بایگانی مطالب : منابع طبیعی
طرح‌های آبخیزداری به مثابه سنگ بزرگ
|پیام ما| طرحی برای چارچوب تدوین شرح خدمات برنامهٔ راهبردی مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز توسط معاونت آبخیزداری، مرتع و بیابان (سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور) و مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک (ICIMWB) تحت‌پوشش سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) و با همکاری تعدادی از اساتید دانشگاه پایان سال گذشته تدوین و تهیه شده است. این طرح تاکنون اجرا نشده است و به‌نظر می‌رسد که چارچوب پیشنهادی بسیار گسترده، متنوع، ایده‌آلی و آرمانی تهیه شده است و در عمل، قابلیت اجرایی ندارد.
«بمو» را تکه‌تکه کردند
آخرین دست‌اندازی به «پارک ملی بمو» به سفر اخیر هیئت دولت به استان فارس برمی‌گردد. در این سفر استاندار درخواست جدا شدن بخش دیگری از پارک ملی بمو برای نهضت ملی مسکن را مطرح کرد. در این پنج دهه، هر اداره و نهادی هر چقدر توانسته و از دستش برآمده زمین‌های پارک ملی بمو را اشغال کرده است تا به گفتهٔ «بهمن ایزدی»، پیشکسوت محیط زیست بزرگترین پروندهٔ زمین‌خواری در کشور در محدودهٔ مناطق تحت‌مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در این منطقه رقم بخورد. «یکی داستان است پر آب چشم»، بیش از هر کدام از مناطق چهارگانهٔ سازمان حفاظت محیط زیست، برای بمو مصداق دارد.
درختان، قربانیان جاده «گلیران»
با آسفالت‌ریزی جاده ۲۷ کیلومتری در دل جنگلهای «گلیران»، در اخبار محلی از پیگیری‌های «علی کریمی فیروزجایی»، نماینده مردم بابل قدردانی شده است؛ این جاده روستای «فیروزجاه» را به معدن زغال‌سنگ گلیران و البته زمین‌های بالادست متصل می‌کند. پیمانکار می‌گوید علاوه بر معدن، «دامداران و ساکنان ییلاقات از نعمت راه ایمن بهره‌مند می‌شوند.» اما مخالفان می‌گویند در ییلاقات بالادست هیچ روستایی نیست. آنها شاهدند که جاده‌ای که قرار بود ۶.۸ متر عرض داشته باشد در بعضی نقاط تا ۲۰ متر عریض شده و با اینکه طبق طرح کمیته فنی فقط باید ۱۹۶ درخت قطع می‌شد، تاکنون نزدیک به هزار اصله درخت در این مسیر قربانی شده و با هر بارش سیل‌آسا، درختان حریم جاده، مثل برگ‌های پاییزی بر زمین می‌ریزند.
سیل مطابق انتظار آمد و خسارت زد
|پیام ما| بارش‌های نیمه پاییز در دو استان گلستان و مازندران سیل به راه انداخت و بر اساس آخرین اخبار رسمی و همچنین شواهد بیشترین خسارت را جاده های مواصلاتی شرق مازندران و گلستان متحمل شدند. تا زمان تنظیم این گزارش پیکر بی‌جان دو نفر در شهرستان‌های کلاله و گالیکش در شرق استان گلستان پیدا شده است. وقوع این سیلاب‌ها، مطابق با هشدارهای پیشین بود و به‌نظر می‌رسد که سیلاب‌های امسال در کشور آغاز شده‌اند.
گسترش زراعت چوب، منوط به تأمین آب
بهره‌برداری از جنگلهای کشور به قصد تأمین نیاز کارخانه‌های چوب، کاغذ و سایر صنایع چوبی، ممنوعیت و محدودیت‌های اعمال‌شده بر واردات چوب، دولت را بر آن داشت تا از برنامهٔ چهارم پنج‌سالهٔ توسعهٔ کشور موضوع زراعت چوب را در دستورکار قرار دهد. اگر چه این بخش در برنامهٔ پنجم توسعه نیز دیده شد، اما برنامهٔ ششم بر آن تأکید بیشتری داشت و مقرر کرد که تا پایان سال برنامه ۷۵ هزار هکتار سطح ، زیر کشت چوب برود. حالا معاون امور جنگلهای سازمان منابع‌طبیعی می‌گوید سطح مزارع چوب به ۱۱۵ هزار هکتار یعنی ۴۰ هزار هکتار بیش از آنچه برنامهٔ ششم تکلیف کرده، رسیده است و قرار است برای افزایش این عدد گام برداشته شود. اما کارشناسان می‌گویند کاشت نهال، چه به قصد برداشت صنعتی چه توسعهٔ جنگل‌ها، آب می‌خواهد و ایران در تنش آبی به سر می‌برد؛ چراکه به‌طور میانگین یک هکتار مزرعهٔ چوب درصورت آبیاری سنتی می‌تواند عددی بین ۱۱ تا ۱۳ هزار مترمکعب آب مصرف کند.
چشم‌اندازی برای پایداری
پارادوکس حفاظت از آب‌های زیرزمینی
«ما در ایران با یک پارادوکس مواجهیم؛ سیاستگذاران عطش آب دارند، برنامه‌های توسعه آب‌طلب هستند و در مقابل عده‌ای تلاش می‌کنند مصرف آب را کاهش دهند. وضعیت ما مشابه مدرسه‌ای است که نه معلم دارد و نه زیرساخت و نه در و پنجره، آن وقت عده‌ای می‌خواهند کلاس تقویتی در آن برگزار کنند. تا زمانی که این پارادوکس حل نشود، وضعیت آب‌های زیرزمینی هم حل نخواهد شد.» اینها گفته‌های «نعمت‌الله دهبندی»، مدیر پیشین گروه تلفیق و بیلان شرکت مدیریت منابع آب ایران بود که در نشست «تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی، وعده تا واقعیت» که دوشنبه، ۱۵ آبان، توسط اندیشکدهٔ تدبیر آب برگزار شد.
طبیعت قصه می‌سازد
ایران مملو از اقوام و فرهنگ‌های مختلف است که درنهایت همهٔ ما را به یک زبان و خاستگاه پیوند می‌دهد. بسیاری از این فرهنگ‌ها برآمده از دل طبیعت هستند که با مرور زمان و رفتن به‌سوی مدرنیته از آنها فاصله گرفته‌ایم. حالا گروهی جمع شده‌اند و سعی کرده‌اند که هم دانش بومی گذشتهٔ ما را یادآوری کنند، هم قصه‌هایی را که از دل طبیعت شکل گرفته و به نسل‌های بعد منتقل شده است؛ درواقع تلاشی برای پیوند آدم‌ها با سرگذشت‌شان. چیزی که «صونا آقابابایی»، مدیر ترویج علوم و فناوری موزۀ علوم و فنون دربارۀ آن می‌گوید: «می‌خواهیم نشان دهیم چه گسترۀ متنوعی در ایران وجود دارد.»
معاونت در قاچاق، بزه در نظر گرفته نمی‌شود
|پیام ما| از ابتدای دههٔ ۹۰ دولت شروع به برنامه‌ریزی مجدد در مورد مدیریت قاچاق چوب کرد. آمار بالای از بین رفتن جنگلهای البرز و زاگرس، هم‌زمان با شدت گرفتن بحث ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی، افزایش نرخ بیکاری، مشکلات اقتصادی با شدت گرفتن تحریم‌ها، ضرورت بازتعریف نظامی برای مقابله یا کنترل قطع بی‌رویهٔ درختان را نشان می‌داد. باوجوداین، هنوز هم نرخ بالای قاچاق چوب و اخبار و تصاویر رسیده از این رخداد که به‌ویژه در دو فصل پاییز و زمستان نیز افزایش پیدا می‌کند، این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا هنوز بازار اقتصاد چوب، خارج از چارچوب قانون داغ است.
افزایش همیشگی قاچاق چوب
|پیام ما| فقط هفت ماه از سال گذشته است و آمار تکان‌دهنده‌ای از قاچاق چوب اعلام شده است. سازمان منابع‌طبیعی اعلام کرده است که ۱۰ میلیون مترمکعب چوب فقط به قصد رفع نیاز جامعهٔ محلی مصرف می‌شود و این، علاوه‌بر شش میلیون مترمکعبی است که برای رفع نیاز کارخانه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کنترل استخراج غیرمجاز چوب درحالی در کشور به‌دشواری انجام می‌شود که در اکثر موارد مبدأ و مقصد چوب برداشت‌شده مشخص است. بنابه آمار این سازمان شش ماه اول سال گذشته حدود دو هزار و ۵۳۹ مترمکعب قاچاق چوب در کشور صورت گرفت و امسال در شش ماه اول سال حدود سه هزار و ۸۵ مترمکعب چوب قاچاق شده است. بر این اساس، کشف قاچاق چوب نسبت به سال گذشته ۲۲ درصد افزایش یافته است. عددی که در محاسبهٔ تخریب جنگل به نسبت زایش آن بسیار بالاست. آنچه بیش‌ازپیش می‌تواند نگران‌کننده به نظر برسد این است که طی سال‌های گذشته به‌ویژه از ابتدای دههٔ ۹۰ قاچاق چوب هر سال به نسبت سال قبل از آن با افزایش ۱۰ درصدی روبه‌رو بوده است. این آمارها یعنی جنگلهای ایران به‌صورت مستمر و با سرعت قطع می‌شوند و از بین میٰ‌روند.
