بایگانی مطالب برچسب: میراث فرهنگی
حریم کنارصندل با توجه به زیست مردم تصویب میشود
رئیس پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری کشور در حاشیۀ مراسم رونمایی از ماکت نقش برجسته محوطۀ باستانی کنارصندل جیرفت گفت: «کاوش در بسیاری از محوطههای باستانی بزرگ کشور همچون شهر سوخته، جیرفت و شوش عملا متوقف است که سال آینده با جذب اعتبارات پژوهشی فعالیتهای باستانشناسی، حفاظت و مرمت در این محوطهها را دوباره آغاز میکنیم».
سه رویکرد مهم در ثبت جهانی میراث
|پیام ما| میراث جهانی نام پیماننامهای بینالمللی است که ۱۶ نوامبر سال ۱۹۷۲ به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید تا حفاظت از آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر که اهمیت جهانی دارند و متعلق به همهٔ انسانهای زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند، در دستورکار قرار گیرد. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطهٔ حاکمیت کشور مربوط، بهعهدهٔ تمام کشورهای عضو خواهد بود. ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ ۲۶ فوریه سال ۱۹۷۵ به این پیماننامه پیوست و اولینبار سال ۱۳۵۸ توانست «زیگورات چغازنبیل» را بهعنوان اولین اثر جهانی خود به ثبت برساند، در همان سال «تختجمشید» و «میدان نقش جهان» نیز ثبت جهانی شدند. حالا بعد از گذشت ۴۴ سال از شروع ثبت جهانی آثار ایران در یونسکو، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «بررسی فرایند ثبت میراث جهانی در ایران و ارائهٔ راهکارهای تقنینی» به این موضوع پرداخته که ثبت جهانی در ایران چه فرایندی را طی کرده است و چه مشکلاتی دارد. «محمدرضا محمودی قوژدی» و «سعید شفیعا» کار این پژوهش را که بهتازگی منتشر شده است، برعهده داشتهاند.
جشن جهانی «سده» بدون کرمان
|پیام ما| روزها، ماهها و فصلها برای ایرانیان باستان ختم به نظام معیشتیتان یعنی کشاورزی میشد. آنها سال را به دو فصل تقسیم میکردند، تابستان بزرگ از ابتدای فروردین تا پایان مهر و زمستان بزرگ که از ابتدای آبان شروع میشد و به پایان اسفند میرسید. آنها اما از همان ابتدای شروع زمستان بزرگ در رؤیا و جستوجوی بهاری سبز بودند و همین خواست موجب میشد همهٔ آیینها حتی در زمستان هم رنگی از بهار و سبزی بگیرند، بهطوریکه آنها از نخستین روزی که تاریکی و طولانی بودن شب کاسته میشد و به روشنایی افزوده میشد، به پیشواز بهار میرفتند و از همین رو «یلدا» را میتوان اولین آیینی دانست که در استقبال از بهار و سبزی برگزار میشد. «سده» هم با ۴۰ روز اختلاف در همین مجموعه قرار میگیرد و بعد از آنکه ۱۰ روز از زمستان بزرگ سپری میشد، ایرانیان جشن «سده» را برپا میکردند؛ چون بر این باور بودند که اوج و شدت سرما سپری شده است و توان و نیروی این پدیدهٔ نابهسامانی و سکون که از کردار اهریمن محسوب میشود، رو به زوال و کاستی است. این جشن را آبانروز از بهمنماه برگزار میکردند، به شبهنگام و درست زمانی که صد روز از زمستان بزرگ میگذشت.
