بایگانی مطالب : محیط زیست انسانی
تجهیز تئوریک ایدۀ «مدرسۀ طبیعت»
«عبدالحسین وهاب‌زاده» خالق ایده و مؤسس نهاد «مدرسۀ طبیعت» در ایران است. ایده‌ای که در گسترش فراگیر در مدت‌زمانی کوتاه، توفیقی چشم‌گیر داشت؛ گرچه موانعی بر سر راه گسترش نهاد مدرسۀ طبیعت قرار گرفته است، اما ترویج ایده متوقف نمانده و با تجهیز تئوریک در حوزۀ اندیشه و ایجاد بحث‌های پرشور در سطح جامعه، راه خود را از میانۀ معابر پرپیچ‌وخم و سنگلاخی، عمیق‌تر و جدی‌تر گشوده است. بسیاری از مکاتب و اندیشه‌های تربیتی یا مبتنی بر شاخه‌ای از فلسفه هستند، (ایده‌الیسم، رئالیسم، طبیعت‌گرایی، اگزیستانسیالیسم و ...) و یا مبتنی بر نوعی ایدئولوژی (ملی‌گرایی، لیبرالیسم، محافظه‌کاری، آرمانشهرگرایی و ...)؛ اما ایدۀ مدرسۀ طبیعت که در آن پرورش مقدم بر آموزش است و طبیعت نخستین مدرسه به حساب می‌آید، هرچند ممکن است قرابتی در ظاهر با فلسفۀ تربیتی طبیعت‌گرایانه «روسو» و نزدیکی‌هایی با ایدئولوژی تربیتی لیبرالیستی «جان لاک» داشته باشد، اما نگاه به کودک و شیوۀ یادگیری و محیط مساعد برای پرورش و شکوفا شدن او از تاریخ زیستی گونۀ انسان و زیستگاه و شیوه‌های قدیمی و آزموده شده در بستر طبیعت و تاریخ تکامل انسان سرچشمه می‌گیرد.
چراغ سبز به تولید بنزین بی‌کیفیت؟
هیئت وزیران در تاریخ ۲۷ خردادماه امسال، مصوبه‌ای را به پیشنهاد وزارت نفت به تصویب رسانده که شامل سه بند است که در بند دو آن به «تولید بنزین با کیفیت معمولی» اشاره شده است. استفاده از عبارت «بنزین با کیفیت معمولی»، حالا دلیلی است که نگرانی‌ها برای استفادۀ مجدد از حلال‌های غیراستاندارد در بنزین به بهانۀ افزایش تولید بالا گیرد. در این میان اما تعریفی از بنزین معمولی هم داده نشده است. «یوسف رشیدی» عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، به «پیام ما» می‌گوید: «گنگ‌بودن مصوبه و مشخص‌نبودن تعریف بنزین با کیفیت معمولی هم خود نگران‌کننده است. چرا که باید در مصوباتی از این دست، تعاریف دقیق و علمی مطرح شود.» کیفیت بنزین که در تمام ادوار گذشته محل مناقشه بوده و آسیب‌های ناشی از آن برای سلامت بارها از سوی متولیان نادیده گرفته شده است، حالا درگیر شرایط گنگ و عجیب جدیدی شده است. شرایطی که باید منتظر ماند و دید که خروجی آن چیست و تا چه میزان سلامتی مردم را بیش از پیش تحت‌تأثیر قرار خواهد داد؟»
در جست‌وجوی نسخه شفابخش آلودگی هوا
آلودگی هوا، یکی از مهم‌ترین مشکلات محیط‌زیستی شهرهای جهان است. بررسی مشخصات زمانی و مکانی در زمینه تغییرات غلظت آلودگی هوا، مشخص کردن عمدۀ منابع آلاینده، تخمین تأثیرات آن بر روی سلامت انسان، هزینه‌های اقتصادی تحمیل شده در این زمینه و پیشنهادهای مناسبی برای بهبود وضعیت موجود، از ضرورت‌های انکارناپذیر پژوهشگران و مسئولان شهری به حساب می‌آید. کلان‌شهر تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان به شمار می‌رود که شناخت وضعیت آن از نظر علمی می‌تواند به مثابه ابزاری علمی در خدمت سیاست‌گذاری بهتر عمل کند.
آلودگی تابستانی هوا
تهران شهر خودروها و پارکینگ‌هاست. شهروندان تهرانی دست کم یک‌چهارم از روزهای سال را در وضعیت قرمز و شاخص آلودگی هوای بالا تجربه می‌کنند. وضعیت قرمز، سهم آنان از روزهای سال است. درحالی‌که قوانین و برنامه‌های مختلفی برای موضوع آلودگی هوا وجود دارد، دولت‌ها و مدیران شهری عزمی برای کاهش این معضل در بلندمدت ندارند.
شفافیت مالی؛ مطالبهٔ مغفول‌مانده انتخابات
پاسخ‌های محیط زیستی «پزشکیان»
|پیام ما| نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای بهبود وضعیت شاخص‌های محیط زیستی ایران چه برنامه‌ای دارند؟ برای پاسخ به این پرسش راهبردی، «پیام ما» به نقل از کارشناسان، پنج پرسش را از نامزدها مطرح کرده بود. کمیتهٔ محیط زیست ستاد «مسعود پزشکیان» نخستین ستادی بود که به این پرسش ها پاسخ داده است. «پیام ما» آمادگی دارد پاسخ سایر نامزدها را هم در فرصت باقیمانده منتشر کند.
۵ پرسش محیط‌زیستی از نامزدها
اقتصاد رابطۀ مستقیمی با کیفیت زندگی انسان‌ها دارد و بحث حول آن همیشه داغ است. به‌خصوص در بزنگاه‌های انتخاباتی که جریان‌های سیاسی و نامزدها در پی جذب رأی مردم‌اند. اما گاهی سیاسیون به این نکته توجه ندارند که اگر اقتصاد به رفاه مردم گره خورده است، محیط‌زیست با بقاء انسان پیوند دارد. شاهد آنکه در پنج مناظرۀ تلویزیونی طراحی‌شده در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری، سه‌تای آن به اقتصاد، یکی به سیاست و امور بین‌الملل و یکی به فرهنگ اختصاص یافته و سهم محیط‌زیست از این خوان، هیچ است. به‌جبران این غفلت از زیست و بقای مردم ایران در رسانۀ ملی، ما در روزنامۀ «پیام ما» تصمیم گرفتیم، با برشمردن چندی از ابرچالش‌های محیط زیستی ایران، متخصصان هر حوزه را پای کار آوریم تا یک پرسش اصلی دربارۀ هریک از ابرچالش‌ها مطرح کنند. «پیام ما» متعهد است که در راستای افزایش آگاهی مردم از برنامه‌های محیط‌زیستی کاندیداهای محترم برای انتخاب اصلح، پاسخ‌های هر شش نامزد ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ به این پرسش‌ها را منتشر کند.
بسیج بین‌المللی برای احیای زمین
«زندگی انسان‌ها به زمین وابسته است. بااین‌حال، در سراسر جهان، مخلوطی سمی از آلودگی‌ها، تغییر شدید اقلیمی و نابودی تنوع‌زیستی موجب شده تا زمین‌های سالم به بیابان و اکوسیستم‌های پر رونق به مناطق مرده تبدیل شوند. این روند باعث نابودی جنگل‌ها و علف‌زارها می‌شود و قدرت زمین را برای حمایت از اکوسیستم‌ها، کشاورزی و جوامع تضعیف می‌کند. این به معنای ازبین‌رفتن محصولات زراعی، ناپدیدشدن منابع آب و تضعیف اقتصاد کشورها است و درنهایت موجب خواهد شد تا جوامع بشری در معرض خطر نابودی قرار گیرند.» آن‌چه خواندید، بخشی از بیانیۀ «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل است که چندی پیش به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست منتشر شد. او در این بیانیه بارها دربارۀ بیابان‌زایی و خشکسالی هشدار داده است. با شنیدن کلمۀ بیابان، ممکن است مناطقی مانند خاورمیانه، شمال آفریقا یا آسیا مرکزی به ذهن‌مان خطور کند. اما بیابان‌زایی فرآیندی است که در سال‌های اخیر درپی تغییر اقلیمی، به‌طور گسترده در سراسر جهان شکل گرفته و به‌طور پیوسته در حال افزایش است. گزارش کنوانسیون مبارزه با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تخریب زمین با سرعت شگفت‌انگیزی در همۀ مناطق جهان در جریان است. این گزارش که براساس بررسی ۱۲۶ کشور جهان از شرایط داخلی خود به دست آمده، بیانگر این واقعیت است که در فاصلۀ سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، جهان هرسال، حداقل ۱۰۰ میلیون هکتار زمین سالم و مولد را از دست داده است. خشکسالی در حال رایج‌تر شدن است و انتظار می‌رود سه‌چهارم ساکنان زمین تا سال ۲۰۵۰ با کمبود جدی آب مواجه شوند.
احیای تالاب‌ها، راه کاهش بیابان‌زایی
«هرچه مطالعه کنیم، بیابان‌زایی پنج‌برابر سریع‌تر از مطالعات حرکت می‌کند» این جمله را ماه قبل، یک استاد دانشگاه گفت. او به وضعیت وخیم سرعت بیابان‌زایی در خراسان اشاره کرده بود، اما نکتۀ اصلی صحبت‌هایش سرعت تشکیل بیابان بود. این‌که بیابان با قدرت می‌تازد و بی‌آبی و خشکی امان بریده. آمارها در سال‌های اخیر این وضعیت را وخیم گزارش می‌کنند و یکی‌از دلایل این امر هم خشکی تالاب‌ها و اختصاص‌نیافتن حقابۀ آن‌هاست. هرچند به‌گفتۀ «علی ارواحی» پژوهشگر حوزۀ تالاب‌ها، «تاکنون تحقیق کمی در این زمینه انجام نگرفته»؛ اما شواهد می‌گویند که با خشکی هر تالاب، تا کیلومترها دورتر از آن تحت‌تأثیر این وضعیت قرار می‌گیرد و با نابودی هر تکه از تالاب، تکه‌های بسیاری از کشور بیابان می‌شوند.
مقابله با بیابان‌زایی از کدام خطر سخن می‌گوید؟
