استان اصفهان در طی چهار ماه نخست سال جاری با آسیب‌هایی همچون قاچاق 49 تن چوب و زغال، آتش‌سوزی 138 هکتار از مراتع و تصرف منابع طبیعی روبه‌رو بوده است. یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری این استان از جزئیات این تخلفات خبر داد.

|پیام ما| از خردادماه ۱۴۰۰ که کلنگ ساخت جاده برای «معدن زغال‎‌سنگ گلیران شهرستان بابل» زده شد، تا خردادماه امسال، همچنان حاشیه‌های این جاده ادامه دارد. در جدیدترین اتفاق، ساعت ۲:۳۰ صبح دو روز قبل، جنازۀ چندین درخت توسکا در حاشیۀ جادۀ مواصلاتی فیروزجا به گلیران (کیلومتر ۱۹) منتهی‌به معدن زغال‌سنگ البرز و مراتع بالادست پیدا شد. پیش‌ازاین، با ساخت جاده درختان بسیاری قطع شده بودند، حالا اما ماجرا به ساخت جاده برنمی‌گردد؛ «داریوش عبادی» دبیر شبکۀ تشکل‌های محیط‌زیست و منابع‌طبیعی مازندران، به «پیام ما» می‌گوید که: براساس پیگیری‌هایش «۴۱ اصله درخت قطور توسکا قطع شده‌ و این اتفاق احتمالاً توسط افرادی انجام گرفته که معارضان منابع‌طبیعی و محیط‌زیست بوده‌اند.»

صبح ۲۲ فروردین برای اهالی بهشهر با ترس شروع شد. تنه‌های قطور درختان ازجاکنده‌شده کنار جاده رها شده بودند و مردان و زنان ترس‌خورده برای دیدن فاجعه دسته‌دسته به جنگل خلیل‌شهر بهشهر می‌رفتند. آنها بعد از گذشت چندروز از این اتفاق و با وجود تکرار این اتفاقات در ماه‌ها و سال‌های اخیر، هنوز این غم برایشان بزرگ است. آنها می‌ترسند از اینکه اسمشان را بگویند و مدام تأکید می‌کنند که صحبت‌هایشان بدون نام منتشر شود. بسیاری از آنها که خاطیان را می‌شناختند، در موارد گذشته بارها توسط قاچاقچیان چوب تهدید شده‌اند و همین هم نگرانیشان را دوچندان کرده است. اغلب آنها از شرکتی نام می‌برند که این محوطهٔ جنگلی تحت‌حفاظتش بوده، اما نتوانسته در سال‌های گذشته حافظ جنگل باشد. این درحالی‌است که «نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، به «پیام ما» می‌گوید «تحقیقات ادامه دارد و باید ببینیم سهم این شرکت رد مشکل پیش‌آمده چقدر است، اما در هر صورت این شرکت باید خسارت واردشده به جنگل را بپردازد.» هرچند هیچ خسارتی جسم بی‌جان بیش از هفتاد درخت را زنده نمی‌کند.

متوسط رشد سالانهٔ جنگل‌های اتریش رقمی‌ بالغ‌بر ۱۳ مترمکعب در سال است، درحالی‌که این رقم برای جنگل‌های شمال حدود چهار مترمکعب است؛ آن‌هم در شرایطی که دورهٔ رویش در شمال ایران طولانی‌تر و آب‌وهوای آن مساعدتر است.

توسعهٔ زراعت و شالی‌کاری و افزایش قاچاق چوب جنگل‌های جلگه‌ای دلند را در موقعیتی قرار داده تا به‌گفتهٔ کارشناسان ما آخرین نسلی باشیم که «دلند»‌ را می‌بیند. سهم ایران از جنگل‌های جلگه‌ای در دشت و شمال جادهٔ اصلی در گلستان و مازندران تنها ۶۰۸ هکتار است.‌ از بالا که به جنگل «دلند» نگاه کنید، محدوده‌ای محصور در میان‌ شالیزارها را می‌بینید! چاه‌های آب مجاز و غیرمجاز کشاورزی میان درختان انجیلی، آزاد و بلوط گم شده است، سه چاه آبی که مردم دلند را سیراب می‌کنند هم از بالا پیدا نیست. در عوض در محدودهٔ پیرامونی جنگل،‌ درختانی با برگ‌های نارنجی را می‌بینید،‌ اینها همان درختان «انجیلی» هستند،‌ با پایین رفتن سطح آب، ریشه‌ها تلاششان برای سیراب کردن درخت بی‌‌ثمر مانده است. «دلند» درحال تبدیل شدن به جنگلی مخروبه است و با پایان عمرش، ایران برای همیشه این محدوده از جنگل‌های جلگه‌ای خود را از دست خواهد داد.

فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی از کشف هفت مترمکعب چوب قاچاق در سال جاری و پیگیری برای نصب دوربین مداربسته به‌منظور پایش عرصه‌های طبیعی در شهرستان‌های دماوند و شمیرانات خبرداد.

قاچاقچیان چوب هر کدام به شیوه‌‌ای به جنگل زخم می‌زنند. یکی، ارزشمندترین گونهٔ گیاهی جنگل‌های هیرکانی یعنی سرخدار را نشانه می‌گیرد و دیگری هر چه رستنی در زاگرس است را زغال می‌کند؛ همه اما می‌گویند موضوع اقتصاد است و در نبود درآمد پایدار و قابل اتکای دیگری این کار را می‌کنند. برخی ادعای بزرگتری نیز دارند و معتقدند سفره‌ای برای مردم باز کرده‌اند که دولت هم نتوانسته است. رسانه‌ها می‌گویند گردش مالی قاچاق چوب عددی در حدود ۵۰۰ میلیارد تومان در سال است، اما هر یک از قاچاقچیان سهم خود را کوچک عنوان می‌کنند. با‌این‌حال، همه بر یک چیز اتفاق‌نظر دارند: «شغل ایجاد کرده‌ایم». «پیام ما» در گفت‌وگو با برخی از این قاچاقچیان که گروه و دسته‌ای برای خود دارند، از درآمدها و هزینه‌ها می‌پرسد. در تمام این گفت‌وگو اما تلاشی برای پنهان کردن آنچه حقیقت ماجراست، نهفته است؛ هرکس چقدر از سفرهٔ جنگل‌های ایران برمی‌دارد: مردم و دولت هر دو.

|پیام ما| از ابتدای دههٔ ۹۰ دولت شروع به برنامه‌ریزی مجدد در مورد مدیریت قاچاق چوب کرد. آمار بالای از بین رفتن جنگل‌های البرز و زاگرس، هم‌زمان با شدت گرفتن بحث ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، افزایش نرخ بیکاری، مشکلات اقتصادی با شدت گرفتن تحریم‌ها، ضرورت بازتعریف نظامی برای مقابله یا کنترل قطع بی‌رویهٔ درختان را نشان می‌داد. باوجوداین، هنوز هم نرخ بالای قاچاق چوب و اخبار و تصاویر رسیده از این رخداد که به‌ویژه در دو فصل پاییز و زمستان نیز افزایش پیدا می‌کند، این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا هنوز بازار اقتصاد چوب، خارج از چارچوب قانون داغ است.