|پیام ما| دراختیار‌داشتن داده‌ها و آمار دقیق، لازمهٔ تصمیم‌گیری در هر حوزه‌ای است و بدون این داد‌ه‌ها نمی‌توان برنامه‌ریزی کرد و تصمیم صحیح گرفت. این موضوع بیش‌از هرچیز در برنامه‌ریزی برای توسعهٔ کشور پررنگ است. از حدود سه‌دهه قبل که عبارت توسعهٔ پایدار وارد ادبیات تصمیم‌گیران و سیاست‌مداران کشور شد، بارها و بارها این عبارت از زبان افراد مختلف شنیده شده است. اینکه توسعه در کشور باید پایدار باشد و به رکن اصلی جامعه، اقتصاد و محیط‌زیست به‌یک‌اندازه باید پرداخته شود. اما تصمیم‌گیری برای توسعهٔ پایدار کشور بدون داده‌های دقیق در حوزه‌های مختلف امکان‌پذیر نیست. در سال ۱۳۷۸ و در دورهٔ دولت اصلاحات، سازمان حفاظت محیط‌زیست، فعالیت‌های خود را برای راه‌اندازی پایگاه جامع برای داده‌های مربوط به محیط‌زیست کشور آغاز کرد و در سال ۱۳۸۳ نیز نخستین گزارش وضعیت محیط‌زیست کشور را برپایهٔ روش‌های استاندارد جهانی تهیه کرد. یک سال پس از آن، دومین گزارش وضعیت محیط‌زیست کشور منتشر شد. اگرچه در دولت‌های نهم و دهم گزارش‌هایی با عناوین نسبتاً مشابه منتشر شد، اما این گزارش‌ها بیشتر گزارش عملکرد دولت‌ها بودند و بخش‌هایی مهم از داده‌های محیط‌زیست کشور که مربوط‌ به امور سایر دستگاه‌های دولتی بود، در این گزارش‌ها به‌چشم نمی‌خورد. تا آنکه در دولت یازدهم، سازمان حفاظت محیط‌زیست بار دیگر گزارش وضعیت محیط‌زیست دربازهٔ زمانی ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۲ را منتشر کرد و از آن زمان تاکنون، دیگر گزارشی از وضعیت محیط‌زیست در کشور تهیه نشده است. حال‌آنکه، وضعیت فعلی کشور از نظر منابع طبیعی و شاخص‌های محیط زیستی بیش‌از هر زمان دیگری نیازمند داده‌های قابل اتکا و دقیق برای تصمیم‌گیری است. پنجشنبه‌ای که گذشت، «مرکز صلح و محیط‌زیست» با همکاری روزنامه «پیام ما»، نشستی را باعنوان «نقدی بر روند انتشار گزارش‌های وضعیت محیط‌زیست کشور» برگزار کرد. در این نشست که به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست برگزار شد، جمعی از متخصصان دربارهٔ لزوم تهیهٔ گزارش‌های وضعیت محیط‌زیست و تهیهٔ پایگاه‌های اطلاعاتی قابل اتکا دربارهٔ داده‌های محیط‌زیستی کشور، به ایراد سخنرانی پرداختند. «معصومه ابتکار»، رئیس اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست، «رضا مکنون»، نایب‌رئیس سابق کمیتهٔ ملی توسعهٔ پایدار، «محمد ذکایی»، استاد دانشگاه شهید بهشتی و مجری گزارش‌ وضعیت محیط‌زیست کشور و «زهرا جواهریان»، مدیرکل سابق دفتر توسعۀ پایدار و اقتصاد محیط‌زیست سازمان حفاظت محیط‌زیست، سخنرانان این نشست بودند.