باغهای ایرانی محبوب دیگران مطرود در ایران
باغهای ایرانی بهعنوان سرمایههایی مهم، در کنار ابنیهٔ تاریخی در زمرهٔ مهمترین میراثهای ملی قرار دارند. یکی از ویژگیهای برجستهٔ این میراث باستانی سبک سنتی آنهاست که توسط سایر کشورهای اروپایی و آسیایی الگوبرداری شده است. هرچند بسیاری از باغهای تاریخی سایر کشورها قدمت و زیبایی باغهای ایرانی را ندارند، اما به روشهای مختلف مورد محافظت قرار گرفتهاند. این درحالیاست که برخی باغهای ایران با وجود ثبت ملی و جهانی در معرض تخریب و آسیب قرار دارند یا دستخوش تغییر شدهاند. این وضعیت دربارهٔ آنها که برچسب جهانی نخوردهاند، بهمراتب بدتر است.
پایان بلاتکلیفی «آسبادها»
بالاخره نوبت آسبادهای ایرانی هم رسید؛ قدیمیترین آسیابهای بادی جهان که قدمت برخی از آنها به قرن چهارم هجری برمیگردد و بخش مهمی از تاریخ کشاورزی و مدیریت آب ایران را به خود اختصاص دادهاند. قرار است این بار پروندۀ یک میراث ارزشمند که نه هنری است و نه تاریخی، بلکه محصول یک تفکر انسانساخت برای سهولت در امر زندگی جامعه بوده است، راهی یونسکو شود. پروندهای که اگر به ثبت جهانی برسد، در حفظ آنها تأثیر قابلتوجهی خواهد داشت.
کاوش در باقیماندهٔ تمدن «هلیلرود»
اوایل دیماه بود که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان کرمان اعلام کرد کاوش باستانی در تپههای «کُنارصندل» جیرفت پس از ۱۷ سال وقفه به سرپرستی باستانشناس برجسته، «سیدمنصور سیدسجادی» که بهعنوان ناجی «شهرسوخته» در سیستان شناخته میشود، آغاز شد؛ این تپههای باستانی پیش از این، 2 بار در سالهای ۱۳۸۰ و ۱۳۸۶ کاوش شده بود و تاکنون فرضیههایی درباره وجود یک تمدن باستانی به نام «ارت» مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد، ارتباط با «آراتا» تمدن و سرزمینی که در منابع سومری به آن اشاره شده است و فرضیهای مبنی بر اینکه با قدیمیترین تمدن موجود در شرق جهان مواجه هستیم، مطرح شده است که برای اثبات یا رد هر یک از این فرضیهها کاوش، مطالعات و زمان بسیار زیادی لازم است. حالا که ناجی «شهر سوخته» به «کُنارصندل» رفته، چشم امید همه به اطلاعات بیشتری از این تپههای اسرارآمیز است.
گلافی؛ غرق دریای فراموشی
هنر در خطهٔ جنوب منحصربهفرد است. از «جهلهسازی» تا «خوسبافی»، هریک با توجه به تناسب اقلیم و سرزمین بین مردم راه باز کردند و سالهای سال هنرهای یکتای جنوب کشور بودند. در میان این هنرهای کهن که حالا رمقی برایشان نمانده و چند موسپیدکرده به آن مشغولند، به سراغ لنجسازی رفتهایم که بین اهالی جنوب به هنر «گلافی» معروف است.
کهنههای میلیون دلاری
سنوسالی از همهشان گذشته و قدیمی شدهاند، اما اصالت خودشان را حفظ کردهاند و زمان خودشان جزء فولآپشنها بودند. برخیشان هدیه داده شدهاند، برخی دیگر بعد از مدت کوتاهی دل صاحبانشان را زده و چند دست چرخیدهاند و حالا همهشان موزهای شدهاند و دل ماشینبازها و غیرماشینبازها را میبرند. قیمت تعداد کمی از آنها مشخص است و خیلیشان هم قیمت ندارند و اگر صاحبانشان اهل دربار نبودند، شاید فقط آهنپارههایی از آنها باقی مانده بود و آنقدر ارزشمند نمیشدند؛ اما حالا برایشان یک موزهٔ اختصاصی ساخته شده است، موزهٔ خودروهای تاریخی ایران.