قصهٔ چگونگی بهره‌برداری از آب رودخانهٔ هیرمند بین ایران و افغانستان به داستانی ۱۵۰ساله تبدیل شده است. متأسفانه تغییر و روی کار آمدن دولت‌های مختلف در افغانستان نیز تأثیری بر خط‌مشی و رفتار افغان‌ها در قبال حقابهٔ مردم ایران از این رودخانه نداشت. چه دولت‌های پادشاهی در افغانستان و چه دولت‌های برخاسته از رأی مردم و چه دولت‌های روی‌کارآمده توسط جنگ‌های داخلی در این کشور همواره در قبال جاری شدن هیرمند به‌سوی ایران موضعی نسبتاً یکسان داشته‌اند. تقریباً اکثر این دولت‌ها بر مشروعیت حقابهٔ ایران و عمل به معاهدهٔ سال ۱۳۵۱ تأکید کرده‌اند، اما در میدان عمل معمولاً دست به دامان بهانه‌های مختلف شده و از تمکین به اجرای این معاهده سر باز زده‌اند. با وجود رجزخوانی اشرف غنی، رئیس‌جمهور وقت افغانستان، در سال ۱۳۹۹ و در زمان افتتاح بند کمال‌خان مبنی‌بر اهدای آب در برابر نفت و فرار ایشان از افغانستان در سال ۱۴۰۰ و روی کار آمدن دولت امارت اسلامی در این کشور، تفاوت چندانی در رویکرد بهانه‌جویانه و فرار از عمل به تعهدات آبی افغانستان در قبال ایران مشاهده نشد.

|پیام ما| بیش از دو سال است که حقابهٔ ایران از هیرمند پرداخت نشده و مذاکرات ایران با طالبان برای رهاسازی آب به‌سمت ایران بی‌نتیجه مانده است. حالا «علی‌اکبر محرابیان»، وزیر نیرو، در نشست خبری اعلام کرده است که تأمین حقابهٔ ایران از هیرمند اختیاری نیست: «امیدواریم با ادامهٔ بارش‌ها، طالبان نسبت به تخصیص حقابهٔ ایران اقدام کنند. در غیر این‌صورت از ابزارهای قانونی و حقوقی استفاده خواهیم کرد.» این گفته‌ها در‌حالی‌است که طی ۲۰ سال گذشته حتی در زمان ثبات نسبی افغانستان، یا در دوران ریاست‌جمهوری «اشرف غنی» نیز سیلاب‌های هیرمند به‌سمت هیرمند رها‌سازی می‌شد. از زمان تکمیل طرح‌های سازه‌ای آبی در افغانستان مانند تکمیل و بهره‌برداری بند انحرافی کمال‌خان دیگر حتی سیلاب‌های احتمالی هم امکان ورود به کشور ندارند. به‌رغم آنچه در معاهدهٔ ۱۳۵۱ پیش‌بینی شده، ایران تاکنون نه از حکمیت استفاده کرده است و نه از ابزارهای حقوقی دیگر. گرچه بسیاری از کارشناسان حقوق و روابط بین‌الملل می‌گویند ایران ابزارهای گستردهٔ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در برابر طالبان دارد که در دیپلماسی و مذاکرهٔ فعلی هیچ کدام را فعال نکرده است.