|پیام ما| آتش به جان مراتع و جنگل‌های کهگیلویه‌و‌بویراحمد افتاده و در روزهای اخیر مناطقی از کهگیلویه، باشت و گچساران را درگیر کرده است. هرچند هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت‌ها در میان نیست، اما آنچه در شرایط فعلی بیش‌ازهمه مهم است، سرزنده بودن مراتع منطقه به‌دلیل بارش باران‌ است؛ اتفاقی که می‌تواند آتش را گسترده‌تر کند. مورد دیگر کمبود امکانات اطفای حریق است؛ نکته‌ای که طی سالیان گذشته در فصل افزایش آتش‌سوزی‌ها مطرح می‌شود و به‌قول «امید سجادیان»، دبیر شبکهٔ تشکل‌های محیط‌زیست کهگیلویه، در فصل سرما به فراموشی سپرده می‌شود. در حریق روزهای گذشته نیز کمبود امکانات سازمانی و بی‌توجهی به عمق حادثه بالا بود و با توجه به آنکه آتش‌سوزی در این منطقه هرساله تکرار می‌شود، همان‌طورکه سجادیان می‌گوید این غافلگیری بی‌معناست. پارک ملی کرخه نیز از دو شب قبل درگیر آتش‌سوزی شده است و با وجود آنکه یک‌بار خبر مهار آن آمد، اما مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان خبر از حریق مجدد پارک ملی کرخه داد و گفت «در پی این آتش‌سوزی حدود ۲۵ هکتار از این جنگل در آتش سوخت.»

شاید قطعی‌ترین جمله‌ای که بتوان این روزها در مورد تفتان گفت، این باشد که هیچ‌کس نمی‌داند چه اتفاقی در شرف وقوع است. افزایش گازهای متصاعدشده از قلهٔ آتشفشانی تفتان که نه‌فقط در دامنه بلکه در کوهپایه‌ها تا شهر خاش نیز قابل‌رؤیت است، سؤال بزرگ و البته ترسناکی را به وجود آورده است؛ آیا تفتان در حال فعالیت است و احتمال دارد فوران کند؟ سؤالی که عموماً به آن جواب مثبت می‌دهند. برآورد نظرهای کارشناسی می‌گوید احتمال فوران تفتان همیشه وجود دارد، اما حالا کسی نمی‌داند دقیقاً چه اتفاقی در شرف وقوع است. کارشناسان می‌گویند به‌ احتمال بسیار زیاد این بخار حاصل بارش‌های اخیر است و بخار ماگمایی نیست. اما بیان دقیق اینکه تفتان در حال حاضر چه شرایطی دارد، ممکن نیست؛ چراکه در ایران پایشی بر این آتشفشان که در یک قرن اخیر سابقهٔ فعالیت دارد، انجام نشده است.

آتش‌سوزی مراتع دامنه‌های منطقه حفاظت شده کوه خائیز در شهرستان کهگیلویه با تلاش نیروهای مردمی مهار شد.

|پیام ما| برنامهٔ هفتم توسعه به‌گفتهٔ معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور بر کنترل و کاهش ۲۰ درصدی کانون‌های بحرانی فرسایش بادی به‌عنوان یک هدف بزرگ تأکید کرده است. افزایش کانون‌های بحرانی فرسایش بادی از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر به کشور خشک ما آسیب‌های بسیاری وارد کرده. کانون‌های فرسایش بادی در حال افزایش است و این درحالی‌است که به‌گفتهٔ «محمد درویش»، متخصص حوزهٔ بیابان، در برنامهٔ ششم توسعه نیز بر کاهش ۲۰ درصدی کانون‌های فرسایش بادی تأکید شده بود، اما عملاً شاهد اتفاقی نبودیم و برنامهٔ پنج‌سالهٔ ششم نتوانست این هدف را محقق کند. حالا همان عنوان به برنامهٔ هفتم ارجاع یافته است، آن‌هم در شرایطی که این کانون‌ها هرسال به نسبت سال قبل شکننده‌تر شده‌اند.

