بم همانقدر که در فوتبال زنان حرف برای گفتن دارد، دردهای زیادی را هم در خود پنهان کرده است. ۲۰ سال قبل در زلزلهٔ پنجم دی‌ماه تمام اعضای تیم فوتسالی که «مرضیه جعفری»، سرمربی حال حاضر خاتون بم، آن را ساخته بود در زلزله از دست رفتند. او سالها بعد دربارهٔ آن فاجعه به روزنامهٔ «جام جم» گفت: «به یاد تیمی که در زلزله از دست دادیم، سراغ دخترهایی رفتم که هنوز در شوک مرگ عزیزان خود بودند. باید از سوگواری عبور می‌کردیم. کم‌کم تیم فوتبال دختران بم تشکیل شد. دست هم را گرفتیم و دور هم جمع شدیم» اما گویی که سوگ با بمی‌ها همزاد است. اکنون در سالگرد این فاجعهٔ بزرگ یک‌بار دیگر شهر بم و مرضیه جعفری در عزای از دست رفتن بازیکن جوان تیم فوتبال خاتون یعنی «ملیکا محمدی» سیاه‌پوش شدند.

|پیام ما| بررسی و ارزیابی احکام سیاستی سکونتگاه‌های غیررسمی در قوانین برنامهٔ اول تا ششم توسعه از منظر رویکرد ادغام اجتماعی، حاکی از خلأ و نقصان اساسی این قوانین است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «بررسی احکام حاشیه‌نشینی (اسکان غیررسمی) در برنامه‌های توسعه کشور از منظر اجتماعی» با تأیید این موضوع اعلام می‌کند که در واقع اگرچه به‌صورتی موردی و پراکنده در تعداد محدودی از احکام به برخی از مؤلفه‌های ادغام اجتماعی مانند توانمندسازی اشاره شده است، اما فقدان التفات یا دانش سیاست‌گذار به لزوم اتخاذ رویکرد سیاستی مشخص، منسجم و کارشناسی منجر به بی‌اثر شدن این‌گونه احکام شده است: «از بین احکام مربوط به آسیب اجتماعی حاشیه‌نشینی در لایحهٔ برنامهٔ هفتم توسعه نیز، تنها یک ماده به وجوه اجتماعی پرداخته و مابقی صرفاً جنبهٔ کالبدی داشتند. در این لایحه ارجاعات کمتری به وضعیت اجتماعی-فرهنگی ساکنان، به‌عنوان مهمترین عناصر حاضر در این سکونتگاه‌ها صورت گرفته و بیشتر به جنبه‌های سخت‌افزاری توجه شده است.» این گزارش می‌گوید به‌نظر می‌رسد این وضعیت از یک طرف ناشی از تقلیل پدیدهٔ اسکان غیررسمی به امری کالبدی و فیزیکی و از طرف دیگر متأثر از فقدان چشم‌انداز بلندمدت و تصویری کلان از وضعیت فعلی و آتی این سکونتگاه‌ها و کم‌توجهی به الزامات اجتماعی سیاست‌گذاری در این زمینه است: «این وضعیت همچنین حاکی از فقدان رویکرد و نظریهٔ سیاستی مشخص در زمینهٔ رویکرد اجتماعی مواجهه با سکونتگاه‌های غیررسمی و فقدان الگوی عملیاتی مشخص برای مداخلهٔ پایدار در این سکونتگاه‌هاست.» همچنین این گزارش به صراحت اعلام کرده است که بررسی احکام مربوط به سکونتگاه‌های غیررسمی در لایحهٔ برنامهٔ هفتم توسعه، از تنزل کمی و کیفی آن نسبت به قانون برنامهٔ ششم حکایت می‌کند.

نگاه و گذر از کنار یک اسباب‌بازی‌فروشی سطح شهر کافی است تا متوجه تنوع اسباب‌بازی‌های موجود برای کودکان و نوجوانان شوید؛ از عروسک انیمیشن‌های معروف گرفته تا بوردگیم‌های مختلف. اسباب‌بازی به‌عنوان یک محصول فرهنگی می‌تواند بر زندگی کودکان و نوجوانان تأثیر عمیقی بگذارد و ابزار رشد ذهنی و جسمی باشد. اما چقدر دربارهٔ اهمیت این موضوع آگاهیم و این صنعت در ایران در حال طی کردن چه مسیری است؟ آیا به اسباب‌‌بازی به‌عنوان یک ابزار مهم برای شکل‌گیری شخصیت کودکی توجه شده؟ کودکان با نیازهای خاص در این صنعت چه جایگاهی دارند؟ روز دوشنبه، بیستم آذرماه، سومین نشست از سلسله‌نشست‌های صنایع خلاق و توسعهٔ اجتماعی با عنوان «روندهای مصرف صنایع خلاق در جامعهٔ ایرانی» در خانهٔ اندیشمندان علوم انسانی برگزار و دربارهٔ این محورها و چالش‌های این صنعت گفته شد.

با وجود اینکه ایران به تکثر اقوامش مشهور است، اما بی‌توجهی به مفهوم‌پردازی عملیاتی در حوزهٔ مفاهیم هویت و اقلیت‌ها متناسب با مناسبات اجتماعی خاص جامعه، آیندهٔ این افراد را با ابهام مواجه کرده است. مسئله‌ای که مؤسسهٔ رحمان را بر آن داشت که در میز آینده‌پژوهی قومیت با حضور پژوهشگران اجتماعی و جامعه‌شناسان و استادان علوم سیاسی و مطالعات راهبردی به بحث و گفت‌وگو بنشینند. این نشست که با حضور متخصصان برگزار شد، هدف اصلی خود را پیش‌بینی سناریو‌های پیش روی هویت ملی و راهبردهای بدیل مواجهه با چالش‌های احتمالی آینده قرار داده بود. پژوهشگران مؤسسهٔ رحمان در این نشست، یافته‌های مطالعهٔ خود از سناریو‌های پیش‌ روی قومیت‌ها ارائه دادند و به‌عقیدهٔ آنان غلبهٔ توسعهٔ مرکزگرا، رنج محرومیت را برای اقوام ادامه‌دار خواهد کرد. اما جامعه‌شناسان حاضر در این نشست در نقد این پژوهش، چالش اصلی ایران در مواجهه با مفاهیم هویتی را وارداتی بودن آن‌ها و فقر نظری دانستند و توصیه کردند که پژوهشگران در وضعیت بی‌گفتمانی امروز و تقویت شدن سوژهٔ شخصی و مدنی، درک متقدم هویت‌های جدید را اولویت قرار دهند؛ چراکه دور از انتظار نیست که در این وضعیت تعارضات و شکاف‌های قومی سر باز کنند.

انتشار یک عکس از ایستگاه متروی شریعتی مشهد که نشان می‌داد چهره و مشخصات چند تن از شهروندان روی مانیتور به نمایش درآمده، دیروز در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد و موجی از تعجب و انتقاد را در پی داشت. تصویری که دیروز منتشر شد، مانیتور‌های این ایستگاه مترو را درحال انتشار تصاویر شناسنامه‌ای شهروندان با اطلاعاتی مثل سن و جنسیت آن‌ها نشان می‌داد. این اتفاق درحالی رخ داد که ۱۰ روز پیش روزنامهٔ «اعتماد» در گزارشی از بخشنامهٔ چندصفحه‌ای وزارت کشور مربوط به خردادماه امسال را منتشر کرد که در آن به مدیران سازمان‌ها و اماکن عمومی تکلیف شده بود که اشخاصی را برای ممانعت از ورود افراد هنجار‌شکن به‌کار گیرند و بر عکس‌برداری از آنها در اماکن عمومی از جمله مترو تأکید شده بود. سندی که انتشارش منجر به شکایت دادستانی علیه این روزنامه شد. اکنون با انتشار گستردهٔ تصاویر دوربین مداربستهٔ یک ایستگاه مترو در مشهد که اطلاعات شهروندان در آن به نمایش گذاشته شده، گمانه‌زنی‌هایی دربارهٔ ارتباط بین موضوع حجاب‌بان‌ها و مانیتور‌هایی که نقض آشکار حقوق شهروندی کرده‌اند، مطرح شده است. البته سخنگوی شورای شهر مشهد در گفت‌وگو با «پیام ما» این اتفاق را سهوی دانست و اعلام کرد: «قرار نیست این اتفاق به رویه‌ تبدیل شود؛ چراکه نقض حقوق شهروندی است و اشکالی در شبکه‌های فناوری مترو پیش آمده بوده که این تصاویر منتشر شده است.» او بااین‌حال اضافه کرد که این دوربین‌ها «در راستای پدافند غیرعامل و هوشمندسازی شهر مشهد» نصب شده و هدف از این‌کار، شناسایی دشمنان نظام و پیشگیری از رخ دادن عملیات‌ تروریستی است.

جامعهٔ مدنی چیست؟ چه الزاماتی و توانمندی‌هایی دارد؟ چطور می‌توان از طریق آن در مسیر توسعه گام برداشت؟ چه سناریوهایی در برابر آیندهٔ جامعهٔ مدنی است؟ اینها سؤالاتی بود که «ابوالفضل دلاوری»، استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، در نشستی که در مؤسسهٔ رحمان با عنوان «جامعهٔ مدنی، ایضاح مفهومی و دلالت‌های نظری» برگزار شد، پاسخ داد. به گفتهٔ این استاد دانشگاه، مبهم بودن مفهوم جامعهٔ مدنی و نبود تعریفی بین‌الاذهانی بین کنشگران جامعه سبب شده است تصورات غریبی از کارکرد جامعهٔ مدنی ایجاد شود و این گمان رود که راه‌حل همهٔ مشکلات ما از مجرای جامعهٔ مدنی می‌گذرد.

بیست‌وچهارمین دورهٔ اهدای جایزهٔ «ترویج علم ایران» امسال هم مانند سال‌های گذشته فرصتی برای قدردانی از برخی چهره‌های برگزیدهٔ ترویج علم از سراسر کشور بود. یکی از چهره‌های برگزیدهٔ امسال که با انتخاب داوران و براساس معیار داشتن انگیزه، همت، اصالت، سابقهٔ فعالیت، برنامه‌ریزی مؤثر، تنوع دستاورد، روحیهٔ کار‌ گروهی و زمینه‌سازی برای فعالیت‌های علمی جوانان و نوجوانان مورد تجلیل قرار گرفت، «معصومه میرحسینی»، زنی از زاهدان بود. اگر چه سیستان‌وبلوچستان مهد مفاخری از حوزهٔ علم و فرهنگ از سالیان دور تا دورهٔ معاصر بوده، اما ضعف زیرساخت‌ها، امکانات محدود و محرومیت‌های افزوده طی سال‌های متمادی، این استان را در برخی شاخص‌ها متوقف کرده است. بااین‌حال، برخی چهره‌ها همچون معصومه میرحسینی، همچنان سختکوشانه به ترویج علم و معرفت مشغولند.