستا تاسیسات نفتی و گازی وجود دارد از خدمات اجتماعی شرکت نفت بهره‌ای نبرده و فقط آلودگی نصیب مردم شده‌. «هر سال سه، چهار بار این آلودگی اتفاق می‌افتد و همیشگی است.» آلودگی نفتی اخیر علاوه بر زمین‌های کشاورزی به دامداری‌ها هم صدمه زده است. به گفته او روستای شول با1140 نفر جمعیت ساکن، 8500 هکتار زمین کشاورزی دارد و نزدیک به 1500 هکتار از این زمین‌ها در اطراف خط لوله نفت قرار دارد و همه صدمه دیده‌اند. این 1500 هکتار، زمین‌های زراعی 115 نفر از اهالی روستاست که حالا نمی‌دانند چه کنند. «مردم روستا اعتراض کردند. ما هم نماینده آنهاییم. اما اعتراض به کجا رسید؟ هیچ کجا.» شورا نامه‌ای به محیط زیست گناوه فرستاده و محیط زیست وعده داده که میزان خسارت را بررسی کند تا نفت خسارت را بپردازد اما رئیس شورای روستای شول می‌گوید خسارت نمی‌دهند. تاسیسات نفتی همسایه شول، یکی و دو تا نیست اما هیچ نیرویی از روستاهای همجوار نگرفته. رئیس شورا گله می‌کند که «حتی برای یک درصد مردم ما هم اشتغال ایجاد نکردند، حتی آبدارچی و حراست را از شهرهای دور به اینجا آوردند».
او ادامه می‌دهد: «شول به تجهیزات نفتی نزدیک‌تر از همه جاست. مرتب لوله گاز می‌ترکد و نشتی دارد. وقتی بوی گاز می‌آید، باید 150-60 کیلومتر برویم تا بوشهر و بگوییم بیایید که لوله گاز نشتی دارد. یا برویم تا گچساران. تلفن‌هایمان هم در این روستا آنتن‌دهی ندارد. برای گرفتن یک نشتی باید ده روز معطل شویم. چند بار هم از شرکت نفت شکایت کردیم اما به کارمان نیامد.» در همسایگی شول یک روستای دیگر که سه، چهار کیلومتر با تاسیسات نفتی فاصله دارد اما «چون لوله‌های نفتی راه را بسته‌اند، راه دسترسی روستا مسدود است». روستای «احمد حسین» با 60 نفر جمعیت، زیر نظر شورای بخش مرکزی اداره می‌شود و ملک‌زاده که عضو این شوراست می‌گوید:‌ «شرکت نفت می‌گوید باید پل زد اما خودشان نمی‌زنند. به مردم می‌گویند که شما پل بسازید. مردم که نمی‌توانند. راه دسترسی این روستا خاکی است و با هر باران بسته می‌شود. اهالی این روستا چهار، پنج مرغداری دارند که نه گاز دارد، نه آب دارد. به خاطر لوله‌ها نمی‌شود به آنها گاز و آب رساند.»
اعتراض دهیاران گناوه
محدوده اراضی روستای شول در ابتدای هفته گذشته، منطقه گلخاری در تیر ماه امسال، منطقه بینک در آبان ۹۹، دره فصلی بهون دی‌ماه ۹۹، مردادماه ۹۹ دو مرحله و مهر ۹۸ در نوار ساحلی از نقاط مهم آلوده به مواد نفتی شهرستان گناوه در این مدت است. هشت خط لوله انتقال نفت در جوار روستاهای این بخش عبور می‌کند. دهیاران روستاهای بخش مرکزی گناوه خرداد سال پیش گفته بودند که شرکت‌های نفتی مستقر در این منطقه از اجرای تعهد و مسئولیت‌های اجتماعی خود در قبال روستاهای این شهرستان غافل شده‌اند. در آن جلسه محمد بستانی، دهیار روستای مال قاید گفته بود که از روستای شول تا «مال قاید» گناوه تاسیسات نفتی و خط لوله‌ انتقال فراوانی وجود دارد اما حتی یک ایستگاه آتش‌نشانی در این منطقه نیست و در صورت آتش‌سوزی، امکان مهار و کنترل نیست و خطر ساکنان اطراف این تاسیسات را تهدید می‌کند. مراد منوچهری، دهیار روستای مال خلیفه هم در این جلسه گفته بود: این روستا در زمینه تعیین حریم لوله‌های نفتی سال‌ها است مشکل دارد و هنوز حل نشده‌است. شرکت نفت از سال ۹۲ تاکنون حریم لوله‌ها را چندین بار تغییر و از ۷.۵ در آن سال به ۳۰ و حتی ۶۰ متر رسانده که این روند برای اجرای طرح‌ها، مردم و ساخت سازها مشکل ساز شده‌است.
نامه رئیس شورای دیلم به استاندار
دیروز محمدجواد اکبری، رئیس شورای اسلامی اسلامی شهرستان دیلم در نامه‌ای به استاندار بوشهر نوشت که آلودگی مکرر اراضی این منطقه به‌ویژه مزارع کشاورزی به مواد نفتی نشتی از خطوط لوله منطقه باعث ضایعه‌ای محیط زیستی پدید آورده و انتظار می‌رود از این معضل جدی جلوگیری شود.
در این نامه از استاندار بوشهر خواسته شده تا با درایت و پیگیری از این ضایعه جلوگیری و با جبران خسارت‌های ناشی از این معضل و انجام مسئولیت‌های اجتماعی وزارت نفت، از تخریب بیشتر زمین‌های روستاهای این شهرستان جلوگیری کند.
رئیس شورای اسلامی شهرستان دیلم نوشته که «در بارندگی‌های اخیر شهرستان دیلم، زمین‌های زراعی برخی از روستاهای شهرستان به‌ویژه گاوزرد دچار آلودگی حاصل از انتشار مواد نفتی شده است. فرسودگی خطوط انتقال نفت به جزیره خارگ و همجواری شرکت‌های بهره‌برداری، پمپاژ و انتقال، هر از چند گاهی باعث ایجاد خسارت و ضرر و زیان به کشاورزان و مالکان اراضی این منطقه شده است». اکبری در ادامه این نامه همچنین نوشته است: «عمر و قدمت طولانی این خطوط لوله و نشت نفت، همزمان با بارندگی‌های اخیر باعث شده است تا سرعت تخریب و جریان نفت در زمین‌های آماده کشت جریان بیشتری پیدا کند.» به گفته او با وجود چندین حلقه چاه نفت و تاسیسات نفتی در حوزه استحفاظی این شهرستان، شرکت‌های مربوطه به وظایف، تعهدات و مسئولیت‌های اجتماعی و خدمات ذاتی خود در قبال مردم این شهرستان عمل نمی‌کنند و محیط زیست منطقه را به ورطه نابودی سوق می‌دهند. رونوشت این نامه برای امام جمعه، فرمانداری و دادستان دیلم، مدیرکل حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر و مدیر منطقه نفتی فلات قاره بهرگان ارسال شده است و دهیاران و اعضای شورای شهر منتظر پاسخ‌اند.