چیزی به پایان اجلاس اقلیمی سازمان ملل متحد در دوبی (کاپ ۲۸) نمانده، ولی تا بعد‌ازظهر دوشنبه هنوز موضوع بیانیهٔ پایان اجلاس در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. اوپک و اوپک‌پلاس دو سازمان متشکل از کشورهای تولیدکننده و صادرکنندهٔ نفت و گاز تلاش دارند تا موضوع «حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی» را از بیانیهٔ اجلاس حذف کنند. اما در دیگر سو فعالان محیط زیست و کارشناسان پیش‌کسوت تغییراقلیم معتقدند بدون حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی نمی‌توان به اهداف اقلیمی جهانی دست یافت. رئیس‌جمهوری سابق ایرلند که رئیس گروه پیش‌کسوتان تغییراقلیم است می‌گوید عربستان سعودی و متحدانش سعی دارند اجلاس را به‌ گروگان بگیرند. رئیس اماراتی اجلاس نیز می‌گوید «شکست یک گزینه نیست!» و از همهٔ کشورها خواسته که برای بیانیهٔ پایانی اجلاس با «خط قرمز» نیایند. اما فارغ از دعواها بر سر حذف سوخت‌های فسیلی، دانشمندان هشدار داده‌اند که تمرکز بر حذف سوخت‌های فسیلی بدون جلوگیری از تخریب طبیعت کمکی به گرم‌ شدن زمین نخواهد کرد. رسانه‌ها فضای اجلاس را متشنج توصیف کرده‌اند و مشخص نیست که کاپ ۲۸ چه نتیجه‌ای خواهد داشت.

|پیام ما| آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید که مجموعه‌تعهدات جدیدی که در اجلاس اقلیمی دوبی (کاپ ۲۸) اعلام شده، به‌تنهایی برای محدود کردن افزایش ۱.۵ درجه‌ای دمای کره زمین نسبت به دوران پیش از انقلاب صنعتی کافی نیست. در اجلاس اقلیمی امسال تاکنون سه‌برابر کردن سبد انرژی‌های تجدیدپذیر و مهار انتشار گاز متان به‌عنوان تعهدات جدید کشورها مطرح شده است که به‌نظر این آژانس جهانی این اقدامات به‌تنهایی نمی‌توانند جهان را به اهداف اقلیمی تعیین‌شده در توافق پاریس برسانند. این درحالی‌است که دبیرکل اوپک، عربستان سعودی و روسیه تلاش می‌کنند تا در بیانیهٔ نهایی اجلاس صحبتی از حذف سوخت‌های فسیلی به‌میان نیاید.

گرچه شاید روی کاغذ به‌نظر برسد «کنوانسیون تهران» پیشنهادهای ایده‌آلی برای مدیریت دریای خزر به کمک کشورهای عضو این کنوانسیون دارد و بخش قابل‌توجهی از مسائل این دریاچهٔ بزرگ در این کنوانسیون دیده شده است، اما هیچ‌گاه مفاد این معاهده از زمان تصویب به «برنامه‌ای عملی و اجرایی» نرسید. حالا خزر در حال پسروی و کوچک شدن است و بیم آن می‌رود که با تداوم اثرات تغییراقلیم، دریاچه هرگز به روزگار گذشته برنگردد. کشور آذربایجان فرصت میزبانی از کشورهای عضو و چهار سال مدیریت «اجرای کنوانسیون تهران» را از دست داد و با وجود اینکه نوبت استقرار دبیرخانه در تهران رسیده است، اقدامی برای دعوت از چهار عضو دیگر (روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان) و برگزاری اجلاس در ایران صورت نگرفته است. به‌نظر می‌رسد پنج کشور عضو این کنوانسیون دست روی دست گذاشته‌اند تا طبیعت چه سرنوشتی برای خزر و حاشیه‌نشینانش رقم بزند. براساس آخرین پیش‌نگری از وضعیت سواحل خزر، تمام محیط دریا در آستانهٔ بیابان شدن قرار دارند که البته «داغستان» بزرگترین بیابان احتمالیِ آینده در مجاورت خزر است. «پروین فرشچی»، متخصص علوم دریا، مدیریت ساحل و از معاونان اسبق دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، در گفت‌وگویش با «پیام ما» تأکید می‌کند که وقتش رسیده ایران اقدامی عملی انجام دهد و از کشورهای عضو برای تشکیل کنوانسیون دعوت کند؛ اما نه دعوتی برای جلسه‌های تکراری بلکه برای تدوین یک «برنامهٔ عمل»؛ وقتش رسیده ایران ابتکار عمل را به‌دست بگیرد. تعلیق در اجرای کنوانسیون تهران در شرایطی است که محیط زیست خزر با آلایندگی‌های زیادی تهدید می‌شود که بخش قابل ‌توجهی از آن از چاه‌های نفت رهاشده‌ای ناشی می‌شود که کشورها حاضر به سرمایه‌گذاری برای نصب پوشش بر آنها نیستند. همچنین تنوع زیستی این دریاچه بزرگ به‌شدت کاهش پیدا کرده است.

