خاطرهبازیِ کوچکی با «پارکِ ملّت» که هنرِ «ایرج اعتصام» است
معمارِ پارکها، معمارِ خاطرهها
تنها یک شهرساز نبود
۳۰ آذر ۱۴۰۱، ۱۰:۰۰
«باید برای ایرج اعتصام کلاه از سر برداشت و تنها به خدمات مهمش در معماری توجه نکرد بلکه به این نکته توجه کرد که او علیرغم داشتن ویژگیهای مهم علمی و آموزشی، هیچگاه انسانیت خود را فراموش نکرد.»
پرویز پیران
«ایرج اعتصام» که دوشنبه، بیستوهشتم آذر دار فانی را وداع گفت، تنها یک شهرساز نبود؛ او یک خاطرهساز بود و با پارکهایی که در همۀ این سالها احداث کرد، برایمان خاطره ساخت. او اگرچه در غربت غرب و یک ماه پیش از 92 سالگی درگذشت اما تا دمِ آخر دل در گرو وطن داشت و این، از همۀ ابنیهای که بنا کرده، مشهود است. این معمارِ شهیر از نیمۀ دهۀ چهل تا نیمۀ دهۀ پنجاه، تفرجگاههایی برای مردم پایتخت پدید آورد که در حافظۀ جمعی مردم این کشور جای گرفت تا آنجا که میتوان گمان نزدیک به یقین داشت نهفقط هر تهرانی، که حتماً هر ایرانی دستکم یکبار گشتی در آنها زده است.
داستان پارکسازیهای این معمارِ پارکها از نیمۀ دهۀ چهل آغاز شد. از آن زمان که طراحی بوستانهای مهم پایتخت، از سوی شهرداری تهران به تصدّیگری تقی سرلک و سازمان پارکهای آن، به مهندسان مشاور مطرح آن دوران واگذار شد. در نتیجه «مهندسین مشاور امکو» که او رئیس آن بود، طراحی دو پارک ملّت (شاهنشاهیِ سابق) _ که در آن دوران بزرگترین پارک شهری تهران بود _ و پارک شریعتی (کوروشِ سابق) را برعهده گرفت.
از برآیند و فرآیند ساخت پارک شریعتی اطّلاع چندانی در دست نیست امّا پارک ملّت، در سال 1345، تپّهماهوری بود بایر و بدون درخت و آب. قرار شد در فاز نخست یکسوی آن که به خیابان پهلوی (ولیعصرِ کنونی) میرسید، به اراضی مشجّری تبدیل شود و دو سال بعد، چنین هم شد. هزار مترمربّع پارک ساخته شد و چون در جوار آن خیابان بود، به بلوار کنار جادّه معروف شد. اما فاز دوم، پنج سال بعد آغاز شد و در سال 1353 در مساحتی به وسعت بیستوچهار هکتار به پایان رسید. تصمیم طراح بر آن بود تا با توجه به شکل زمین که از هندسۀ شاخصی پیروی نمیکرد و سرشار از تغییر و انحراف بود، به سیاق باغهای انگلیسی، بیهیچ نظم هندسی، کشیده شود تا شکلی از طبیعت داشته باشد. در این میان پلکانهایی هم برای آن طراحی شد تا بهمثابۀ پشت بند دیوارۀ سد باشد و آنسویش سدّی هفده متری. همچنین دریاچهای ایجاد شد تا هرآنچه یک تفریحگاه درونشهری لازم دارد داشته باشد. حالا دیگر این پارک آنقدر وسیع شده بود که سوی دیگرش به اراضی رادیو تلویزیون ملّی ایران (صداوسیمای کنونی) – که در نیمههای احداث پارک، در سال 1350 پدید آمد -، بیمارستان ملکۀ مادر (شهید رجاییِ کنونی) – که همزمان با اتمام ایجاد پارک، در سال 1353 ساخته شد – و کلوپ شاهنشاهی یا باشگاه شاهنشاهی (مجموعۀ ورزشی انقلابِ کنونی) – که پیش از بنای پارک، در سال 1337 ساخته شد _ میرسید. از آن روز برای ساکنان شمیران در شمال تهران، این پارک به پای ثابت گشتوگذارهایشان تبدیل شد و بهمرور مغازههای روبهروی آن در خیابان خیابان پهلوی (ولیعصرِ کنونی) گسترش یافت که همهچیز برای یک کیف اساسی جفتوجور باشد. اگر ختام استیجاد این پارک را مبنا قرار دهیم، اکنون باید چهلوهشت سالگیاش را جشن بگیریم و چه بسیار کسان که در همۀ این نزدیک به نیم قرن در آن عاشق شدهاند و فارغ، خنده کردهاند و گریه، قرارهای دوستی گذاشتهاند و خانوادگی و البتّه عاشقانه. بازی کردهاند و به پیکنیک رفتهاند. و این همه را مدیون و مرهون ایرج اعتصام هستیم که اگر تمام آثاری که طی حدود شش دهۀ گذشته ساخته، پیش چشم گذاریم، بهحتم پارک شاهنشاهیِ آنروزها و پارک ملّتِ اینروزها، یک سروگردن بالاتر باشد. برتر شاید نه بهسبب جایگاه معماری، که از لحاظ پایگاهی که نزد اهالی این شهر دارد. او با این بوستان تا همیشه در خاطرۀ اجتماعی پایتختنشینان جا خوش خواهد کرد.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
«زرهبافی» یکی از قدیمیترین هنرهای بشر است و در ایران هشت قرن قدمت دارد
آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی
نامزدهای ریاست جمهوری چقدر به صنعت گردشگری توجه کردند؟
رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود
فضای مجازی هم به مصائب فرش ایرانی اضافه شد
گرۀ قلابی فرش!
قائم مقام وزیر میراثفرهنگی:
۳۰ مسجد تاریخی ایران واجد شرایط ثبت جهانی یونسکو است
کشف گونهای از بندپایان در غارهای ایران
کاوش دهم آغاز شد
جستوجوی هویت ماناها
واکنش «علیرضا قربانی» به حواشی کنسرت تخت جمشید
تمام سیستم صوتی ما پشت به این ابنیه تاریخی هستند
مدیرکل میراث فرهنگی لرستان:
چهارمین همایش بینالمللی معماری دستکند برگزار میشود
«پیمان پاسالاری»، باستانشناس، در گفتوگو با «پیام ما» مطرح کرد
کشف نخستین اثر دوران اسلامی در ماسولهٔ جنوب
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید