بایگانی مطالب : آثارباستانی
پایان فصل دوم کاوش باستان‌شناسی در «تُم گاوان» جیرفت
سرپرست پایگاه ملی محوطه‌های تاریخی جیرفت اعلام کرد که فصل دوم از کاوش با هدف شناخت بیشتر جنبه‌های فرهنگی و تاریخی محوطه تُم گاوان جیرفت رو به پایان است.
هوش مصنوعی و فناوری ماهواره‌ای به حفاظت پرندگان کمک می‌کند
محققان حوزه محیط زیست و ذخایر طبیعی در چین از فناوری‌های هوش مصنوعی (AI) و موقعیت‌یابی ماهواره‌ای برای کمک به ردیابی و محافظت از پرندگان مهاجر استفاده می‌کنند.
ایست قلبی کاوش‌های باستان‌شناسی
نبض کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران کند نمی‌زند، بلکه تقریباً ایستاده؛ سال‌هاست هیچ برنامهٔ منظم و منسجمی برای انجام این فعالیت‌های فرهنگی در کشور وجود ندارد و معدود کارهای انجام‌شده هم در ابعاد بسیار کوچک یا برای مقاطع زمانی کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد. همان‌ها هم با وجود تأثیر قابل‌توجه در جهان باستان‌شناسی اما در ایران یا کوچک دیده می‌شوند یا اصلاً دیده نمی‌شوند. هم‌زمان با این عقب‌ماندگی‌ها که حالا به تأکید برخی کارشناسان به ۵۰ سال هم رسیده، کشورهای همسایه ایران از شمال تا جنوب به‌دنبال تحریف واژه‌ها و ثبت فرهنگ به‌نام خود هستند. از سوی دیگر آمار حفاری‌های غیرمجاز هم ایران را جزو کشورهای در وضعیت قرمز قرار داده است و سودجویان بیشترین آسیب‌ها را به لایه‌های فرهنگی کشور وارد می‌کنند.
چاره‌جویی جهانی برای تاب‌آوری بناهای تاریخی در برابر تغییراقلیم
هجدهم آوریل، مقارن با سی‌ام فروردین امسال، مصادف است با روز جهانی محوطه‌ها و بناهای تاریخی. «ایکوموس»، شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها، هر ساله با انتخاب یک شعار، برنامه‌های خود را اعلام می‌کند و توصیه‌هایی را به اعضای خود ارائه می‌دهد. یکی از برنامه‌های امسال توجه به تاثیر تغییر اقلیم بر وضعیت بناهای تاریخی است.
آثار دوده‌ها را پاک کردیم
|پیام ما| روستای «سراب بهرام» در پنج کیلومتری جنوب شهر نورآباد ممسنی و در مسیر این شهر به کازرون قرار دارد. نام این روستا از سراب (چشمه) بزرگی که در کنار آن قرار دارد، گرفته شده است. سراب نیز نام خود را از نقش‌برجستهٔ زیبایی که بر دیوارهٔ مجاور آن حک شده است، به‌دست آورده. در این نقش‌برجسته که ۳.۸۵ متر عرض و ۲.۹۰ متر ارتفاع دارد، بهرام دوم، پنجمین شاه ساسانی (۲۷۶-۲۹۳ میلادی)، در میان چهار نفر از صاحب‌منصبان دولتی به تصویر کشیده شده است. بهرام دوم درحالی‌که دست‌ها را بر روی غلاف شمشیرش گذاشته است، در وسط و کمی جلوتر از سایرین بر روی تخت نشسته است. طرح اولیهٔ مرمت این اثر سال ۱۳۹۹ تهیه و سال ۱۴۰۱ نیز مرمت‌هایی روی این اثر صورت گرفت.
افزایش موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس
بندر باستانی سیراف یکی از کهن‌ترین بنادر خلیج‌فارس است که از گذشته تاکنون به حیات خود ادامه داده و در مبادلات تجاری و بازرگانی جنوب ایران نقشی پررنگ داشته و در مورد این بندر در متون تاریخی بسیار نوشته شده است. مرحله جدید کاوش‌های باستان‌شناختی سیراف پس از انجام فصل اول در سال ١٣٨٥ و فصل دوم به سال ١٣٨٨، از خردادماه ۱۴۰۱ در کم‌تر از دو ماه با مجوز پژوﻫشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد. این کاوش‌ها پس از حدود ۱۳ سال از سر گرفته شد و اعتبار آن را اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ﺑوشهر تأمین کرد. حالا باستان‌شناسانی که پس از وقفه‌ای ۱۳ ساله، بندر ساسانی سیراف در سواحل خلیج فارس را کاوش کردند، هشدار دادنده‌اند که کاوش‌های باستان‌شناختی کشورهای حاشیه خلیج فارس رشد و شتاب بسیار بیشتری در مقایسه با ایران دارد و این در حالیست که موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس سرعت بیشتری گرفته است.
نقش حیاتی فناوری به نفع سازگاری با تغییراقلیم
|پیام ما| مخاطرات مرتبط با تغییراقلیم شدیدتر از آنچه فکرش را می‌کردیم، به جان آدم‌ها افتاده است. از سیل‌های کشنده گرفته تا افزایش بیماری‌های تنفسی و خشکسالی‌های طاقت‌فرسا و تجربهٔ رویداد‌های آب‌وهوایی شدید در سراسر دنیا، معضلی شده که حالا همهٔ سیاستگذاران را کم‌وبیش به فکر چاره‌اندیشی انداخته است. در همین راستا، گزارش جدید مجمع جهانی اقتصاد از شش فناوری که می‌تواند به نفع سازگاری هرچه بیشتر انسان با این وضعیت استفاده شود، نام برده و تأکید کرده است نوآوری می‌تواند نقش حیاتی در آیندهٔ سازگاری با تغییراقلیم بازی کند. طبق این گزارش هوش مصنوعی، هواپیماهای بدون سرنشین، فناوری رصد زمین، محاسبات پیشرفته، اینترنت اشیا و واقعیت مجازی و افزوده می‌توانند به نجات جان افراد در بلایای مرتبط با مخاطرات تغییراقلیم کمک کنند.
هوش مصنوعی در خدمت حیات وحش
واژه حیات وحش بیشتر ما را یاد گونه‌هایی مانند شیر، ببر و پلنگ می‌اندازد، در حالی که حیات وحش به تمام جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و گیاهانی گفته می‌شود که به‌صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان روی کره زمین زندگی و آب و خوراک‌شان را خود تأمین می‌کنند. با توجه به اهمیت بهره‌گیری از نوآوری‌های دیجیتال برای حفاظت از حیات وحش، به گفته معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، این سازمان به‌طور خاص روی حفاظت مناطق چهارگانه در قالب سیستم‌های تصویری تمرکز کرده و به دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای تفکیک گونه‌هاست.
فرونشست زیر پای آثار تاریخی
تصویر تلخ از بحران فرونشست‌ها بر کسی پوشیده نیست، اما کارشناسان می‌گویند هیچ اقدامی برای کاهش این آسیب‌ها به ویژه در مناطق دارای ظرفیت‌های تاریخی و باستانی انجام نمی‌شود. در نبود برنامه‌ریزی‌ها، فرونشست‌های محوطه تاریخی مرودشت در شیراز به 20 سانتی‌متر رسیده و حتی در استان مازندران به عنوان یکی از مناطق سبز و پربارش کشور سالانه 10 سانتی‌متر فرونشست رخ می‌دهد. واقعیت تلخ هم این است که حتی در برنامه توسعه هفتم یک کلمه درباره فرونشست‌ها بیان نشده و اگر همین حالا اقدام خاصی در این باره صورت نگیرد، طی 5 تا 10 سال آینده زوال تدریجی نمادهای فرهنگی کشور رقم خواهد خورد.
فناوری، ابزار همزیستی انسان و حیات‌وحش
|پیام ما| کنوانسیون تجارت جهانی گونه‌های در معرض خطر گیاهی و جانوری (سایتیس) شعار روز جهانی حیات‌وحش امسال را «ارتباط مردم و سیاره: کشف نوآوری‌های دیجیتال در حفاظت حیات‌وحش» تعیین کرد. سوم ماه مارس، مصادف با ۱۳ اسفند، از سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۱) به پیشنهاد سایتیس و توسط برنامهٔ محیط زیست ملل متحد به‌عنوان روز جهانی حیات‌وحش در تقویم سازمان ملل متحد قرار گرفت. اگرچه امروزه برخی ابزارهای نوین در کسب و تحلیل داده‌های حیات‌وحش به‌کار می‌روند، اما سایتیس می‌گوید باید تلاش کنیم تا ابزارهای دیجیتال بتوانند در همهٔ ابعاد، از ارتباطات افراد گرفته تا سازوکارهای مالی و تولید ثروت در خدمت حفاظت قرار بگیرند.