ارزیابی علمی که بیش از ۲۰۰ دانشمند انجام شده نشان می دهد که تغییراقلیم باعث شده تا خطر رویارویی با «نقاط اوج» پیش‌روی جهان قرار بگیرد. عبور از این نقاط می‌تواند آثاری غیرقابل برگشت بر اکوسیستم‌ها داشته باشد که برای زندگی و معیشت انسان بسیار مهم است. پژوهشگران این ارزیابی می‌نویسند که زمان مقابله با این خطرات، همین حالاست و سرعت بخشیدن به تلاش‌های برای مهار افزایش دمای زمین، از رسیدن به این نقاط اوج جلوگیری می‌کند.

|پیام ما| اجلاس سالانه‌ٔ کنوانسیون تغییراقلیم در دوبی کاپ ۲۸ اگرچه شروعی توفانی داشت و در نخستین روز آن، صندوق جبران خسارات کشورهای درحال‌توسعه از تغییراقلیم را راه‌اندازی کرد، اما در روزهای بعد به‌غیر از اخبار حاشیه‌ای خروجی ویژه‌ای در رسانه‌ها نداشته است. این درحالی‌است هنوز نگرانی‌ها بر سر تأمین مالی صندوق جبران خسارت در درازمدت و پایداری این سازوکار مالی پابرجاست. اما داغ‌ترین حاشیه باز هم مربوط به «سلطان الجابر»، رئیس اماراتی این اجلاس است. او دیروز در جمع خبرنگاران گفت که از حرف‌هایش سوءبرداشت شده است. او در یک جلسهٔ خصوصی گفته‌ بود برای حذف سوخت‌های فسیلی باید جهان به داخل غارها برگردد.

خرس‌های قطبی لاغر، صخره‌های مرجانی سفیدشده، کوچک‌شدن لایه‌های یخ...؛ اقلیم‌شناسان و دیگر محققان، اغلب از تصاویر تأثیرگذار احساسی مانند اینها برای نشان‌دادن تأثیرات گرمایش جهانی استفاده می‌کنند. بااین‌حال، میکروبیولوژیست‌ها با چالش‌هایی مواجه هستند تا مردم به تأثیرات اقلیمی روی موجودات کوچکی که مطالعه می‌کنند اهمیت دهند. پروفسور «شادی امین» که در دانشگاه نیویورک ابوظبی بر روی میکروبیوم‌های دریایی (جوامع میکروبی دریایی) مطالعه می‌کند، می‌گوید: «هیچ‌کس به میکروب‌ها فکر نمی‌کند، زیرا شما نمی‌توانید آنها را ببینید.»

بیست‌وهشتمین اجلاس متعاهدین کنوانسیون تغییراقلیم (کاپ ۲۸) روز پنج‌شنبه در شهر دوبی امارات متحده عربی در حالی آغاز شد که هنوز اخبار مربوط به رسوایی مقامات اماراتی بر سر برنامه‌ریزی قرارهای معاملاتی برای فروش نفت‌وگاز و اسناد منتشر شدهٔ آن بین فعالان محیط زیست جهان دست به دست می‌شود. چیزی که باعث شد «سلطان الجابر» در سخنرانی‌اش در آیین افتتاحیهٔ اجلاس به دفاع از خود بپردازد و با لحنی آشتی‌جویانه، مذاکرات خود با شرکت‌های نفتی را به‌عنوان دستاوردهای مهم اقلیمی بیان کند. در ساعات پایانی روز نخست، توافق برای راه‌اندازی صندوق جبران خسارت و آسیب کشورهای درحال توسعه نخستین خروجی کاپ ۲۸ بود. خروج هیئت ایرانی از محل اجلاس در پی اعلام حضور رئیس جمهوری رژیم صهیونیستی نیز دومین خبر روز پنج‌شنبه بود.