|پیام ما| آسیب‌های ناشی از زلزله در بخش مالی و جانی در ایران هرچند سال یک‌بار تکرار می‌شود، بخشی از این آسیب‌ها مربوط به بافت ناکارآمد و فرسودهٔ شهری و روستایی نسبت داده می‌شود، اما این‌بار مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی موضوع را فراتر از این اعلام کرده است و می‌گوید حدود ۶۸ درصد از شهرهای کشور در محدوده و حریم گسل‌های فعال ایران احداث شده است. اعداد اعلامی از سوی این گزارش در مورد کلانشهرها و به‌ویژه پایتخت تکان‌دهنده است. طبق این گزارش ۹ درصد شهر تهران بر گسل فعال بنا شده است. همچنین، از مجموع تمام شهرهای ایران نقشه حریم گسل‌ها برای ۶ کلانشهر تهیه شده است و عملاً از وضعیت سایر شهرهای کشور بی‌اطلاع هستیم.

دو سال از وعدهٔ دولت سیزدهم برای ساخت یک میلیون مسکن می‌گذرد، اما هنوز اوضاع این بخش وخیم است. از طرف دیگر بیش از ۱۵ سال از زمان تصویب طرح جامع تهران گذشته و حالا متولیان شهری به‌دنبال بازنگری و تهیهٔ برنامهٔ دوم شهر تهران هستند. پیرو این تصمیم تازه، کارشناسان حوزهٔ معماری و شهرسازی در نشست «موانع سیاستی تولید مسکن» در پژوهشکدهٔ «نظر» نسبت به وضعیت بحرانی شهر تهران هشدار دادند و یکی از علل اصلی شکست طرح جامع تهران را بی‌توجهی سیاستگذاران و برنامه‌ریزان شهری نسبت به افزایش تعداد شهر‌های اقماری و نبود سیاستی عملیاتی در برابر شکل‌گیری بافت فرسوده معرفی کردند.

اوایل آذرماه رئیس نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعهٔ شهر تهران از عملیاتی شدن نزدیک به ۳۰ درصدی طرح جامع شهر تهران گفته بود. پس از آن کمتر از ده روز پیش «خسرو دانشجو»، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری از مطالعات اولیه برای تدوین و بازنگری طرح جامع تهران در معاونت معماری و شهرسازی خبر داد. خبری که بهانهٔ نشستی در پژوهشکدهٔ هنر، معماری و شهرسازی «نظر» شد تا «سیدامیر منصوری»، استاد دانشگاه تهران و «ناصر براتی»، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، خطاهای مدیریتی اجرای این طرح را بررسی و مسیری را برای آیندهٔ آن ترسیم کنند. این کارشناسان نحوهٔ اجرا و مدیریت ناکارآمد طرح جامع تهران را عامل آشفتگی پایتخت می‌دانستند.

یکی از مشکلات و چالش‌های شهر‌های امروزی، بافت‌های فرسوده و مناطق ر‌هاشده‌ٔ شهری چه در بافت شهری و چه در حاشیهٔ آنها است که عدم سرزندگی را برای شهروندان به‌دنبال دارد. بافت‌های فرسوده یکی از انواع بافت‌های شهری هستند که به‌دلیل فرسودگی کالبدی و وجود زیرساخت‌های نامناسب از نظر فضایی ناپایدار است و یکی از چالش‌های اصلی پیش روی اکثر شهر‌ها هستند. تخریب بافت شهری امروزه در اکثر شهر‌ها به یک معضل تبدیل شده است و برای حل این معضل، نوسازی‌های شهری از اقدامات مناسب و سازگار برای دخل و تصرف در بافت فرسوده است. یکی از روش‌های مداخله در بافت‌های فرسوده «اعیانی‌سازی» (Gentrification) است که همواره مورد بحث متخصصان شهرسازی و جامعه‌شناسی است و نگرانی‌های اجتماعی و سیاسی بسیاری را با خود به‌همراه دارد. در این مطلب آثار مثبت و منفی رویکرد اعیانی‌سازی را در قالب مورد‌های داخلی و خارجی بررسی خواهیم کرد.