«پیام ما» از اولین نشست کارگروه مدیریت پسماند در فرهنگستان علوم گزارش میدهد
آرزوی دور مدیریت پسماند
مدیریت پسماند یک موضوع چند بعدی در حوزه حکمرانی است که نیاز به برنامهریزی دقیق و قابل ارزیابی دارد
![آرزوی دور مدیریت پسماند](https://payamema.ir/pubfiles/2023/01/6-7.jpg)
۱۰ بهمن ۱۴۰۱، ۹:۳۲
هرچند اخبار از پیشتازی اصفهان در تفکیک پسماند و یا طرحهای هوشمند جمعآوری پسماند در مشهد میگویند اما پسماند و مدیریت آن و بهویژه موضوع تفکیک از مبدا همچنان موضوعی بحرانی در کشور است. شهرهای اصفهان، شیراز و مشهد تلاش کردهاند تجربیاتی را در راستای توسعه مدیریت شهری کسب کنند تا این مشکل در حوزه پسماند رفع و رجوع شود. اما به گفته مراجع رسمی آخرین آمار از سرانه تولید پسماند کشور برابر روزانه 710 گرم و 400 گرم بیشتر از متوسط سرانه تولید پسماند جهانی برابر 300 گرم است. در همین ارتباط چهارشنبه گذشته اولین نشست تخصصی و کارگاهی کارگروه مدیریت پسماند اتاق فکر تغییر اقلیم و محیط زیست با همکاری فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. این کارگروه با همکاری مسعود تجریشی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، نادر مختارانی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، علی دهنوی عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، مهدی جلیلی قاضیزاده عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی و علیرضا عسگری از شرکت پترو توسعه رانا انرژی و سعید مردان رئیس گروه معماری و شهرسازی شرکت شهرکهای صنعتی ایران تشکیل شد. هدف این کارگروه شناسایی و ریشهیابی مشکلات مدیریت پسماند و دستیابی به روشهای اجرایی پیادهسازی تفکیک از مبدا پسماند عادی در سطح کشور است. این کارگروه امید دارد که بتواند چرایی اجرا نشدن ضوابط و قوانین مدیریت را نیز بررسی کند و به راهکاری عملی دست یابد تا بتواند آن را به گوش مدیران عالی رتبه و ریاستجمهوری برای اقدامات اجرایی برساند. اولین نشست تخصصی این کارگاه، با حضور 8 سخنران که از تجربیات مدیریت پسماند در شهرهای مختلف میگفتند، برگزار شد. «پیام ما» در گزارشی به طور خلاصه به مشکلات چرخه مدیریت پسماند کشور میپردازد.
با وجود قوانین و ضوابطی برای مدیریت پسماند در کشور و همچنین تجربیات موفق برخی شهرها مثل اصفهان، مشهد و شیراز و دانشگاه تربیت مدرس در تهران در مدیریت پسماند خشک و تفکیک از مبدا؛ هنوز چالشهایی در این زمینه باقی است. در ادامه بخشی از این چالشها را میخوانیم.
فقدان آموزش کاربردی در زمینه تفکیک پسماند از مبدا
هرچند شهرداریهای و سازمان مدیریت پسماند اصفهان، شیراز و مشهد تلاش کردهاند با برگزاری کارگاههای آموزشی در زمینه شهروندی و افزایش آگاهی جمعی، کلاسها و دورههای مختلفی را برگزار کنند اما ایرانیان هنوز فاصله قابل توجهی در موضوع تفکیک از مبدا پسماندهای خود دارند. کما اینکه در این نشست مطرح شد که با وجود آموزش 90 درصدی شهروندان در شهر بابل، تنها 30 درصد این آموزشها بازخورد موفق داشتهاند. نازیا ملکمحمودی از سازمان پژوهش و برنامهریزی وزارت آموزش و پرورش در رابطه با آموزش کاربردی در زمینه پسماند گفت: «مشکل ما این است که این تجربیات بدون اعمال آموزش کاربردی و دریافت بازخورد از افراد به دست آمدهاند و فقدان آموزش در زمینه پسماند حتی اگر به تجربیات موفق بیانجامد، مقطعی خواهد بود. ما در کتابهای مطالعات اجتماعی و انسان و محیط زیست، به مباحث عمومی آموزش مدیریت پسماند و مواجهه با محیط زیست پرداختهایم. اما در جلسات وزارت کشور و سازمان محیط زیست، دغدغه آموزش کاربردی وجود ندارد. صدا و سیما هم به عنوان یک متولی هیچ آموزشی در این زمینه نمیدهد و دائم استفاده از کیسههای پلاستیکی در تبلیغاتش را نشان میدهد. این مسئله به گردن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان تبلیغات اسلامی است. هزار و یک هزینه غیرضروری در آموزش و پرورش انجام میشود اما حاضر نیستند سطلهای تفکیک زباله را در مدارس بگذارند، باید به داد آموزش تفکیک زباله رسید زیرا اولین قدم آموزش اصولی است تا بتوانیم به بازخورد مناسب برسیم.» سعید مرادیکیا، کارشناس مدیریت شهری نیز در این نشست با اشاره به کتاب انسان و محیط زیست وزارت آموزش و پرورش، از نحوه آموزش مسئله تفکیک زباله و مدیریت چرخه پسماند انتقاد کرد و گفت: «این آموزشها کیفیت لازم را ندارد و دانشآموزان با مطالعه این کتابها، مهارت کاربردی در زمینه مدیریت پسماند را کسب نمیکنند.»
