فضای مجازی هم به مصائب فرش ایرانی اضافه شد
گرۀ قلابی فرش!
بررسی برخی ادعاهای مطرحشده دربارۀ تولید فرش دستباف ایرانی با مواد کمکیفیت و تغییر در بافت
۱۲ تیر ۱۴۰۳، ۲۲:۲۹
کاهش فروش فرش ایرانی در بازار جهانی، مدتهاست که به موضوعی نگرانکننده بدل شده و مهمترین دلایل آن در تمام این سالها نکاتی از جمله تحریمهای اقتصادی، رقابت سایر کشورها و تغییر در ترجیح مصرفکنندگان عنوان میشود. اما حالا برخی ادعا کردهاند، علاوهبر مسائل مطرحشده، کیفیت برخی فرشهای ایرانی به دلایل مختلف کاهش پیدا کرده و این وضعیت از نگاه خریداران خارجی هم دور نمانده است. ادعایی که البته مورد تأیید متولیان این حوزه نیست و بهگفتۀ رئیس کمیسیون فرش و صنایعدستی اتاق تعاون ایران به «پیام ما»، فرش ایرانی تنها فرشی است که در دنیا شناسنامهدار شده و در سازمان بینالمللی «DC1» ثبت جهانی میشود؛ بههمیندلیل ادعای کاهش کیفیت آن صحت ندارد. اما چون در نمایشگاههای خارجی حضور نداریم، رقبا از هر ظرفیتی برای پایینآوردن جایگاه فرش دستباف ایران استفاده میکنند.
همه فکر میکنن ایران تو صادرات فرش دستباف گولاخه و هیچکس به پاش نمـیرسه! اما واقعیت اینـه کـه سال ۲۰۱۱ سـهم فـروش ایـران از فرش دسـتبـاف در جـهـان حـدود ۲۵.۵ درصـد بود و بیشترین سهم فروش رو داشـتیم. اما سال ۲۰۲۲ سهم ایران چقدر بوده؟ چند ساله هند و چین دارن رو این بازار کار میکنن و الان ۳۰ درصد بازار دسته هنده. نزدیک ۱۰ درصد هم چین و ایران فقط ۷.۴ درصد از بازار فرش دستباف دنیا رو داره! سال ۲۰۱۲ حدود ۴۲۷ میلیون دلار صادرات داشتیم و سال ۲۰۲۲ فقط ۵۰ میلیون دلار صادرات داشتیم.» این بخشی از توئیتی در شبکۀ مجازی «ایکس» است که یکی از کاربران منتشر کرده و دربارۀ دلایل افت فروش فرش ایرانی هم اینطور توضیح داده است که: «استفاده از مواد اولیۀ کمکیفیت، استفادهنکردن از تکنولوژیهای پیشرفته برای تولید رنگ و نخ، رعایتنکردن حقوق کارگران و عدم حمایت مادی و معنوی دولتها از بافندگان فرش، از دلایل اصلی این رکورده! تاجران فرش ایران تبلیغات درستی ندارن، با سلیقۀ مخاطب خارجی هم هماهنگ نیستن، بهعلاوه داستان تحریمهای مالی و بانکی هم که مشخصاً موثرن.» در ادامۀ این مطلب، کاربر دیگری کاهش کیفیت فرش ایران را تأیید کرده و نوشته است که: «چند وقت پیشا برای انجام کاری روی فرش دستباف تحقیقاتی انجام دادم و در کمال تعجب متوجه شدم یکی از دلایل کاهش سهم ما و عدم اقبال خارجیها بهویژه دربارۀ فرش نائین، زدن گرۀ قلابیه؛ یعنی بهجایاینکه نخ رو یک بار از دو تار رد کنند و گره بزنند، از چند تا تار مثلاً ۸ تا رد میکنند و بازار اینو فهمیده. چون فرشهایی که اینطوری بافته میشن، خیلی زود زیر پا گرههاشون باز میشه و مقاومت نداره و این بخش کوچیکی از قصۀ تلخ فرش ایرانیه.»