مساحت جنگل‌های ایران چقدر است؟‌ پاسخ به این پرسش شاید در نگاه اول ساده باشد، اما در عمل اختلاف‌نظرها در این زمینه زیاد است؛ اعدادی که سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع‌طبیعی ذکر می‌کنند حتی به‌هم نزدیک هم نیست. این اختلاف از کجاست و سابقهٔ آن مربوط به کدام سال است؟

قتل‌های‌‌ سریالی درختان بلوط زاگرس‌ تک عاملی نیست. اینکه یک گزینه مثل آفت را متهم بدانیم و بعد با انواع و اقسام آفت‌کش‌ها به جان درختان بیفتیم و بقیهٔ گونه‌ها را هم از بین ببریم،‌ تنها پاک کردن صورت مسئله است. «رحیم ملک‌نیا»، عضو هیئت‌علمی‌ گروه جنگلداری دانشگاه لرستان معتقد است آنچه هر سال در زاگرس اتفاق می‌افتد‌، به رهاشدگی این عرصه‌ها برمی‌گردد. به‌گفتهٔ او، ما در ایران برنامهٔ بلندمدتی برای مدیریت زاگرس نداریم و آنچه انجام می‌شود طرح‌های مقطعی است که راه به جایی نمی‌برند.

عصر یک روز بهاری است. ترافیک منتهی به یکی از خیابان‌های شهر یاسوج ترافیک سنگینی است. ماشین‌ها به‌سختی عبور می‌کنند. به‌سمت چهارراه اصلی می‌رویم، با خیل جمعیت مواجه می‌شویم که در کنار پیاده‌رو در حال خریدوفروش گیاهان دارویی و خوراکی زاگرس هستند. فروشندگانی که گونی‌هایی پر از بیلهر، کنگر، بن‌سرخ، تره، قارچ، موسیر، کارده و... دارند،‌ آنها را به مشتریان خود عرضه می‌کنند. این بازار پررونق در ابتدای بهار شروع می‌شود و تا خردادماه ادامه دارد. البته این بازار جدا از دیگر مکان‌های فروش گیاهان دارویی و مصرف شخصی است که توسط مردم در مناطق مختلف انجام می‌شود. بسیاری از گونه‌های گیاهی که در این بازارها عرضه می‌شوند، در مناطق زیادی منقرض شده‌اند یا در حال انقراض هستند.

صبح ۲۲ فروردین برای اهالی بهشهر با ترس شروع شد. تنه‌های قطور درختان ازجاکنده‌شده کنار جاده رها شده بودند و مردان و زنان ترس‌خورده برای دیدن فاجعه دسته‌دسته به جنگل خلیل‌شهر بهشهر می‌رفتند. آنها بعد از گذشت چندروز از این اتفاق و با وجود تکرار این اتفاقات در ماه‌ها و سال‌های اخیر، هنوز این غم برایشان بزرگ است. آنها می‌ترسند از اینکه اسمشان را بگویند و مدام تأکید می‌کنند که صحبت‌هایشان بدون نام منتشر شود. بسیاری از آنها که خاطیان را می‌شناختند، در موارد گذشته بارها توسط قاچاقچیان چوب تهدید شده‌اند و همین هم نگرانیشان را دوچندان کرده است. اغلب آنها از شرکتی نام می‌برند که این محوطهٔ جنگلی تحت‌حفاظتش بوده، اما نتوانسته در سال‌های گذشته حافظ جنگل باشد. این درحالی‌است که «نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، به «پیام ما» می‌گوید «تحقیقات ادامه دارد و باید ببینیم سهم این شرکت رد مشکل پیش‌آمده چقدر است، اما در هر صورت این شرکت باید خسارت واردشده به جنگل را بپردازد.» هرچند هیچ خسارتی جسم بی‌جان بیش از هفتاد درخت را زنده نمی‌کند.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور گفت: در چند ماه گذشته شدت عمل نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی در برابر قاچاقچیان چوب افزایش یافته و متخلفان بیشتری را در این حوزه در استان‌های مختلف کشور بخصوص در مازندران دستگیر کرده‌ایم و این مساله باعث کینه‌توزی دوستان و هم‌دستان این افراد نسبت به یگان حفاظت منابع طبیعی شده است. به همین دلیل، مدتی است که قاچاقچیان چوب با روش‌های مختلف به دنبال ضربه زدن به یگان ما هستند.