اگر مدیران شهرداریها در برنامههایی مدون تلاش کنند از شهروندان برای فعالیتهای خود بازخورد بگیرند، این تفکر که «تفکیک کردن من در منزل فایدهای ندارد» رفع میشود
دو شهر متفاوت با چالشهای مشابه
از دیگر معضلات شهرها در مدیریت پسماند بهویژه در شهر اصفهان به گزارش مدیریت و ساماندهی پسماندهای خشک در مراکز اطلاعرسانی و جمعآوری پسماند خشک این شهر، میتوان به نداشتن فضای کافی و مناسب، نداشتن مخزن جهت نگهداری، نداشتن انگیزه و اطلاعات کافی در خصوص مزایای تفکیک پسماندها از مبدا، کوتاه بودن بازه زمانی جمعآوری پسماندهای تر، شاغل بودن اغلب افراد خانواده و نبود وقت کافی برای تفکیک و تحویل پسماندهای خشک اشاره کرد. البته این مرکز اشاره کرده که درصد کمی از شهروندان اصفهان تفکیک پسماندها را از مبدا انجام نمیدهند و آنچه تبدیل به چالش اصلی در مدیریت پسماندها شده، تحویل به مراجع ذیصلاح است. تجربه سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد نیز مشکلات مشابهی را نشان میدهد.
چه موانعی باعث شکست در مدیریت پسماند شده است؟
طبق پژوهشهای انجام شده فقدان انگیزه مادی و نرخ ارزان مبادله، فقدان فضای کافی که به فشردهسازی و جمعآوری بیشتر اشاره دارد، فقدان زمان کافی، سختی در تفکیک و تحویل پسماند، فقدان امکانات و مخازن، سختی پایین بردن پسماند از پله و آسانسور، مشخص نبودن زمانبندی مراجعه و ساعات کار نامناسب غرفههای جمعآوری، کمبود ماشینهای جمعآوری و فاصله غرفهها از منزل از موانع اصلی شکست طرحهای مدیریت پسماند و تفکیک از مبدا معرفی شده است. همچنین رایج نبودن رفتار تفکیک به عنوان عامل اجتماعی، بینظمی و تغییر برنامهها، فقدان برنامه بلندمدت، کمبود اطلاعات از خدمات، قوانین و مشوقها، بدبینی به نتیجه زحمات؛ (مثل اعتقاد به اینکه مامورین زبالهها را با هم مخلوط میکنند) از دیگر عوامل به نتیجه نرسیدن و گسترده نشدن تجربههای موفق مدیریت پسماند و تفکیک از مبدا در سطح کشور است.
در ستایش دریافت بازخورد
حاضران این جلسه به اهمیت دریافت بازخورد از شهروندان به عنوان یکی از عوامل مهم مدیریت این چرخه اشاره و تاکید کردند. یک پژوهش هم که به تأثیر عوامل انگیزشی بر بازیافت زباله خانگی پرداخته، دریافت بازخورد را مهمترین عامل موفقیت برنامههای بازیافت در شهر معرفی کرده است. طبق این پژوهش، 37 درصد از شهروندان وقتی میبینند که تفکیک از مبدا مفید واقع شده، انگیزه میگیرند که روند تفکیک زباله را ادامه دهند. به این ترتیب میتوان گفت که اگر مدیران شهرداریها در برنامههایی مدون تلاش کنند از شهروندان برای فعالیتهای خود بازخورد بگیرند، این تفکر که «تفکیک کردن من در منزل فایدهای ندارد» رفع میشود. بهعلاوه هرچند مشوقهای اقتصادی تاثیرات مثبتی بر سوق دادن شهروندان به تفکیک زباله از مبدا داشته است اما مرور پژوهشهای داخل ایران نشان میدهد که 40 درصد از افراد بدون انتظاراتی مانند دریافت وجه نقد، دریافت هدیه، دریافت کیسه زباله رایگان و یا کسر از عوارض دفن پسماند، علاقه به تفکیک از مبدا دارند. به این ترتیب هرچند اقتصاد مهم است اما باید به یاد داشت که همهچیز نیست.
