اوایل بهمن‌ماه نامه‌ای به امضای سرپرست دفتر کل بهره‌برداری معادن خطاب به مدیران کل صنعت و معدن چند استان ارسال شد که در آن آمده بود «استخراج و برداشت مواد معدنی بدون عملیات فراوری و کانه‌آرایی مشمول ارائهٔ گزارش ارزیابی محیط زیستی نیست.» بر این اساس، معادنی که در آن عملیات فراوری اتفاق نیفتد، نیازمند ارائهٔ گزارش ارزیابی به سازمان حفاظت محیط زیست نیستند. این یعنی نابودی تنوع زیستی، آب و خاک نیازمند توضیح و بررسی نیست. اتفاقی که به‌گفتهٔ فعالان و کارشناسان نگران‌کننده است و نه‌تنها تنوع زیستی، بلکه حیات انسانی را هم تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

راه‌اندازی «معدن مس دره‌زرشک» به کلاف سردرگمی در استان یزد بدل شده است. سال‌هاست که تحقیقات گوناگون راه‌اندازی این معدن را که در دامنهٔ شیرکوه قرار دارد، عامل نابودی آبخوان‌ها، از بین رفتن حیات در شیرکوه، به‌هم خوردن اکوسیستم و … در مرکز کشور می‌دانند، اما این تحقیقات نتوانسته کسانی را که می‌خواهند به هر قیمت این معدن کارش را آغاز کند، قانع سازد و در روزهای اخیر استاندار یزد از شروع کار کارشناسی جدیدی توسط وزارت نیرو خبر داده است. او گفته است این وزارتخانه بعد از بررسی، نتیجه را به سازمان محیط زیست هم اعلام خواهد کرد و در پایان برای به راه افتادن یا عدم فعالیت این معدن تصمیم‌گیری خواهد شد. این در‌حالی‌است که در سال‌های گذشته شرکت ملی مس از وزارت نیرو خواسته بود تا تحقیق جامعی در این باره انجام دهد، تحقیق به دانشگاه شیراز و یکی از اساتید خبره در زمینهٔ آب سپرده شد و نتایج ابتدایی خطرات گسترده و آسیب برگشت‌ناپذیر به آبخوان منطقه را تأیید کرد. گویا این تحقیقات چون دلایل مخالفت برای راه‌اندازی معدن را دقیق اعلام کرده بود، مورد پسند قرار نگرفته است. حالا پرسش اصلی این است که چرا وزارت نیرو که یک تحقیق کامل در دست دارد، باید با صرف هزینه و وقت تحقیق دیگری به جریان بیندازد؟ و آیا این به‌معنی تلاش برای بهره‌برداری از معدن به هر قیمت است؟

حیات کویر مرکزی در گروی زنده ماندن شیرکوه است و این کوه حالا سال‌هاست که تحت‌تأثیر فعالیت‌های معدن‌کاوی قرار گرفته. چندین معدن سنگ در این منطقه که پناهگاه حیات‌وحش است، فعال هستند و در دهه‌های اخیر مناقشات بر سر راه‌اندازی «معدن مس دره‌زرشک» پایان نیافته است؛ معدنی که با فعالیتش آبخوان را آلوده می‌کند و تحقیقات و پژوهش‌های مختلف همگی مخالف راه‌اندازی آن هستند. در این میان اما در هیچ دوره‌ای تلاش برای استخراج مس از منطقه پایان نگرفته و حالا صحبت‌هایی دربارهٔ تلاش استانداری برای راه‌اندازی فعالیت این معدن به گوش می‌رسد. این تلاش‌ها درحالی‌است که در روزهای اخیر نامه‌ای به امضای مدیرکل دفتر ارزیابی اثرات محیط زیستی سازمان حفاظت محیط زیست خطاب به سرپرست دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق منتشر شده؛ نامه‌ای که در آن از مخالفت این دفتر با فعالیت معدن دره‌زرشک و خارج شدن این طرح از دستورکار گفته شده است.

