بایگانی مطالب : محیط زیست
شکارچیان برای کمک آمدند
شنبه هفتم مرداد ساعت ۲۱ محیطبانان پارک ملی کویر و داوطلبان شرکت در سرشماری در اتاق شاه‌نشین کاروانسرای تاریخی «قصر بهرام» واقع در قلب پارک ملی کویر جمع شده بودند. یک ساعت قبل «رضا شاه‌حسینی»، رئیس پارک و «مهدی لهردی» معاون او، در گوشه‌ای از کاروانسرا براساس فهرست حاضران، نفرات در هر منطقه را مشخص کرده بودند و بنا بود در جمع به همه اعلام شود که ساعت چهار صبح در کدام نقطه مستقر شوند، چه گونه‌هایی را بشمرند، شمارش را چطور در فرم‌ها وارد کنند و عکس‌های گرفته‌شده باید چه مشخصاتی داشته باشند. بااین‌حال، به نظر رئیس پارک، کل این برنامه بهانه‌ای بود برای موضوع اصلی، یعنی «همدلی» که در خلال سرشماری اتفاق می‌افتد، وگرنه محیطبان‌های پارک، بارها و بارها به هر کدام از این مناطق سرزده بودند و می‌دانستند در هر منطقه چه گونه‌هایی دارد و چه تعداد از آنها صبح‌ها سر آبشخورها می‌آیند.
شمال زاگرس جهنم شد
«اینجا جهنم شده، بدجور دارد می‌سوزد» جهنم و سوختنی که «جمال قادری»، عضو انجمن سبز «چیا» از آن صحبت می‌کند، به درختان زاگرس در شمال‌غرب ایران مربوط می‌شود. به گفتهٔ او، تا جمعه ۱۳ مرداد بیش از ۱۲۰ مورد آتش‌سوزی در منطقه اتفاق افتاده، اما در دو هفتهٔ اخیر حجم آتش‌‌سوزی‌ها غیرقابل تصور بوده است. او می‌گوید: «بارندگی‌‌ها باعث شد پوشش گیاهی انبوه شود، گرمای هوا منطقه را مستعد آتش‌سوزی کرد و باد زیادی که این روزها می‌وزد باعث شده حجم منطقهٔ حریق بیشتر و کنترل سخت شود.»
آلاینده ازن ۱۱ روز در شرایط «نامطلوب» طی تابستان امسال/ تبعات زیانبار افزایش ازن
به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پایتخت طی تابستان جاری ۱۱ روز کیفیت هوای نامطلوب را با آلاینده شاخص «ازن» تجربه کرده است که خطرات مواجهه با میزان زیانبار ازن در ســطح زمین طی ماه‌های تابســتان به‌ویژه در ساعات آفتابی روز به بالاترین حد خود می‌رسد.
ابهام زباله‌سوزها
از ابتدای دهه ۹۰ که صحبت از سوزاندن زباله و راه‌اندازی کارخانه‌های زباله‌سوزی جدی شد، تاکنون، موافقان و مخالفان کم نبوده‌اند. نمونه‌اش به روزهای اخیر برمی‌گردد که علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «اعتقادی به استفاده از زباله‌سوز نداریم اما زباله‌سوزهای موجود هرچه سریع‌تر تکمیل و آماده بهره‌برداری شوند.» و مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران هم گفت: «دولت در ساخت زباله‌سوزها کمک حال شهرداری‌ها باشد.» در شرایطی که پسماند به بحرانی غیرقابل انکار در کشور بدل شده، روش‌های از بالا به پایین مدیریت پسماند همچنان روی بورس است. زباله‌سوزها که برای اولین بار در سال ۹۴ در آرادکوه پایشان به ادبیات حوزه مدیریت پسماند باز شد تاکنون نتوانسته‌اند آنچنان حلال مشکلات پسماند کشور باشند و در این میان ساخت کارخانه زباله‌سوز در رشت و ساری هم پیشرفت خاصی نداشته است. آنها که دستی بر آتش دارند، می‌گویند زباله‌سوز نقطه پایانی ماجرای پسماند نیست و باید کار را از ابتدا مدیریت کرد.
لک لک‌ها چرخ اقتصاد روستا را چرخاندند
توسعۀ گردشگری در «دره تفی»، روستایی در حوالی دریاچۀ زریوار به مدد حیات‌وحش اتفاق افتاده است. لک‌لک‌هایی که روی آشیانه‌های دست‌ساز اهالی لانه کرده‌اند، روستا را به‌نام خود زده‌اند. بسیاری دره‌تفی را به‌نام روستای لک‌لک‌ها می‌شناسند و در سفرشان برای بازدید از دریاچۀ زریوار، این روستا را هم در برنامه‌شان می‌گنجانند. چنین استقبالی حفاظت بیشتر را به‌همراه دارد؛ زیرا اهالی می‌دانند وجه ممیزۀ آنها با دیگران همین حضور لک‌لک‌هاست.
جای خالی حفاظت مشارکتی در برنامۀ هفتم توسعه
درخواست‌ها برای ایجاد قرق‌های اختصاصی از مدت‌ها پیش معلق مانده است. با وجود تأکید سازمان حفاظت محیط زیست بر حفاظت مشارکتی و وعدۀ این سازمان برای ایجاد ۵۰۰ شغل محیط زیستی، درخواست‌های ایجاد قرق بر زمین مانده است و شمار عرصه‌های قرق از پنج مورد فراتر نرفته است. در همین حال، پیش‌نویس برنامۀ هفتم توسعه که در روزهای گذشته به‌دلیل بی‌توجهی به محیط زیست در بوتۀ نقد قرار گرفته نیز هیچ اشاره‌ای به قرق‌های اختصاصی نداشته است. با وجود ادامه اختلاف با سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور بر سر این عرصه‌ها، به‌نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت ذینفعان برای حفاظت محیط زیست به‌کلی فراموش شده است و حفاظت از محیط زیست همچنان با رویکرد حفاظت صرف دنبال می‌شود.
ماهیان خاویاری با تخریب رودخانه منقرض می‌شوند
ماهیان خاویاری (تاسماهیان) از دیدگاه دیرزیستی، درواقع فسیل‌های زنده‌ای هستند كه پس از دوره‌های یخبندان در برخی منابع آبی نیم‌كرهٔ شمالی بقاء خود را حفظ كرده‌اند. دریای شگفت‌انگیز خزر زیستگاه پنج گونه از ماهیان خاویاری است. این ماهیان در فصل تولید مثل از اسفند تا اردیبهشت از دریا به رودخانه‌ها برای تخم‌ریزی و تولید مثل مهاجرت می‌كنند که در اصطلاح علمی به آنها مهاجر رودكوچ گفته می‌شود. از جمله رودخانه‌های مهمی که محل تولید مثل ماهیان مهاجر دریای خزر محسوب می‌شود، رودخانه‌های هراز، چالوس، سردآبرود، سفیدرود، شیرود، گرگانرود، نكارود و بابلرود هستند که از این فهرست سه مورد نخست به عنوان رودخانه‌های حفاظت شده در زمره مناطق چهارگانهٔ تحت حفاظت سازمان محیط زیست محسوب می‌شوند.
ادامۀ «فنس‌کشی» مجوز محیط زیست ندارد
با اینکه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود پروندۀ پتروشیمی میانکاله برای همیشه بسته شده است، عملیات اجرایی این پروژه ادامه دارد. درحالی‌که در آخرین اظهارنظرها معاون محیط زیست انسانی این سازمان، پتروشیمی امیرآباد میانکاله را فاقد مجوز و مغایر ضوابط محیط زیستی خوانده است، به‌نظر می‌رسد هنوز عملاً جلوی این اقدامات گرفته نشده است.
پتروشیمی، نایبند را تشنه گذاشت
جبیرها بی‌آب ماندند. آب را شرکت «پلیمر آریاساسول» بعد از آنکه بار دیگر در فهرست شرکت‌های آلاینده پارس جنوبی شهرستان عسلویه قرار گرفت، بر روی سایت تکثیر و پرورش پارک ملی نایبند قطع کرد. این شرکت، چند سال قبل به عنوان مسئولیت اجتماعی، حمایت از جبیرها را برعهده گرفته بود اما با شرایط پیش‌آمده حمایتش را قطع کرد. این تنها تخلف این شرکت نیست؛ شهرک‌سازی و ساخت اقامتگاه در «پارک ملی نایبند» برای کارکنان این شرکت که از چهار سال قبل شروع شده، تخلف گسترده‌تری است. تخلفی که سازمان حفاظت محیط زیست و سایر سازمان‌های متولی بر روی آن چشم بسته‌اند. یکی از فعالان محیط زیست منطقه با گلایه از عملکرد سازمان محیط زیست، بستن آب بر روی جبیرها را گروکشی این شرکت می‌داند؛ در همین حال سازمان و اداره کل محیط زیست استان بوشهر که باید پاسخگوی این وضعیت باشند، جوابی به پیگیری‌های «پیام‌ما» ندادند و فقط به وعده انتشار جوابیه بسنده کردند.
ارتباط مختل «پژوهش» و «حفاظت»
یکی از موضوعات مورد بحث در حوزه‌های مختلف از جمله حفاظت محیط زیست و گونه‌های وحشی، قطع ارتباط بخش پژوهش و بخش اجراست. به بیان دیگر، بخش زیادی از مطالعات و یافته‌های پژوهشی در حوزه اجرا به کار گرفته نمی‌شود که این یکی از محل‌های اختلاف بین پژوهشگران و مدیران اجرایی است. تنها در چند حوزه معدود، ارتباط نسبتا نزدیکی بین این دو بخش وجود دارد. عده‌ای ایراد را متوجه بخش اجرا می‌دانند و معتقدند که در بخش اجرا، افراد علاقه‌مند به تکرار فعالیت‌های روتین و معمول خود هستند و کمتر انگیزه‌ای برای تغییر رویه دارند. برخی دیگر نیز علت این جدایی را، فاصلهٔ بخش پژوهش با واقعیت‌های اجرا می‌دانند و معتقدند بخش پژوهش با آنچه در واقعیت و روی زمین رخ می‌دهد بیگانه است و تولیداتش قابلیت استفاده اجرایی ندارد. آنچه در ادامه می‌خوانید، نگاهی به این پدیده در حوزه حفاظت حیات‌وحش است. «دانیال نیری» از گروه مطالعاتی ابعاد انسانی منابع طبیعی دانشگاه تگزاس آمریکا و «پوریا سرداری» از گروه علوم زیستی دانشگاه سایمون فریزر کانادا با نگاهی به مقاله‌ای قدیمی، چالش‌ها، واقعیات و اشتباهات هر دو بخش پژوهش و اجرا را بررسی کرده‌اند. «پیام ما» آماده دریافت و انتشار دیدگاه‌های مدیران، کارشناسان و فعالان حوزه حیات‌وحش و محیط زیست درباره این موضوع در قالب مقالات کوتاه است.