تمام آیتمهای بافت فرش تأیید میشود
کاهش کیفیت فرش ایران مورد تأیید متولیان این حوزه نیست. مدیرعامل اتحادیۀ سراسری شرکتهای تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف شهری، روستایی و عشایر و رئیس کمیسیون فرش و صنایعدستی اتاق تعاون ایران، دراینباره به «پیام ما» میگوید: «ادعای کاهش کیفیت فرش ایران نه مقبول است و نه صحیح. تنها فرشی که در دنیا شناسنامهدار شده و در سازمان بینالمللی DC1 ثبت جهانی میشود، فرش دستباف ایران است. بههمیندلیل تمام آیتمهای یک فرش از مواد اولیه گرفته تا کارگاه، بافنده، نوع ابریشم، نوع فرش، میزان گره، اسم طرح و محل بافت کارشناسی میشـود.» «عـبدالله بهـرامی» بابیاناینـکه هیچ کشـوری چنین قابلـیتی نـدارد، ادامـه مـیدهد: «حضور مستمر نداشتن ما در بازارهای جهانی باعث شده است که نتوانیم دراینباره دفاع لازم را داشته باشیم. فرش دستباف ایران هم از لحاظ کیفیت و هم تنوع و رنگ و بافت، قابل مقایسه با هیچ فرشی در جهان نیست و حتی به ۵۰ درصد کیفیت این هنر ایرانی هم نمیرسند. اما یک مشکل وجود دارد؛ اینکه با وجود چنین ظرفیتی، مورد بیمهری قرار گرفته و صاحب و دلسوز ندارد.»
مدیرعامل اتحادیۀ سراسری شرکتهای تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف شهری، روستایی و عشایر: «در اتحادیۀ ناظران، این مــسائـل را بـررسـی مـیکـنـنـد و بـا وجــود شناسنامهدارشدن این هنر ایرانی، چنین ادعایی بههیچعنوان مورد تأیید نیست. بهطور ویژه فرش نائین جزو محصولات شناسنامهدار این حوزه است. چنین ادعاهایی نهتنها از سوی رقیبان ما در تولید فرش، بلکه از سوی کسانی مطرح میشود که از ایران به کشورهای دیگر مهاجرت کرده و همچنان در این حوزه فعال هستند؛ اما انتقاداتی را مطرح میکنند که مورد تایید نیست.»
بهرامی در توضـیح بیـشتر عنوان مـیکند: «صنعت فرش دسـتباف ایـران در گذشـته یـک مرکز ملی فرش داشــت کـه همان را هم با مرکز خلاق ادغام و کوچکتر کردند. بارها این نکته را عنوان کردم که در همسایگی ایران کشوری وجود دارد که فقط برای یک صنعت ابریشم، وزارتخانه تشکیل دادهاند، اما ما برای صنعتی که حداقل ۶ میلیون نفر از آن ارتزاق میکـنند، هیـچ کـاری نـمیکـنیم.» ایـن مسئول بابیاناینکه رایزنهای بازرگانـی مـا اولویتشان نیـست که در کشورهای هدف فرش ایرانی را تبلیغ کنـند، ادامه میدهد: «همین حالا در هر کشور آسـیایی، اروپایی و حتی آمریکایی، فرش ایرانی در صـنایعدستی، مشابه بنز در صنعت خودروسازی اسـت. هر علاقهمندی به فرش دستباف در هر منطقـهای از جهان، اولویت اولاش فرش ایرانی است. امـا حمایت لازم و برندسازی دربارۀ آن، چه در داخـل کشور و چه در خارج صورت نمیگیرد. حضورنداشتن ما در نمایشگاههای خارجی هم این مسئله را تشدید کرده است. بههمیندلیل رقبا از هر ظرفیتی استفاده میکنند تا جایگاه فرش دستباف ایران را پایینتر بیاورند.»