با آسفالت‌ریزی جاده‌ ۲۷ کیلومتری در دل جنگل‌‌های «گلیران»، در اخبار محلی از پیگیری‌های «علی کریمی فیروزجایی»، نماینده مردم بابل قدردانی شده است؛ این جاده روستای «فیروزجاه» را به معدن زغال‌سنگ گلیران و البته زمین‌های بالادست متصل می‌کند. پیمانکار می‌گوید علاوه بر معدن، «دامداران و ساکنان ییلاقات از نعمت راه ایمن بهره‌مند می‌شوند.» اما مخالفان می‌گویند در ییلاقات بالادست هیچ روستایی نیست. آنها شاهدند که جاده‌ای که قرار بود ۶.۸ متر عرض داشته باشد در بعضی نقاط تا ۲۰ متر عریض شده و با اینکه طبق طرح کمیته فنی فقط باید ۱۹۶ درخت قطع می‌شد، تاکنون نزدیک به هزار اصله درخت در این مسیر قربانی شده و با هر بارش سیل‌آسا، درختان حریم جاده، مثل برگ‌های پاییزی بر زمین می‌ریزند.

سال‌ها قبل وقتی معدن آهن در روستای «آوان» از توابع ورزقان کشف شد، هیچ‌کدام از ۵۰ خانوار روستا نمی‌دانستند اکتشاف در ۳۰۰ متری محل زندگی آنها چه تبعاتی خواهد داشت. آنها سال‌ها بعد که درختانشان خشکید و هوای منطقه خاک‌آلود شد، به مشکلات معدن و بی‌توجهی صاحبانش به این موارد پی بردند و بعد از آن به فکر چندین اثر باستانی افتادند که از قرن‌ها قبل، تاریخ این منطقه را نشان می‌داد و اکتشاف آهن تهدیدی جدی برای آنها بود. هیچ‌کدام اما دلیلی نشد تا فعالیت معدن کم شود و آسیب‌هایش مورد توجه قرار گیرد. آوانی‌ها از مدتی قبل شاهد بررسی و کاوش برای اکتشاف معدن مس در دل روستایشان هستند و حالا می‌پرسند: «با راه‌اندازی یک معدن در دل روستا آیا آوان باید خالی از سکنه شود؟»

تخلیه باطله و فضولات معدن سرب «دونا» و از سوی دیگر تخلیه نخاله‌های عملیات احداث تونل البرز از قطعه دوم آزادراه تهران -شمال، در کیلومتر ۸ جاده سیاه‌بیشه – بلده و درست در مجاورت روستای «دونای بالا»، اکنون به تشکیل تپه‌ای از نخاله و خاک دستی و البته نخاله‌های بسیار آلوده‌کننده معدن در مجاورت آبراهه دونا انجامیده است.

شش کارگر در معدن زغال‌سنگ «طزره» دامغان زیر خروارها زغال جان‌باختند. معدنی که اردیبهشت ۱۴۰۰ و آبان ۱۳۹۷ هم دو حادثهٔ دیگر را از سر گذرانده بود، حالا دوباره حادثه‌ساز شده است. به گفتهٔ یکی از کارگران معدن، گاز متان داخل تونل باقیمانده و جرقهٔ ناشی از فعالیت پیکور باعث انفجار شده است. با این حال وزیر کار این حادثه‌ را «غیرمترقبه» می‌داند. اگرچه معدن طزره از سوی دادگستری سمنان تعطیل شد، اما تکرار حوادث در معادن نشان می‌دهد که چنین تصمیم‌هایی نتوانسته منجر به بهبود کیفیت ایمنی معادن شود. دست‌کم بعد از اردیبهشت‌ماه سال ۹۶ که ۴۳ معدنچی بر اثر حادثه در معدن زغال‌سنگ «یورت» استان گلستان جان باختند، انتظار می‌رفت «ایمنی» در معادن فراموش نشود؛ اما فراموش شد.