بایگانی مطالب : منابع طبیعی
بهار جنگل‌های ایران در زمستان
این پرسش که آیا در سال آینده با طغیان آفت‌ها و بیماری‌ها در جنگل‌های ایران مواجه خواهیم بود یا نه، پاسخ روشنی ندارد. برخی کارشناسان و اساتید جنگل و اکولوژی نگران وضع جنگل‌ها در سال آینده هستند، درحالی‌که گروه دیگری این پیش‌بینی را بدبینانه می‌خوانند و معتقدند تبعات تغییراقلیم به این زودی‌ها خود را نشان نخواهد داد. تنها نکتهٔ مسلم و روشن این است که برخلاف پیش‌بینی‌هایی که در تابستان برای پاییز پربارش شد، پاییز امسال خبری از باران نبودو حتی تا بعد از نیمهٔ دی‌ماه که «چلهٔ بزرگ» هم گذشت، هنوز خبری از برف و باران در سراسر کشور نیست. در جنگل‌ها بسیاری از درختان هنوز خزان نکرده‌اند و در مواردی شاهد شکوفه کردن درختانی مانند ازگیل و ... هم هستیم.
جنگل جلگه‌ای روی خط نابودی
توسعهٔ زراعت و شالی‌کاری و افزایش قاچاق چوب جنگل‌های جلگه‌ای دلند را در موقعیتی قرار داده تا به‌گفتهٔ کارشناسان ما آخرین نسلی باشیم که «دلند» را می‌بیند. سهم ایران از جنگل‌های جلگه‌ای در دشت و شمال جادهٔ اصلی در گلستان و مازندران تنها ۶۰۸ هکتار است. از بالا که به جنگل «دلند» نگاه کنید، محدوده‌ای محصور در میان شالیزارها را می‌بینید! چاه‌های آب مجاز و غیرمجاز کشاورزی میان درختان انجیلی، آزاد و بلوط گم شده است، سه چاه آبی که مردم دلند را سیراب می‌کنند هم از بالا پیدا نیست. در عوض در محدودهٔ پیرامونی جنگل، درختانی با برگ‌های نارنجی را می‌بینید، اینها همان درختان «انجیلی» هستند، با پایین رفتن سطح آب، ریشه‌ها تلاششان برای سیراب کردن درخت بی‌‌ثمر مانده است. «دلند» درحال تبدیل شدن به جنگلی مخروبه است و با پایان عمرش، ایران برای همیشه این محدوده از جنگل‌های جلگه‌ای خود را از دست خواهد داد.
پارک جنگلی یا بازار مکاره
|پیام ما| یافتن سوژهٔ مناسب برای نوشتن گزارش در حوزه محیط زیست مانند سایر حوزه‌ها دشوار نیست؛ یک روز عرصه‌ای جنگلی آتش می‌گیرد، روز دیگر جنگلبان یا محیط‌بان ضرب‌و‌شتم می‌شود، روز سوم خبر عبور خط لوله در تالاب می‌آید و هنوز به بیست‌وچهار ساعت نرسیده کارشناسان دربارۀ ماهی‌های مهاجم در همان تالاب خبر می‌دهند. همین موضوع سبب می‌شود بسیاری از گزارش‌ها فرصت پیگیری دوباره نداشته باشند. با‌این‌حال گاه کارشناسان و استادان در مواردی دست به کار می‌شوند و خودشان مجموعه یادداشت‌‌هایی را دربارۀ یک چالش محیط زیستی می‌‌نویسند. «شاهرخ جباری ارفعی»، کارشناس جنگل و «رحیم ملک‌نیا»، مدرس دانشگاه در این پرونده، درباره واگذاری شش هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی چالوس دیدگاه‌های خود را بیان کرده‌اند.
طرح‌های مخرب شهرداری‌ها علیه اراضی ملی
درحالی‌که به‌دلیل برخی طرح‌های مخرب شهرداری‌ها در سال‌های اخیر از میزان فضاهای سبز شهری در کشور به شدت کاسته شده است، هنوز هم به‌نظر می‌رسد برخی مدیران شهری و پیمانکاران علاقه‌ای به تغییر نگرش خود ندارند و دست به اجرای طرح‌هایی می‌زنند که با تخریب فضای سبز شهری همراه است. صدور مجوز ساختوساز در اندک باغ‌های باقی مانده شهر تهران یا برج‌سازی در جوار باغ گیاه‌شناسی ملی، قطع درختان مجموعهٔ تاریخی سعدآباد و... از مواردی هستند که کنشگران محیط زیست را نگران کرده است؛ آنهم در سالی که کشور با خشکسالی و آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. تکرار این دست اتفاقات در تهران و سایر شهر‌های کشور باعث شد تا ۲۰۰ تشکل مستقل زیرمجموعهٔ «شبکهٔ سازمان‌های مردم‌نهاد و اجتماع‌محور محیط زیست و منابع طبیعی کشور» در نامه‌ای به مسئولان کشور، ضمن اعلام نگرانی از آثار سوء این اقدامات، خواستار جلوگیری از تبدیل فضاهای سبز عمومی به بناها و متصرفات خصوصی شوند. یکی از فعالان محیط زیست امضاکنندهٔ این نامه می‌گوید که هدف نهایی بخشی از همین طرح‌ها که به تخریب اندک فضای سبز باقی‌مانده در شهرها منجر می‌شود، «زمین‌خواری به نفع یک گروه خاص» است.
«پریان» بلاتکلیفِ آستارا
اواسط دههٔ ۸۰ که خاک‌ها بر سر «تالاب پریان» ریخته شد، اهالی محلهٔ پریان و محله‌های دیگر شهر آستارا نیز بی‌جان شدند. آنها هنوز در خاطرشان مانده وقتی پریان و دیگر تالاب شهریعنی «شیلات» زنده بودند، زندگی چه رونقی داشت. سال ۸۴ اما جاده‌ای از میان تالاب پریان گذر دادند و کم‌کم آنجا را خشک کردند. بعدها هم با مصالح پرش کردند تا دیگر خبری از نیزار، پرندگان مهاجر، قایق‌های ماهیگیری و آدم‌های خوشحال در اطرافش نباشد. تلاش‌ها برای بازپس‌گیری تالاب باعث شد در ماه‌های گذشته سازمان بازرسی کشور سند این تالاب خشک‌شده را به‌نام دولت بزند. با این اتفاق، بارقهٔ امیدی در دل فعالان آستارایی روشن شده است؛ آنها می‌خواهند پریان جان بگیرد و کارزاری برای احیای آن به راه انداخته‌اند؛ کارزاری پر از بیم و امید. آنها نمی‌دانند عزم مسئولان شهری برای احیای تالاب چقدر جدی است و چقدر ممکن است تالابی بعد از دو دهه خشکی بار دیگر رنگ آب به خود ببیند. این درحالیاست که شهردار آستارا با وجود استقبال از احیای تالاب پریان به «پیام‌ما» می‌گوید قرار است بخشی از سند تالاب به‌نام منابع‌طبیعی و بخشی به‌نام وزارت راه‌وشهرسازی زده شود.
برنامهٔ هفتم برای کشاورزی کارا نیست
|پیام ما| مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که از بخش منابع طبیعی و کشاورزی لایحهٔ هفتم پنج‌سالهٔ توسعهٔ کشور منتشر کرده است می‌گوید احکام این برنامه متناسب با چالش‌های اساسی بخش کشاورزی نیست. همچنین، این گزارش مدعی است که وضعیت تکالیف قانونی نهادهای مرتبط با این بخش به‌درستی مشخص نشده است. همچنان که تکلیف الزامات مرتبط با احکام مندرج در برنامه مانند فروش انفال و همچنین دارایی‌های بخش کشاورزی در قالب مولدسازی، صدور سند اراضی کشاورزی زیر حد نصاب فنی و اقتصادی معلوم نیست. این گزارش در بخش‌هایی احکام مندرج در برنامه را غیر می‌داند که منجر به تحقق اهداف کشاورزی و حفظ منابع کشور در کنار تحقق امنیت غذایی نخواهد شد.
پیکر مثله شدهٔ کشاورزی
هفده سال از تصویب قانون یکپارچه‌سازی اراضی در کشور می‌گذرد، اما آمار می‌گوید این قانون نه‌تنها اجرا نشده است که در این بازهٔ زمانی اراضی کشاورزی ایران کوچک و کوچک‌تر نیز شده است. همچنین بالارفتن ارزش زمین و تمایل به تبدیل زمین کشاورزی از محل تولید به سرمایه موجب شده است علاوه‌بر خردی و پراکندگی این زمین‌ها، بخش وسیعی از اراضی کشاورزی در معرض تغییر کاربری‌های مجاز و غیرمجاز قرار بگیرند. آمارنامهٔ سازمان امور اراضی در سال ۱۴۰۰ عنوان کرد که طی سال‌های ۱۳۷۴ الی ۱۴۰۰ و با یک روند تصاعدی بالغ بر ۴۱۲ هزار و ۷۸۴ مورد مشتمل بر حدود ۷۳ هزار ۷۸۰ هکتار از اراضی دچار تغییر کاربری غیرمجاز شدند. کارشناسان اقتصاد کشاورزی اما معتقدند که در شرایط فعلی اقتصادی امکان تجمیع اراضی را از دولت سلب کرده است و حالا اگر هم بخواهد این قانون را اجرا کند، گویی باید از هفت‌خان رستم عبور کند؛ چراکه یک هکتار زمین کشاورزی اگر تبدیل به ویلا شود، آورد مالی‌اش چندین برابر کشت و زراعت خواهد بود. همچنین، در نبود نظام تعاونی کارا، تجمیع اراضی بی‌دلیل به‌نظر می‌رسد.
وضعیت مطلوب گوزن‌های زرد ایرانی سایت فندقلوی نمین
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل گفت: وضعیت گوزن‌های زرد ایرانی انتقال داده شده از سایر زیستگاه‌های کشور به سایت فندقلوی نمین مطلوب است.
جانمایی خط گاز در جنگل‌های «شورکش»
یازده کیلومتر از بکرترین جنگل‌های بابل در تیررس جاده‌سازی قرار گرفته است. شنیده‌ها از تلاش نمایندگان بابل و آمل برای ساخت جاده از میان جنگل‌های «شورکش» حکایت دارد و بهانهٔ این جاده‌کشی هم رساندن گاز از حوزهٔ بابل به آمل است. این درحالیاست که جاده‌ای به طول ۲۳ کیلومتر در منطقهٔ شیخ‌موسی، بابل را به آمل متصل می‌کند. فعالان منطقه می‌گویند باوجوداین جاده، چه توجیهی برای جاده‌کشی از دل جنگل وجود دارد؟ این جاده‌کشی فقط راه سریع‌تری را برای تصاحب جنگل‌ها، مراتع بکر و ساختوساز هموار می‌کند. این اتفاق درحالیاست که معاون امور جنگل اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران به «پیام ما» می‌گوید که آنها تاکنون با این طرح موافق نبوده‌اند، «ما به ادارهٔ گاز گفته‌ایم نقشه‌ای از منطقه به‌همراه راه‌های مختلفی که می‌توان گازرسانی کرد بدهند، بعد از آن در این باره تصمیم‌گیری خواهد شد؛ اما این اتفاق با کمترین تخریب در جنگل‌ها باید عملی شود.»
از مناطق حفاظت شده محیط زیست چه می‌دانیم؟
در حالی در آخرین جلسه شورای عالی محیط زیست که ۲۱ آذر ماه با حضور حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی - رییس جمهوری- برگزار شد، ۱۱ منطقه جدید به مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست افزوده شد که تاکنون ۳۰۹منطقه به عنوان مناطق حفاظت شده تحت نظارت سازمان حفاطت محیط زیست هستند.
