۴ نقطه از جهان که برخی از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارند اما به دلیل مناظر بسیار دیدنی و جذاب یا وجود آثار تاریخی بسیار منحصر به فرد، صدها سال است که ورود گردشگران زن به این مقاصد ممنوع شده است. اما این نقاط در کدام کشورهای جهان قرار دارند؟

نتایج یک مطالعۀ منتشرشده در نشریۀ علمی «ساینس ادونسز» (Science Advances) درخصوص فرونشست و کاهش آب‌های زیرزمینی در ایران نشان داد که پمپاژ فزایندۀ آب از سفره‌های آب زیرزمینی که عمدتاً برای مصارف کشاورزی انجام می‌شود، سبب تخریب این سفره‌ها و فرونشست زمین در ایران شده است. کاهش سالانه ۱.۷ میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی ایران باعث شده است که بیش‌از سه‌هزار کیلومترمربع از مساحت این سرزمین با فرونشست شدید مواجه شود. این مطالعه نشان داد که علاوه‌بر جمعیت ۲۵۶ شهر و زیرساخت‌هایی مثل مترو که از فرونشست اثر می‌پذیرند، یک هزار و ۳۸۰ کیلومتر از خطوط راه‌آهن بین‌شهری و هشت فرودگاه ایران نیز در معرض آسیب از این معضل قرار دارند.

«زندگی انسان‌ها به زمین وابسته است. بااین‌حال، در سراسر جهان، مخلوطی سمی از آلودگی‌ها، تغییر شدید اقلیمی و نابودی تنوع‌زیستی موجب شده تا زمین‌های سالم به بیابان و اکوسیستم‌های پر رونق به مناطق مرده تبدیل شوند. این روند باعث نابودی جنگل‌ها و علف‌زارها می‌شود و قدرت زمین را برای حمایت از اکوسیستم‌ها، کشاورزی و جوامع تضعیف می‌کند. این به معنای ازبین‌رفتن محصولات زراعی، ناپدیدشدن منابع آب و تضعیف اقتصاد کشورها است و درنهایت موجب خواهد شد تا جوامع بشری در معرض خطر نابودی قرار گیرند.» آن‌چه خواندید، بخشی از بیانیۀ «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل است که چندی پیش به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست منتشر شد. او در این بیانیه بارها دربارۀ بیابان‌زایی و خشکسالی هشدار داده است. با شنیدن کلمۀ بیابان، ممکن است مناطقی مانند خاورمیانه، شمال آفریقا یا آسیا مرکزی به ذهن‌مان خطور کند. اما بیابان‌زایی فرآیندی است که در سال‌های اخیر درپی تغییر اقلیمی، به‌طور گسترده در سراسر جهان شکل گرفته و به‌طور پیوسته در حال افزایش است. گزارش کنوانسیون مبارزه با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تخریب زمین با سرعت شگفت‌انگیزی در همۀ مناطق جهان در جریان است. این گزارش که براساس بررسی ۱۲۶ کشور جهان از شرایط داخلی خود به‌ دست‌ آمده، بیانگر این واقعیت است که در فاصلۀ سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، جهان هرسال، حداقل ۱۰۰ میلیون هکتار زمین سالم و مولد را از دست‌ داده است. خشکسالی در حال رایج‌تر شدن است و انتظار می‌رود سه‌چهارم ساکنان زمین تا سال ۲۰۵۰ با کمبود جدی آب مواجه شوند.

«هرچه مطالعه کنیم، بیابان‌زایی پنج‌برابر سریع‌تر از مطالعات حرکت می‌کند» این جمله را ماه قبل، یک استاد دانشگاه گفت. او به وضعیت وخیم سرعت بیابان‌زایی در خراسان اشاره کرده بود، اما نکتۀ اصلی صحبت‌هایش سرعت تشکیل بیابان بود. این‌که بیابان با قدرت می‌تازد و بی‌آبی و خشکی امان بریده. آمارها در سال‌های اخیر این وضعیت را وخیم گزارش می‌کنند و یکی‌از دلایل این امر هم خشکی تالاب‌ها و اختصاص‌نیافتن حقابۀ آن‌هاست. هرچند به‌گفتۀ «علی ارواحی» پژوهشگر حوزۀ تالاب‌ها، «تاکنون تحقیق کمی در این زمینه انجام نگرفته»؛ اما شواهد می‌گویند که با خشکی هر تالاب، تا کیلومترها دورتر از آن تحت‌تأثیر این وضعیت قرار می‌گیرد و با نابودی هر تکه از تالاب، تکه‌های بسیاری از کشور بیابان می‌شوند.

|پیام ما| اختلاف‌نظر کارشناسان با رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بر سر وضعیت دریاچهٔ ارومیه ادامه دارد. در تازه‌ترین اظهارنظرها، «علی سلاجقه» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، کاهش تراز دریاچۀ ارومیه را تکذیب کرده و گفته است: «آماری که در فضای مجازی توسط مدعیان حامی محیط‌زیست پخش می‌شود، کذب محض بوده و تراز دریاچه نسبت‌به ۱۶ خردادماه سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است.» اما آیا آن‌چنان‌که سلاجقه مدعی است، ادعای کاهش تراز دریاچه دروغ بوده است؟