مدیریت پسماند بدون بخش خصوصی و سازمانهای مردمنهاد
یکی از انتقاداتی که به موضوع تفکیک از مبدا پسماندها در کشور ما وارد است به نظر این نکته میآید که متولیانش با آن برخوردی سهلانگارانه دارند. در حالی که تفکیک از مبدا پسماند از پایههای مباحث توسعه پایدار است و جنبههای اقتصادی، اجتماعی و مشارکتهای شهروندی، محیط زیست و دولتها را در برمیگیرد. به اعتقاد کارشناسان حاضر در این جلسه مشکل ما در موضوع پسماند این است که همه وظایف به دولت و قانونها محول شده و نقش سازمانهای مردمنهاد در گزارشهای سازمانهای مدیریت پسماند شهرهای مختلف -که در این جلسه قرائت شد- نادیده گرفته شده است. همچنین از جمله دیگر انتقاداتی که در این جلسه مطرح شد این بود که شهرداریها تعیینکننده همه چیز نیستند و این سازمانها نمیتوانند نقش سمنها را مشخص کنند بلکه باید قانونی برای حضور این سازمانهای مردمی و مشارکتهای مردمی در موضوع پسماند تدوین شود. به این ترتیب سازمانهای مردمی هم میتوانند نقش بازی کنند و هم باید پاسخگو باشند تا مشارکت مردمی نیز در این زمینه افزایش یابد. قانون ما در حوزه مدیریت چرخه پسماند حقوقی را برای مردم مشخص کرده اما وظایفی را برایشان روشن نکرده است. همچنین بخش خصوصی حلقه مفقوده مدیریت پسماند و اقتصاد آن است. اینکه سایر کشورها در مدیریت پسماند و تفکیک از مبدا موثر و مفید عمل کردهاند، این است که تلاش دارند بر اساس قانون حقوق و وظایفی را برای همه جنبههای اقتصادی و اجتماعی در نظر بگیرند زیرا این موضوع چندبعدی است و در دایره حکمرانی به حساب میآید و نیاز به برنامهریزی دقیق و قابل ارزیابی دارد.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
![ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/خودکشی-پرستاران.jpg)
«شهناز نوحی» روانشناس، در گفتوگو با «پیام ما»:
ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد
![مهاجران متهم شیوع بیماریها نیستند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مهاجرین-افغان.jpg)
تاکید دو فعال اجتماعی بر لزوم به رسمیت شناختن مهاجران و اجرای برنامهٔ غربالگری
مهاجران متهم شیوع بیماریها نیستند
![نیروگاههای برقآبی در خدمت تأمین برق تابستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/برق-آبی.jpg)
نیروگاههای برقآبی در خدمت تأمین برق تابستان
![تشدید بحران در آبخوانهای خراسان رضوی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/آبخوان.jpg)
تاکنون ۴۳۰ پروژۀ تغذیۀ مصنوعی در کشور انجام شده، اما وضعیت آبخوانها همچنان بحرانی است
تشدید بحران در آبخوانهای خراسان رضوی
![نخستین مطالبهگری از «مسعود پزشکیان»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مسعود-پزشکیان.jpg)
نخستین مطالبهگری از «مسعود پزشکیان»
![ادعای رشد ۴ برابری حجم آب «دریاچۀ ارومیه»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دریاچه-ارومیه.jpg)
پس از انتشار خبر کاهش دوبارۀ سطح تراز آب این تالاب در خرداد امسال دوباره مطرح شد
ادعای رشد ۴ برابری حجم آب «دریاچۀ ارومیه»
![مرگهای تکراری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-2.jpg)
ظرف دو ماه گذشته ۴ کارگر در ۴ حادثه در معادن زغال سنگ کرمان جانباختهاند
مرگهای تکراری
![نگاههای منتظر به معدن فروریخته](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-شازند.jpg)
گفتوگوی «پیام ما» با بستگان کارگران مفقودشدۀ معدن شازند اراک
نگاههای منتظر به معدن فروریخته
![صدای جمهور آمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-15.jpg)
چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری با مشارکت ۴۰ درصدی برگزار شد
صدای جمهور آمد
![مهاجران اقلیمی و چالشهای دولت آینده](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/تغییر-اقلیم.jpg)
مهاجران اقلیمی و چالشهای دولت آینده
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید