بایگانی مطالب : آثارباستانی
پایان فصل دوم کاوش باستانشناسی در «تُم گاوان» جیرفت
سرپرست پایگاه ملی محوطههای تاریخی جیرفت اعلام کرد که فصل دوم از کاوش با هدف شناخت بیشتر جنبههای فرهنگی و تاریخی محوطه تُم گاوان جیرفت رو به پایان است.
ایست قلبی کاوشهای باستانشناسی
نبض کاوشهای باستانشناسی در ایران کند نمیزند، بلکه تقریباً ایستاده؛ سالهاست هیچ برنامهٔ منظم و منسجمی برای انجام این فعالیتهای فرهنگی در کشور وجود ندارد و معدود کارهای انجامشده هم در ابعاد بسیار کوچک یا برای مقاطع زمانی کوتاهمدت صورت میگیرد. همانها هم با وجود تأثیر قابلتوجه در جهان باستانشناسی اما در ایران یا کوچک دیده میشوند یا اصلاً دیده نمیشوند. همزمان با این عقبماندگیها که حالا به تأکید برخی کارشناسان به ۵۰ سال هم رسیده، کشورهای همسایه ایران از شمال تا جنوب بهدنبال تحریف واژهها و ثبت فرهنگ بهنام خود هستند. از سوی دیگر آمار حفاریهای غیرمجاز هم ایران را جزو کشورهای در وضعیت قرمز قرار داده است و سودجویان بیشترین آسیبها را به لایههای فرهنگی کشور وارد میکنند.
چارهجویی جهانی برای تابآوری بناهای تاریخی در برابر تغییراقلیم
هجدهم آوریل، مقارن با سیام فروردین امسال، مصادف است با روز جهانی محوطهها و بناهای تاریخی. «ایکوموس»، شورای بینالمللی بناها و محوطهها، هر ساله با انتخاب یک شعار، برنامههای خود را اعلام میکند و توصیههایی را به اعضای خود ارائه میدهد. یکی از برنامههای امسال توجه به تاثیر تغییر اقلیم بر وضعیت بناهای تاریخی است.
آثار دودهها را پاک کردیم
|پیام ما| روستای «سراب بهرام» در پنج کیلومتری جنوب شهر نورآباد ممسنی و در مسیر این شهر به کازرون قرار دارد. نام این روستا از سراب (چشمه) بزرگی که در کنار آن قرار دارد، گرفته شده است. سراب نیز نام خود را از نقشبرجستهٔ زیبایی که بر دیوارهٔ مجاور آن حک شده است، بهدست آورده. در این نقشبرجسته که ۳.۸۵ متر عرض و ۲.۹۰ متر ارتفاع دارد، بهرام دوم، پنجمین شاه ساسانی (۲۷۶-۲۹۳ میلادی)، در میان چهار نفر از صاحبمنصبان دولتی به تصویر کشیده شده است. بهرام دوم درحالیکه دستها را بر روی غلاف شمشیرش گذاشته است، در وسط و کمی جلوتر از سایرین بر روی تخت نشسته است. طرح اولیهٔ مرمت این اثر سال ۱۳۹۹ تهیه و سال ۱۴۰۱ نیز مرمتهایی روی این اثر صورت گرفت.
افزایش موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس
بندر باستانی سیراف یکی از کهنترین بنادر خلیجفارس است که از گذشته تاکنون به حیات خود ادامه داده و در مبادلات تجاری و بازرگانی جنوب ایران نقشی پررنگ داشته و در مورد این بندر در متون تاریخی بسیار نوشته شده است. مرحله جدید کاوشهای باستانشناختی سیراف پس از انجام فصل اول در سال ١٣٨٥ و فصل دوم به سال ١٣٨٨، از خردادماه ۱۴۰۱ در کمتر از دو ماه با مجوز پژوﻫشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد. این کاوشها پس از حدود ۱۳ سال از سر گرفته شد و اعتبار آن را اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ﺑوشهر تأمین کرد. حالا باستانشناسانی که پس از وقفهای ۱۳ ساله، بندر ساسانی سیراف در سواحل خلیج فارس را کاوش کردند، هشدار دادندهاند که کاوشهای باستانشناختی کشورهای حاشیه خلیج فارس رشد و شتاب بسیار بیشتری در مقایسه با ایران دارد و این در حالیست که موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس سرعت بیشتری گرفته است.
فرونشست زیر پای آثار تاریخی
تصویر تلخ از بحران فرونشستها بر کسی پوشیده نیست، اما کارشناسان میگویند هیچ اقدامی برای کاهش این آسیبها به ویژه در مناطق دارای ظرفیتهای تاریخی و باستانی انجام نمیشود. در نبود برنامهریزیها، فرونشستهای محوطه تاریخی مرودشت در شیراز به 20 سانتیمتر رسیده و حتی در استان مازندران به عنوان یکی از مناطق سبز و پربارش کشور سالانه 10 سانتیمتر فرونشست رخ میدهد. واقعیت تلخ هم این است که حتی در برنامه توسعه هفتم یک کلمه درباره فرونشستها بیان نشده و اگر همین حالا اقدام خاصی در این باره صورت نگیرد، طی 5 تا 10 سال آینده زوال تدریجی نمادهای فرهنگی کشور رقم خواهد خورد.
هشدار تخریب «باد لکلک»
قرار است بهمنظور توسعهٔ اقتصادی روستای «پچت» در استان مازندران، در غاری موسوم «باد لکلک» که جزو غارهای درجه یک کشور محسوب میشود و ممنوعیت بهرهبرداری دارد، طرح توسعهٔ گردشگری اجرا شود. گرچه مسئولان منابعطبیعی این استان میگویند همهچیز طبق ضابطه انجام خواهد شد، اما کارشناسان توسعهٔ جامعهٔ محلی میگویند پتانسیلهای بسیارِ دیگری برای توسعهٔ این منطقه وجود دارد. همزمان کارشناسان غارشناسی و غارنوردی در مورد امکان نابودی این غار درصورت ورود انبوه گردشگران هشدار میدهند.
داستان یک احیای موفق در باکو
یک اقدام موفق در حفظ میراث تاریخی، شهری قدیمی در کشور آذربایجان را بهعنوان نقطهٔ گردشگری مورد توجه جهان بدل کرده است. «ایچری شهر» طی یکدههٔ اخیر و از زمانی که به فهرست جهانی یونسکو بهعنوان یک نمونهٔ تاریخی بهخوبی حفظشده از یک مجموعهٔ شهری اضافه شد، آذربایجان و بهویژه شهر باکو را به مقصدی ضروری برای مسافران سراسر جهان تبدیل کرد. شهری که تقریباً از اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی اقدامات حفاظتی برای میراث تاریخیاش را با معماران و صنعتگران بومی آغاز کرد و با نگاهی به گردشگری بینالمللی در کمتر از یکدهه به ایستگاه فهرست جهانی هم رسید. مطالعات و بررسیها نشان میدهد که تجربهٔ موفق این شهر در حفظ بافت و میراث تاریخی برای دو شهر بزرگ ایران هم قابلتکرار است و میتوان با رویکردی چندوجهی یک ظرفیت ویژه در این حوزه فراهم کرد.
ارزیابی جهانی «فلکالافلاک»
|پیام ما| پروندهٔ «قلعهٔ فلکالافلاک و درهٔ خرمآباد» یکی از چهار پروندهٔ ایران برای ثبت جهانی در یونسکو در سال جدید میلادی (۲۰۲۴) است؛ قلعهای که از حدود ۳۰ سال پیش تا کنون در مسیر جهانی شدن قرار گرفته است و جهانی شدن آن بالاخره پس از قطعی شدن آزادسازی حریم شکل جدیتری یافت. حالا معاون میراثفرهنگی وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی از امضای پروندهٔ ثبت جهانی «درهٔ خرمآباد و قلعهٔ فلکالافلاک» و ارسال آن به یونسکو خبر میدهد. «علی دارابی» با بیان اینکه پروندهٔ خرمآباد، ۵۴ هزار سال قدمت و زندگی در غارهای این منطقه را اثبات میکند، ابراز امیدواری میکند که این پرونده در آینده نزدیک به ثبت جهانی برسد.
کشف باستانی در مسیر ریل قطار
|پیام ما| عملیات ساخت قطعهٔ چهارم راهآهن زاهدان-مشهد (حدفاصل زابل-زاهدان) سال ۱۳۹۷ و در ایام دههٔ فجر آغاز شد؛ طرحی که بهعنوان بزرگترین محور ریلی كشور هزار و ٣٥٠ كیلومتر طول دارد و قرار است ارتباط با كشورهای شرقی پاكستان و افغانستان را از سه نقطه و اتصال به آسیای میانه را از طریق مرز سرخس فراهم کند. بخشی از این قطعه در نزدیکی محدوده و حریم شهرسوخته احداث میشود. محوطهای که در سیوهشتمین اجلاس یونسکو در ژوئن ۲۰۱۴ بهعنوان میراث جهانی ثبت شد تا با قدمت پنجهزارساله هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو باشد. حالا خبر رسیده که «کشف جدیدی در شرق ایران» اتفاق افتاده و «۲۳ محوطه و تپه با قدمت بیش از چهار سال کشف شدهاند»، اما هنوز نویافته بودن این محوطهها مشخص نیست و باید منتظر ماند تا نظر پژوهشگاه باستانشناسی دربارهٔ این محوطهها اعلام شود.