مواد بیکیفیت برای کدام فرشهاست؟
بهرامی در پاسخ به این سؤال که ادعا میشود بهدلیل افزایش هزینهها و عدم دسترسی به مواد اولـیۀ درجـه یـک، برخی فرشها با مواد اولیۀ بیکیفیت تولید میشوند، میگوید: «ممکن است برای برخی فرشها این مسئله وجود داشته باشد و اینها همان فرشهایی هستند که از لحاظ تجاری و هنری مهم نیستند. اما دربارۀ فرشهای دستباف که جنبۀ تجاری دارند و دارای بافت و رج بالا هـستـنـد، مـواد اولـیۀ کـمکیـفیت استفاده نمیشود.» او در پاسخ به این سـؤال کـه چنیـن ادعایی در فضای مجازی بهویژه دربارۀ فرش نائین مطرح شده، عنوان میکند: «در اتحادیۀ ناظران، این مــسائـل را بـررسـی مـیکـنـنـد و بـا وجــود شناسنامهدارشدن این هنر ایرانی، چنین ادعایی بههیچعنوان مورد تأیید نیست.
بهطور ویژه فرش نائین جزو محصولات شناسنامهدار این حوزه است. چنین ادعاهایی نهتنها از سوی رقیبان ما در تولید فرش، بلکه از سوی کسانی مطرح میشود که از ایران به کشورهای دیگر مهاجرت کرده و همچنان در این حوزه فعال هستند؛ اما انتقاداتی را مطرح میکنند که مورد تایید نیست.»
از تکنولوژیهای پیشرفته عقب نیستیم
رئیس کمیسیون فرش و صنایعدستی اتاق تعاون ایران دربارۀ مسائل مطرحشده دربارۀ عقبماندگی صنعت فرش ایران از تکنولوژیهای پیشرفته هم توضیح میدهد: «همین حالا هم چلهکشی در صنعت فرش ما زبانزد است و برای فرشهایی انجام میشود که رج بالا دارند. ما دارهای قالی ارگونومیک استفاده میکنیم که هم برای راحتی بافنـده اسـت و هم این که فرش در چارچوب مهندسی تولید شود. دستگاههای نقشهخوان خوبی در کشور داریم که دقت در محل گره و بافت را افزایش میدهد. امکانات برای تولید فرش ایرانی مناسب است و به همراه تبحر و استادی هنرمندان این حوـزه، منـجر بـه تولید فرش منحصربهفردی میشود.
بهطور کلی هر کشوری در این حوزه توانایی دارد، ظرفیت ما از آنها بـسیار بالاتر است.» این مسئول دربارۀ اینکـه از چـه زمانـی فـرش ایرانی شناسنامهدار شده است، بیان میکند: «حـدود دو سال است که برای تمام فرشها این شناسنامه از سـوی سـازمان ملـی استـاندارد صـادر میشـود. پیشتر هم برای فرشها شناسنامه صادر میشد، اما منجر به ثبت جهانی در سازمان بینالمللی DC1 نمیشد.»
عوامل تهدیدکنندۀ کیفیت فرش ایرانی
هرچند که ادعای قابل اثباتی دربارۀ کاهش کیفیت فرشهای ایرانی وجود ندارد، اما بررسیها نشان میدهد که عوامل مختلف میتواند تولید فرش را در این مسیر قرار دهد. از جمله تحریمها که طی سالهای اخیر صنعت فرش ایران را بهشدت تحتتأثیر قرار داده است. بهطور ویژه بازار آمریکا بخش قابلتوجهی از صادرات فرش ایران را تشکیل میداد و پس از تحریمها متوقف شد. این امر منجر به کاهش قابلتوجهی در فروش و درآمد شـده اسـت؛ بـهطـوریکـه بـراسـاس گـزارش «الشرقالاوسط» صادرات از ۲ میلیارد دلار در ۱۹۹۴ بـه ۵۰ مـیلیـون دلار در ۲۰۲۲ رسـید. تـحریمها همچنین دسترسی تولیدکنندگان را به مواد اولیۀ باکـیفیت کاهش داده و میتواند منجر به تولید محصول با پشم ضعیف یا رنگهای مصنوعی شود.
تابـستان ۱۴۰۱ بـود کـه استـاندار گـیلان بـا نامرغوبخواندن نخ ابریشم چینی وارداتی به کشور، اعلام کرد این مواد اولیه بر کیفیت بافت فرش ابریشمی داخلی تأثیر میگذارد و باید در داخل کشور ابریشم خوب تولید شود تا نیازی به واردات نداشته باشیم. از سوی دیگر، افزایش هزینههای مواد اولیه مانند پشم و ابریشم، بر تولید فرشهای باکیفیت هم تأثیرگذار است و مشکل در تأمین این مواد، منجر به جایگزینهای با کیفیت پایینتر میشود که بر کیفیت کلی فرشها تأثیر خواهد داشت. پاییز ۱۴۰۱ رئیس اتحادیۀ تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تهران، دراینباره به «ایلنا» گفته بود: «مواد رنگزای باکیفیت و خوب از ۳۰۰ سال پیش تاکنون از آلمان به ایران وارد میشد. اما بهدلیل تحریم و افزایش قیمت ارز، دیگر امکان واردات آن از این کشور وجود ندارد.
این درحالیاست که بالای ۹۰ درصد کلافهای نخ، توسط مواد رنگزای وارداتی رنگرزی میشود.» عامل دیگر اینکه، فشارهای اقتصادی باعث میشود که تولیدکنندگان با هدف کاهش هزینهها نیروی کار ماهر را به کار نگیرند. همچنین تغییر ترجیحات مصرفکننده میتواند منجر به تغییر جهت برای تولید فرشهای ارزانتر و تولید انبوه شود و تولیدکنندگان سنـتی را تحت فشار برای کاهش هزینهها قرار دهـد. این امر بهطور بالقوه کیفیت فرش را به خطر میاندازد. مشکلات اقتصادی هم میتواند منجر به کاهش رغبت صنعتگران ماهر برای ادامۀ تولید در این حوزه باشد و همین امر هم کاهش کیفیت و اصالت فرشهای تولیدشده را به دنبال خواهد داشـت. رقابت جهانی هم فـاکتور دیگری است که مـیتواند منجر به کاهش کیـفیت فـرش ایــران شــود. در ایـنبـاره خـبرگـزاری «laprensalatina» در بخشـی از گـزارش خـود دربارۀ این بازار رقابتی نوشته: کشورهایی از جمله هند، پاکستان و نپال، جایگزینهای ارزانتری ارائه میدهند و اغلب مشتریانی را که قبلاً فرش ایرانی را ترجیح میدادند، جذب کردهاند. این رقابت برخی از تولیدکنندگان ایرانی را وادار کرده تا کیفیت خود را برای رقابت در قیمت پایین بیاورند.
با وجود تمام موارد مطرحشده، فرش ایرانی با چالشهای متعددی دست و پنجره نرم میکند. شـکوه ارزآوری ۵۰۰ میـلیون دلاریاش بـه ۵۰ میلیون دلار تقلیل پیدا کرده و حـالا برخی هم مدعی کاهش کیفیت آن شدهاند. امـا نکتۀ مهم اینکه، این صنعت دست ارزشمـند کشور، همچنان اهمـیت فرهنـگی خـودش را دارد و برند محبوب بسـیاری از علاقهمندان به فرشهای دستباف در سطح دنیاست. بیشک با تلاشهای استراتژیک برای رسیـدگی به ایـن چـالشها، از جمله بهبود دسترسی به مواد با کیفیت بالا، حمایت و بازاریابی بهتر، آموزش صنعتگران جدید و بهویژه برخورداری از یک نهاد مستقل، میتوان شاهد احیاء مجدد آن بود.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
ظرف دو ماه گذشته ۴ کارگر در ۴ حادثه در معادن زغال سنگ کرمان جانباختهاند
مرگهای تکراری
گفتوگوی «پیام ما» با بستگان کارگران مفقودشدۀ معدن شازند اراک
نگاههای منتظر به معدن فروریخته
چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری با مشارکت ۴۰ درصدی برگزار شد
صدای جمهور آمد
در نشست علمی «خودکشی درمانگران: نگاهی بینرشتهای» صورت گرفت
واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران
کارشناسان و مسئولان در مورد احتمال همیشگی فوران تفتان اتفاقنظر دارند
معمای آتشفشان «تفتان»
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید